Кілт мәнімен адресті есептеу әдістерін пайдалану арқылы ақпаратты сақтауды ұйымдастыру

Іздеу аяқталады, егер іздеу шартын қанағаттандыратын жазба табылса, онда =Q. Берілген әдісті пайдалану кезінде іздеу тиімділігі жоғары.

Индекс бойынша іздеу индекс деп аталатын қосымша ақпаратты алдын ала құру және пайдалануды қарастырады. Индекс пен анықтаманы ұйымдастыруда аналогиясы бар – индекстің де анықтаманың да ақпараты жазба кілтінің мәнінен және оның адресі туралы ақпараттан тұрады. Сонымен қатар, индекс ешқандай басқа ақпаратты сақтамайды және барлық жазбалар туралы мағлұматты сақтауы мүмкін емес, сонда толық және толық емес индекстерді ерекшелейді.

Белгілі бір файл қандайда бір К өрісі бойынша реттелген болсын. Сонда индексті файл мынандай құрылымнан тұрады: К1- деректер файлының К өріс мәнінен тұратын өріс; RefK – деректер файлының сәйкес жазбасына сілтемеден тұратын өріс.

Толық емес индекс жағдайында индексті файл жеке жазбаларға көрсеткіштерден тұрады. Толық емес индексті пайдалану арқылы іздеу кезінде индексті-реттелген кіру өндіріледі – ең алдымен физикалық жазба басталатын жазба адресі анықталады

Бұл жағдайда индексті файл деректердің барлық жазбаларына көрсеткіштерден тұрады. Толық индексті пайдалану кезінде индексті файлда логикалық жазба адресі анықталады.

Толық индексті пайдалану тиімді. Толық емес индекс артықшылығы индекстер тоғайын құру мүмкіндігі деп есептеу болады. Кемшіліктері деректер файлының іздеу кілті бойынша реттілігін қажет етумен байланысты. Толық индекс артықшылығы деректердің бір физикалық файлы бойынша жазбалардың бірнеше логикалық тізбегін құру мүмкіндігі болып табылады, іздеудің жоғары тиімділігі. Кемшілігі толық емес индекспен салыстырғанда индексті файлдың үлкен көлемімен анықталады.

Екінші кілт бойынша іздеу инвертталған файлдар – белгілі бір өріс мәнінен және сәйкес жазбалар номерінен тұратын массивтерді құруды болжайды. Инвертталған файлда элементтер саны деректер файлының өрістер мәнінің санына тең. Қазіргі уақытта екінші кілт бойынша іздеу пайдаланылмайды.

Хэш-функцияны пайдалану арқылы іздеу тек қана хэш-функцияны пайдалану арқылы ұйымдастырылған деректер файлында мүмкін. Іздеу хэш-функция көмегімен іздеу кілтін адреске түрлендіруге негізделген. Сонымег қатар, ақпаратты сақтау және іздеуді ұйымдастыру үшін дәл сол хэш-функцияны пайдалану қажет. Хэш-адресация әдісін пайдаланудың негізгі артықшылығы іздеудің жоғары тиімділігі болып табылады.

Деректердің физикалық форматы

Егер деректерді көрсетудің сыртқы немесе логикалық деңгейін стандарттауға болатын болса, онда деректердің ішкі көрінісі деректер базасын басқару жүйесі құрастырушысының жеке ісі болып қалар еді. Бірақ әртүрлі ДББЖ пайдаланатын автоматтандырылған жүйелердің ақпараттық өзара қатынасының қажеттілігі арнайы құралдарды – ақпаратты қабылдайтын, жүйенің ДББЖ пайдаланатын формаға ақпаратты беретін, ДББЖ анықталатын, форма бойынша сақталатын ақпаратты ауыстыруды орындайтын конвертерлер құруға әкелді. Деректер базасын басқару жүйесімен анықталатын ақпаратты сақтау формасын деректердің физикалық форматы деп атайды.

Қазіргі уақытта деректер базасын басқару жүйесіне қойылатын талап әртүрлі физикалық форматтағы ақпараттарды өңдеу мүмкіндігіне талаптар болып табылады.

Қазіргі деректер базасын басқару жүйесінде ақпарат тұрақты форматтағы жазбалардың реттелген файлы түрінде ұйымдастырылады. Файлдарды ұйымдастырудың негізгі кемшілігі операциялық жүйе деңгейінде жойылады.

Қазіргі деректер базасын басқару жүйесінде ақпаратты іздеу тізбектей және индексті-түзу әдістермен жүзеге асады, сонымен қатар екінші әдіс индексті файлда екілік іздеуді пайдаланумен орындалады.

Файл модификациясы кезінде деректер базасын басқару жүйесінің іс-әрекетін қарастырайық. Жазба қосу кезінде файл соңына жаңа элемент қосу жүргізіледі. Егер модификацияланатын файл индекстерді пайдаланбаса, бірақ белгілі бір өріс мәндері бойынша реттелген болса, онда жазбаны қосу процесі файл жазбаларының физикалық қайта реттелуімен аяқталуы керек.

Жазбаны алып тастау екі сатыда жүзеге асады – ең алдымен жазбаның логикалық жойылуы жүргізіледі; физикалық жою файлды «қысудан» тұрады, яғни жою үшін белгіленген жазбаларды алып тастау (сонда файлдың қайта жазылуы жүзеге асады). Логикалық жойылған жазбалар қайта қалпына келтірілуі мүмкін; жазбалардың физикалық жойылуы орындалғаннан кейін олардың ақпараты қайта қалпына келтірілмейді.

Бақылау сұрақтары

1. 
   Сақтау схемасы дегеніміз не?
   
2. 
   Деректерді физикалық сақтаудың қандай әдістері бар?
   
3. 
   Деректерді физикалық сақтау әдістеріне сипаттама беріңіз.
   
4. 
   ДБ ақпаратты іздеудің қандай әдістері бар?
   
5. 
   ДБ ақпаратты іздеу әдістеріне сипаттама беріңіз.
   
6. 
   Деректердің физикалық форматы дегеніміз не?
   
7. 
   Қазіргі ДББЖ қолданылатын физикалық ұйымдастырудың қандай әдістері бар? Оларға сипаттама беріңіз.
   

1. 
   Case – технология.
   
2. 
   Case – әдістер.
   

CASE-технология жүйелік анализ әдістемесіне негізделеді. Жүйелік анализ қиын процестер мен объектілерді зерттеудің жалпы принциптерін құрастыратын ғылыми пән болып табылады. Оның негізгі мақсаты – құрастырудың бастапқы сатыларында назар аудары. CASE-технология ортасында жүйелік анализ жобалауды программалаудан бөліп қарастыруға арналған. CASE-технологияға сәйкес құрастыруда архитектура құрылымы мен оның одан кейінгі өндірілуі бөліп қарастырылады, сондықтан жүйелік анализ құрылымдық жүйелік анализ немесе құрылымдық анализ деп аталады. Маңызды принциптер бөлу (декомпозиция) және иерархиялық реттеу болып табылады.

Олар келесі принциптермен толықтырылады.

1. 
   қажет емес элементтерді бақылаумен қажетсіз детальдардан абстрактілеу принципі.
   
2. 
   ұйымдастыру принципі.
   
3. 
   концептуалды жалпылама принципі (құрылымдық анализ – құрылымдық программалау – құрылымдық тестілеу). Осыдан құрылымдық анализ әдістемесі – деңгейдің көп санымен иерархиялық құрылымға детализация арқылы жалпы көрінісінен зерттеу әдісі.
   
4. 
   қайшылықсыз (непротиворечивости) принципі – элементтердің тұрақтылығы мен сәйкестігі.
   
5. 
   Деректердің логикалық және физикалық тәуелсіздігінің принципі.
   
6. 
   соңғы пайдаланушының кіру (программалаусыз) принципі.
   

Суреттеудің формальды құралы жүйе, ER-диаграммалар (ERD), деректер жиынының диаграммасы (DFD), іс-әрекеттің көшу диаграммасы (STD), процесс спецификациясы болып табылады.

Процесті сипаттауда екі жағдай болуы мүмкін.

1. 
   Қиын процестер.
   
2. 
   Қарапайым процестер.
   

DFD декомпозиции негізінде құрылады, және жоғарғы деңгейдегі модельді контексті диаграмма деп атайды. Кез келген нақты жобада ол жалғыз. Мұндай модельдер басқару объектісін (БО) сипаттайды, ал жүйенің басқару бөлігін сипаттау үшін нақты уақыт кеңейтілімі қолданылады: аталған белгілеулер пунктирлі сызықтар немесе нүктелермен белгіленеді. Басқару потоктарының негізгі типтері Т-поток (триггер), А-поток (поток өшкенге дейін процесс үзіліссіз), E/D-поток (аналог «қосу» және «өшіру» екі кнопкаларымен өшіріледі) болып табылады.

Диаграммаларды пайдалануды көрсету үшін ең бірінші процестің сөздік сипатын келтірейік.

1 мысал. Тапсырыс бойынша тауарды бөлу процесінің сөздік моделі.

Фирмамен алынған тапсырыстар кіру бақылауына ұшырайды және сұрыпталады.

Егер тапсырыс фирманың тауарлар номенклатурасына сай келмесе немесе дұрыс емес безендендірілсе, онда ол тапсырыс беруші келісімімен шартты бұзады.

Егер тапсырыс алынса, онда қоймадағы тауарлар түрі анықталады.

Егер тауар бар болса, онда тапсырыс беруші төлейтін шоты жазылады, одан кейін тауар тапсырыс берушіге жіберіледі.

Егер тапсырыс қоймадағы тауарлармен қамтамасыз етілмесе, онда фирмадан өндірушіге тапсырыс жіберіліп, төлем және өндірушіден тауарды алу жүзеге асады. Осыдан тапсырыс берушімен алдында қарастырылған схема бойынша жұмыс жүргізіледі.