Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі

Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі

С. Торайғыров атындағы Павлодар мемлекеттік университеті

Павлодар

Пәні бойынша оқыту бағдарламасын (Syllabus) бекіту парағы

Нысан ПМУ ҰС Н 7.18.3/38

Құрастырушы: ___________т.ғ.к., доцент Жапекова Г.К.

Философия және мәдениеттану кафедрасы

050203 «Тарих» мамандығының күндізгі оқу нысанындағы студенттеріне арналған

«Қазақ халқының рухани мәдениетінің тарихы» пәні бойынша

пәні бойынша оқыту бағдарламасы (Syllabus)
Бағдарлама «___» _________20__ж. бекітілген жұмыс оқу бағдарламасының негізінде әзірленген.
20__ж. «___»____________кафедра отырысында ұсынылған №_____ хаттама.
Кафедра меңгерушісі______________ Ахметова Г.Ғ. 201 ж. «____» ________
Факультет оқу-әдістемелік кеңесімен құпталған _________ 20__ж. «_____»____________№____ хаттама
ОӘК төрағасы _______________ Батталов К.К. 20___ж. «_____»___________

1 Оқытушылар туралы мәліметтер және байланысу ақпараттары

Жапекова Гульфайрус Кабдуловна – т.ғ.к., философия және мәдениеттану кафедрасының доценты

Кафедра №519 аудиторияда орналасқан. Байланысу телефоны 1153

2 Пән туралы мәліметтер

"Бұқаралық мәдениет теориялары" пәні бойынша типтік бағдарлама МЖБС сәйкес мәдениеттану бөлімінің студенттеріне арналып, кредиттік білім беру технологиясы негізінде құрастырылған. "Бұқаралық мәдениет теориясы" – жаңа оқу пәні. Бұқаралық мәдениеттің теоретикалық концепцияларын оқу 20 ғасырмен қазіргі күн мәдениетінің ерекшелігі мен қалыптасуын түсінуге мүмкіндік береді.

- сақ-үйсін және ежелгі түркі дөуіріндегі тайпалардың өнері ме мифологиясының, ежелгі кезеңдегі рухани мөдениеттің, номадизмнің мөде аспектілерінің негізгі мазмүнын анықтау;

мүсылмандық фактордың рөлі мен маңыздылығын, исламдануды идеялық-қүлықтық және социомәдени аспектілерін айқындау;

қазақ фольклорының, жырау, ақын, билер, музыканттар шығармаларының, жазба әдебиет ескерткіштерінің мағынасын, халықтьщ діни өмірінің, ағартудың, дәстүрдің, менталитеттің, адамгершілік және эстетикалық идеалдардың мазмүнын ашу;

отарлау дәуірінің мәдениетін сипаттау; отарлау саясаты мен еуропалық білім беру жүйесінің ықпалындағы дүниетаным трансформациясымен байланысты рухани-мәдени процестер үрдісі мен қарама-қайшылықтарын, жалпы мүсылмандық жәдидизмнің ажырамас бөлігі ретіндегі қазақ ағартушылығының мәнін, батыс-шығыс өркениеттік диалог пен синтез проблемаларын анықтау.

студент: білу керек

- қазақ халқының материалдық мәдениетінің негізгі элементтерін

- қазақ халқының материалдық мәдениетін зерттеудің деректерін білу

- материалдық мәдениеттің негізгі шаруашылық типі және оның спецификасын

- халық ауыз творчествосында, музыкалық, әдеби, философиялық шығармаларда көрініс тапқан халықтың рухани мұрасын білу, қазақ мәдениетінің мәдени эволюция заңдарын, өзгешелігі мен мәнін түсіну;'

- тарихи-мәдени өткенді сараптай білу, тарихилық принципті қолдану;

- тарихты зерттеудің өркениеттік (мәдениеттанулық) тәсілінің формаларын;

- тәсілдерден басты айырмашылықтарын ажырата алу;

-баяндама жасауға және ауызша материалды дұрыс жеткізу;

семинарларға дайындық барысында қолда бар ғылыми әдебиеттердің деректерін сыни тұрғыдан қараи алу, деректер ретінде фольклор, көркем әдеби шығармаларды пайдалану және өңдеу.

Шектес пәндермен байланыс:

Бұл пән мәдениеттану, тарихи мадениеттану, милофоия тарихы, мәдениет философиясы мен байланысты. Бұл пәнді оқып білу үшін алдын ала келесі пәндердің өтүі қажет: Ежелгі және Ортағасырдағы Қазақстан тарихы, этнография және этнология, тарихи демография, дінтану, қазақ әдебиетінің тарихы.

Пәннің тақырыптық жоспары

Нысан ПМУ ҰС Н 7.18.2/10

1. 
   «Авеста» ежелгі Қазақстан тайпалары туралы.
   
2. 
   Сақ-үйсін дәуірінің мифологиясы, діні мен өнері.
   
3. 
   Ежелгі ирандық «нанымдардың, зороастризмнің, буддизмнің таралуы.
   

1. 
   Орхон жазбалары рухани мәдениеттің көрнекті ескерткіші ретінде.
   
2. 
   Қытайлық-конфуциалық өркениетпен қарым-қатынас.
   
3. 
   Қазақ халқының дүниетанымындағы, әдет-ғұрпындағы тәңіршіліктің көріністері.
   

1. 
   Түркітілдес тайпаларыдң исламға бет бұруы: рухани салдарлары.
   
2. 
   Яссауи – түркі дәстүріндегі мұсылмандық мистицизмнің /суфизмнің / негізін салушы.
   
3. 
   Жүсіп Баласағұни поэмасы түркі- мұсылмандық әдебиет дәстүріінң негізін салушы.
   

1. Әл-Фарабидің ортағасырлық ғылымға қосқан үлесі.

2. Махмұд Қашқаридің мұралары және Қаранид мемлекетіндегі этномәдени өзіндік ерекшеліктері мәселлері.

3. Қазақтардың рухани мәдениетіндегі тәңіршілдік пен шамандықтың сарқыншақтары.

3. Көшпелі ауылдың мәдениеті материалдық тұрғыда.

ТАҚЫРЫП 5. Алтын Орда дәуіріндегі түркілердің ағартушылық пен әдебиеттің дамуы.

1.Мұхаммед Хайдар Дулати шығармасындағы түркі- мұсылмандық тарихшылдық пен рухани дәстүрлердің көрінісі.

2. Ортағасырлық қазақтардың рухани мәдениеті мен ағартушылығын оқытудағы Қадырғали Жалайырдың «Жәми ат тауарих» шығармасының маңызы.

3. Шығыс классикасы және қазақ мәдениеті.

1. Қазақ батырлық эпостары/ идеялары және образдары., тарихшылдық/.

2. Қазақ ертегілері.

3. Мақал-мәтелдері мен жаңылтпаштар және олардың рухани маңызы.

1.Қазақ көшпелі қоғамындағы рухани идеалдардың үлгісіндегі салт- дәстүрлер мен әдет-ғұрыптар.

2.Шариғат бойынша әйел, ер адамдар қоғамдағы орыны.

3.Шариғат мұсылмандық парыз бен міндет негіздері.

1.Қазақ билері.

2.ХІХ ғасырдағы әдебиеттегі дәстүрлердің қалыптасуына мұсылмандық ағартушылықтың қосқан үлесі.

3. Қазақстандағы мұсылмандық мектептер /мектеп, медреселер/.

4. Көрнекті суырып-салма ақындар мен музыканттардың шығармашылығындағы дәстүрлер мен жаңашылдықтар.

5. Қазақ шешендік өнері.

1. ХІХ ғ. қазақ қоғамындағы рухани дағдарыс Абай өлеңдері мен прозаларында.

2.Шәкәрімнің рухани-теософиялық көзқарастары.

3. ХХ ғасыр басындағы қазақ баспасөз беттеріндегі мәдени қайта өркендеу мәселлері.

4. ХҮІІІ-ХХ ғғ. басындағы қазақтардың дәстүрлі білім алуы.
ТАҚЫРЫП 10. ХҮІІІ-ХХ ғғ. басындағы қазақ халқының халық ауыз әдебиеті.

1. 
   Зар-заман мектебінің өкілдері.
   
2. 
   Әдебиет.
   
3. 
   Ән-күй өнері.
   

1. 
   Абай Құнанбаев- ақын, ойшыл және ағартушы.
   
2. 
   Ы.Алтынсариннің қазақ даласындағы білімнің дамуына қосқан үлесі.
   
3. 
   Ш. Уәлиханов қазақ халқының рухани мәдениетін зерттеуші.
   

1. Ақан сері Қорамсаұлының өмірі мен шығармашылығы.

2. Біржан сал Қожағұлының шығармаларынң тақырыбы.

3.Қазақстанда қиссалар мен дастандардың таралуы.

1. 
   Қазақстандағы жаңа әдістік мектептер.
   
2. 
   Патша өкіметінңі оқыту жүйесіндегі орыстандыру саясаты.
   
3. 
   Қазақ зиялыларының қазақ тілді оқулықтарды дайындаудағы өзіндік үлесі.
   

1. 
   Қазақ зиялыларынң қазақ баспасөзін ұйымдастырудағы қызметіттері.
   
2. 
   «Қазақ» мерзімдік басылымы.
   
3. 
   Қазақ халқының салт-дәстүр мәдениеті туралы мәлімет берген қазақ мерзімді басылымдары.
   

1 Рухани жанданудың, тілдің, мәдениеттің, дін мен ұлттық тұтастық мәселлелерінің баспасөз беттеріндегі орны.

2 Мұсылмандық баспасөз дәуірі.

3 Ағартушылық, жаңаәдістік мектептер, ұлттық сана-сезіи мәселелерінің арқылы халықтың прогрессивті ұлттық сана-сезімнің мәселелерінің көтерілуі, әйел жағдайы, татар, орыс мәдениеті және т.б жөнінде.

4 Газет арқылы халықтың прогрессивті ұлттық сана-сезімінің қалыптасуы.
СТУДЕНТТІҢ ӨЗДІК ЖҰМЫСЫНЫҢ МАЗМҰНЫ

1. Исламның ұлы уағыздаушысы, ақын-сопы Қожа ахмет Яссауи тұлғасы.

[1], б. 45-67, [4] б.4-90

2.Ахмед Игуники және оның «Хибат ул хақайық» туындысы.

[2], б. 45-67 [9] б.5-19

3. Қалллар мен мұсылмандық архитектураның дамуы-мәдени қайта өрлеудің маңызды көрсеткіштері.

[3] б. 4-59[ 5] б. 4-299

4. Алтын Орда – жоғары дамыған полимәдениетті еуразиялық мемлекет.10], б. 45-67 [12] б.5-19

5. ХІҮ-ХҮ ғғ. І жартысындағы түркі тілі мен классикалық түркітілдес әдебиеттің дамуындағы жаңа сатысы.

[12], б. 55-67 [14] б.5-45

6. Құтбтың және оның «Хұсрау мен Шырын» поэмасы.

[1], б. 25-56 [5] б.23-85

7.Көшпелілердің халық философиясы..

[9], б. 25-112 [2] б.23-85

8. Қазақтардың космогониялық және экологиялық білімдері.

[11], б. 46-60 [20] б.33-95

9. Мұсылмандық жеке есімдердің таралуы.

[11], б. 5-16 [14] б.3-45

1. 
   Аль-Фараби. Избранные трактаты. Пер. с араб. Алматы, 1994.
   
2. 
   Баласагуни Юсуф. Благодатное знание. Л. 1990.
   
3. 
   Қожа Ахмет Йассауи. Диуани Хикмет(Ақыл кітабы). А., 1993.
   
4. 
   Махмүд Қашғари. Түркі тілдерінің сөздігі. 1,2-т., А.,1996.
   
5. 
   Дулати. Тарихи Рашиди. Алматы.1999.
   
6. 
   Абай(Ибраіим) Қүнанбаев. Екі томдық шығармалар жинағы. Алматы, 1986
   
7. 
   Бартольд В.В. Сочинения в 9-ти томах. Т.6. Работы по истории ислама и Арабского Халифата. М.,1966.
   
8. 
   Валиханов Ч.Ч. Избранные сочинения в 5-ти томах. Алма-Ата,1984-1985.
   
9. 
   Ақсауыт.Батырлар жыры.1 том. А.1977.
   
10. 
    Бес ғасыр жырлайды.1 том. А.1984.
    
11. 
    История Казахстана в арабских источниках. Т.І. Алматы.,2005.
    
12. 
    Қазақстан тарихы туралы түркі деректемелері. I том. Алматы., 2005.
    

13. 
    Адамбаев Б. Казахское народное ораторское искусство. Алматы, 1997.
    
14. 
    Акишев А.К. Искусство и мифология саков. Алма-Ата, 1984.
    
15. 
    Абуов А.П. Мировоззрение Ходжа Ахмета Ясави.Алматы,1997.
    
16. 
    Акатаев С. Мировоззренческий синкретизм казахов. Алматы,1994.
    
17. 
    Айқап. Алматы, 1995.
    
18. 
    Аязбекова С.Ш. Картина мира этноса: Коркуд Ата и философия музыки казахов. Алматы, 1999.
    
19. 
    Әдеби мүра. Алматы, 1970.
    
20. 
    Әуезов М.О.Әдебиет тарихы. А., 1991.
    
21. 
    Байтүрсынов А. Шығармалары. Алматы, 1989.
    
22. 
    Батырлық дастандар.А. 1995.
    
23. 
    Базарбаев М. Казахская поэзия: художественные искания. Алматы, 1995
    
24. 
    Бенингсен А. Ламарсье-Келкежей. Пресса и национальные движения среди мусульман России до 1920 г. Алма-Ата, 1991
    
25. 
    Бердібай Р. Эпос - ел қазынасы. Алматы,1995.
    
26. 
    Бүлүтай М. Ата-баба діні. Түркілер неге мүсылман болды? Алматы, 2000.
    
27. 
    Бүхар жырау Қалқаманүлы. Шығармалары. Алматы, 1992.
    
28. 
    Взаимодействие кочевых культур и древних цивилизаций. Алма-Ата, 1989.
    
29. 
    Галиев А.А. Традиционное мировоззрение казахов. Алматы,1997.
    
30. 
    Жаксылыков А.Ж. Образы, мотивы и идеи с религиозной содержательностью в произведениях казахской литературы. Алматы,1999.
    
31. 
    Жүмабаев М. Шығармалары. Алматы, 1989.
    
32. 
    Иман шарт. Алматы, 1990.
    
33. 
    Қазақ газеті. Алматы, 1998.
    
34. 
    Қазақ әдебиетінің тарихы. 3-том. Алматы, 2000.
    
35. 
    Нүртазина Н.Д.Қазақ мәдениеті және ислам. Алматы, 2002..
    
36. 
    Нысанбаев А. Сарсенбаева 3. О традиционной этике казахов.Алматы.1997.
    
37. 
    Нурланова К.Ш. Эстетика художественной культуры казахского народа.Алма-Ата,1987.
    
38. 
    Орынбеков М.С. Верования древнего Казахстана. Алматы,1997.
    
39. 
    Садвокасова З.Т. Из истории духовной экспансии царизма в Казахстане (II половина XIX- начало XX вв.). Алматы, 2000.
    
40. 
    Сейдимбек А. Мир казахов. Алматы, 2001
    
41. 
    Сегизбаев О.А. Казахская философия ХУ- нач.ХХ века. Алматы, 1996
    
42. 
    Султангалиева А. Ислам в Казахстане: история, этничность и общество.Алматы,1998.
    
43. 
    Толеубаев А.Т. Реликты доисламских верований в семейной обрядности казахов. А-Ата, 1991
    
44. 
    Шаханова Н. Мир традиционной культуры казахов. Алматы, 1998.
    

Сабақтың жібергендерге мен мынадай айыптық санкция белгілеймін; белгісіз себептермен дәріс, тәжірибе сабақтарына қатысқапағандардан 1 балл алынып тасталынады.

Дәріс сабақтарын қатысу-1, тәжірибелік сабақтарға-1. үй тапсырмасын орындағаны үшін максималдық балл саны-1, себепсіз сабақтарға қатыспағаны үшін -0 балл. тәжірибелік сабаққа толық ауызша жауап -2 б.

Өздік жұмыстардың орындауы және орындалмауы жағадйында 1 рейтингте -1-8 аптада- 7,5 балл, 2 рейтингте 9-14 аптада 8,5 балл 15 аптада 9 балл, орындалмаған жағдайда «0» балл.

Әрбір сабаққа дайындық міндетті, берілген тапсырма толығымен оқылуға тиіс.

Сіздің дайындығыңыз тәжірибе сабағы барысында сұрақ беру мен тест тапсырмаларын арқылы пәннің әрбір аяқталған тарауы барысында тексеріледі.

Егер сіз бақылау шаралары уақытында белгілі себептермен қатыса алмасаңыз, сізге келесі сабақтың барысында қайта өтуіңізге мүмкіндік беріледі, басқаша жағдайда сіз «0» баллға ие баласыз.

Семестр барысы 2 мәрелік бақылаудан тұраып тест түрінде өтеді. Тест бақылауы пәннің өтілген тараулары материадарынан беріледі.

Қорытында сынақ студент алған билеті бойынша ауызша өтеді.
Өтпелі үлгерімдер мен қорытынды бақылау түрлері бойынша сапа бөлігін бөлу

Университеттің Ғылыми кеңесінің бектіу бойынша бақылау түрлері мен өтпелі үлгерімдері бойынша келесі кестеде (1) берілген сапалық бөлу ұсынылған.

Қорытынды бақылау түрі	Бақылау түрі	Сапалық бөлігі
Емтихан	Сынақ	0,4
	Өтпелі үлгерім қорытындысы	0,6

Мұнда Р1, Р2, Е – с бірінші, екінші рейтинг қоры тындысы және емтихан бойынша алынған баллға сәйкес, 100 баллдық шкаламен анықталады.

Қорытынды пәннің рейтингі балл бойынша (Қ), 2 кестеге сәйкес сандық эквивалетке алмастырылады, әріптік немесе дәстүрлі бағаға және сонымен қатар оқушылардың жетістіктерінің «Рейтинг ведососына» енгізіледі.

Өтпелі үлгерімдердің қорытынды баллы әр семестрдің жартысында (Р1, Р2) жинаған баллдарының қосындысынан тұрады, бұған студенттің сабаққа дайындық, топтағы сабаққа белсенді қатысуы, бақылау жұмыстарынан, өздік жұмыстарды уақытында тапсыру, аралық бақылау, сабаққа қатысуы жатады.