Геоақпараттық жүйенің құраушы бөліктері
ГАЖ бес түрлі құрамнан тұрады. Бұлар ақпараттық құрал, бағдарламамен қамсыздандыру, деректер, орындаушылар және әдістер (1-кесте).
Ақпараттық құрал. ГАЖ – бағдарламалармен жабдықталған компютер. Казіргі кезде ГАЖ — ортақтандырылған серверлермен, торапталып жекеленген компьютерлермен, үстел үстіндегі жекеменшік және әртүрлі компьютерлі платформада жұмыс істейді.
Бағдарламамен қамсыздандыру. ГАЖ технологиясы әртүрлі функциялық құжаттармен қамтамасыз етілген. Бұлар, географиялық ақпаратты сақтауға, өңдеуге және бейнелеуге арналған. Негізгі бағдарламалық құраушы болып деректер қорын басқаратын жүйе (ДҚБЖ), кеңістікте сұранысты қолдайтын және өңдейтін, бейнелейтін құралдар мен функцияларға оңай жету үшін географиялық қолданушы интерфейстен тұрады.
Деректер – бұл ГАЖ технологиясының ең маңызды да кажетті құраушысы болып есептеледі. Деректер — нысан туралы белгілі факторлар, немесе нысанды өлшеу барысындағы алынған мәліметтер. Кеңістікте таралған географиялық деректер, олармен байланысты кестелік деректерді пайдаланушының өзі жасауға мүмкіншілігі бар немесе қамтамасыз етуші мекемеден, интернеттен т.б. алынады. Кеңістікте таралған деректерді басқаруда ГАЖ түрлі деректермен интеграцияға түседі.
Орындаушылар. ГАЖ технологиясын кең түрде қолдану адамның қатысымен болады. Адамдар (мамандар) бағдарламалық өнімдермен жұмыс жасайды, жобалар құрастырады, оларды жүзеге асырады. ГАЖ технологиясын пайдаланушы болып техникалық мамандар және карапайым қызметкерлер де істейді. Олар үшін ГАЖ күнделікті немесе проблемалы мәселелерді шешіп беретін құрал.
Әдістер. ГАЖ-ды қолдануда оның табысқа жетуі және нәтижелі болуы жобаны дұрыс жасау және жұмыс шартына тікелей болады. Ал мұның бәрі әрбір өндірістің алға қойған мақсатына байланысты. Бұл кезде ГАЖ-ды қолданушы осы ГАЖ-дың бір бөлігі саналады. Кеңістіктік сараптама және үлгілеу кезінде болады. Әрине, мұндай жұмыс барысында үлкен тәжірибе қажет.
ГАЖ кеңістіктегі деректерді, жекеленген нысандармен және географиялық ақпараттармен байланыстырады. Ал бұл ақпарат нысанның сипаттамасы (графика) немесе атрибуттары ретінде сақталады. Мысалы, жол торабы жолдың осьтік сызығымен көрсетілсе, біз жол туралы көп мәліметтер ала алмаймыз. Ал осы жол туралы мәлімет көбірек алғымыз келсе (ұзындығы, ені т.б.) біз деректер қорына жүгінуіміз керек болады. Яғни біз деректер қорындағы мәліметтерді пайдаланып шартты белгілер арқылы жолды бейнелеп көрсете аламыз. Тіпті ГАЖ-да сақталған атрибуттарды қолдана отырып, картадағы нысандар туралы жаңа мәліметтер алуға болады, мысалы жолдың ұзындығын немесе көлдің, тау жыныстарының жалпы ауданын табуға мүмкіншілік береді.
Достарыңызбен бөлісу: |