Зертханалық жұмыс №1 Тақырып Патологиялық негіздері. Жергілікті қанайналымның бұзылуы. Сабақтың мақсаты

Сабақтың мақсаты. Анемия (қаназдық), веноздық және артериальдық гиперемия, қанағудың әр түрлерінде ұлпалардың макро- және микроморфологиялық өзгерулерін меңгеру.Препараттар арқылы қан айналу процесінің бұзылуының әсерінен ұлпалардағы өзгерістерді анықтау.

Жұмыс істеу орны. Кафедра зертханасы.

Құрал-жабдықтар. Зертханалық жануарлар (қоян, бақа);

құралдар – шприцтар, иньекциялық инелер, қайшы, скальпельдер, хирургиялық пинцеттер, хирургиялық инелер мен ине ұстағыштар, хирургиялық жібек жіптер, дәкілік орамалар және мақталы-дәкілік тампондар.

медикаменттер – 0,5 пайыздық навокоин ерітіндісі, йод тұнбасы, этил спирті, магний сульфатының 10 пайыздық ерітіндісі, скипидар.

Методикалық нұсқаулар. Зертханалық жануарларға студенттер оқытушының жетекшілігімен артериальды және венозды гиперемия суретімен танысады және оның негізгі белгілерін меңгереді; жергілікті анемияны және оның байқалуын меңгереді; сыртқы қан ағуды экспериментті түрде туғызады артериальды және венозды қанағудың айырмашылықтарын бекітеді, оны тоқтату әдістерін меңгереді.

Макро- және микропрепараттардың коллекциялары бойынша қанайналымының түрлі бұзылуларын ерекшеліктерін меңгереді; жұмыс дәптеріне кестелік суреттемелер мен жазуалрды енгізеді.

Сабақ соңында студенттер оқытушының сұрақтарына жауап береді және лаборантқа оқу материалдарын тапсырады.

Теориялық бөлім. Гиперемия: артериальды гиперемия, веноздық гиперемия. Жергілікті анемия ( ишемия), қан ағу, тромбоз, эмболия. Сипаттама беру.

Тапсырмалар.

Гиперемияның белгілерін көрсету.

Тапсырма 1. Қоян құлағында артериальды гиперемияның сыртқы белгілерін зерттеу.

Тапсырма 2. Бақаның тілінде артериалды гиперемияның микроскопиялық көрінісін зерттеу.

Тапсырма 3. Қоян құлағында веноздық гиперемияның сыртқы белгілерін зертттеу.

Тапсырма 4. Бақаның тілінде веноздық гиперемияның микроскопиялық көрінісін меңгеру.

Анемияның белгілерін көрсету.

Тапсырма 1. Компрессиондық анемияның сыртқы белгілерін зерттеу.

Тапсырма 2. Бақаның тілінде жергілікті анемияның микроскопиялық көрінісін зерттеу.

Тромбоздың белгілерін көрсету.

Тапсырма 1. Бақаның венасындағы тромбының түзілуін зерттеу.

Тапсырма 2. Қоянның өкпелік артериасындағы тромбының түзілуін зерттеу.

Бақылау сұрақтары.

1. 
   Жергілікті қан айналымының бұзылуының қандай түрлері бар?
   
2. 
   Артериальды гиперемияның себептері қандай?
   
3. 
   Венозды гиперемияның артериальдыдан айырмашылығы қандай?
   
4. 
   Ұлпа мен мүшелердің анемиясына тән белгілер?
   
5. 
   Қан ағу немен шарттасқан және олар қалай жіктеледі?
   

Дәрілердің негізгі түрлері және оларды жануар ағзасына енгізу. Клиникалық зерттеудің негізгі әдістері.

Сабақтың мақсаты. Сұйық, жұмсақ және қатты пішіндегі дәрілерді дайындауды меңгеру барысында жиі қолданылатын дәрілік заттармен танысу.

Жұмыс істеу орны. Кафедра зертханасы, аудитория немесе ветеринарлық дәріхана.

Құрал-жабдықтар. Дәрілік препараттар жинақтамасы (коллекциясы);

Пішін беруші заттар ( өсімдік және жануар майы; қой, шошқа майы; ланолин, вазелин; қара жіне пішендік ұн және т.б.);

Түрлі салмақты таразылар, мензуралар, колбалар, өлшеуіш цилиндрлар, шыны стакандар мен таяқшалар, фильтрлер, су моншасы, инфундирка ( конустық формадағы ұстағышы бар эмальдендірілген кастрюль), қайшы, илеуіш және басқа да құралдар.

Методикалық нұсқаулар. 2-3 студентке сумен, газдық және электрлік плитамен қамтамасыз етілген жұмыс орны бөлінеді.

Теориялық бөлім. Сұйық дәрілер: ерітінді, эмульсия, микстура, тұнба, экстракт. Жұмсақ дәрілер: мазь, паста, линимент, кашка. Қатты ( тығыз) дәрілік пішіндер: ұнтақ, таблеткалар, пилюльдер, болюс.

Тапсырмалар.

Тапсырма 1. Сыртқы қолданысқа калий перманганатының (1:1000) ерітіндісін дайындау ( жарақатты жуу).

Тапсырма 2. Гуммиарабиктің майлы эмульсиыясын дайындау (100мл).

Тапсырма 3. Құрамында тұз қышқылды пепсин бар 200 мл микстура дайындау (итке, ішкі қолдану).

Тапсырма 4. Түймедақтың 400мл-лік тұнбасын дайындай.

Тапсырма 5. Бұтақ қабығынан 500 мл отвар дайындау.

Тапсырма 1. Вазелин негізінде 10 пайыздық борлық мазь (30г) дайындау.

Тапсырма 2. Глауберлік тұз бастама болатын тығыз каша дайындау ( бұзауға, ішкі қолдану).

Қатты дәрілік пішіндер.

Тапсырма 1. Келесі құрамдық сыртқы қолдануға ұнтақ дайындау: мырыш купоросы (20пайыз), бор қышқылының ұнтағы (40г), тальк және ақ глина – тең мөлшерде.

Тапсырма 2. Таблетканың еру деңгейін зерттеу.

Тапсырма 3. 6 пилюль дайындау (0,05г-нан) (итке).

Тапсырма 4. 15г антифебрині бар болюстар дайындау (жылқыға).

Бақылау сұрақтары.

1. 
   Химиялық құрамы, қолданылуларына байланысты дәрілік заттардың жіктелуі?
   
2. 
   Ветеринарияда дәрілік заттардың қандай пішіндерін қолданады?
   
3. 
   Сұйық дәрілерді дайындау әдістемесі неден тұрады?
   
4. 
   Ерітінді, микстура және эмульсия арасындағы айырмашылықтар?
   
5. 
   Жұмсақ дәрілердің қандай түрлері белгілі?
   
6. 
   Таблеткаларды толықтырушы ретінде не қолданылады?
   
7. 
   Пилюльдердің болюстардан айырмашылығы қандай?
   

Сабақ өткізу орны. Аудитория, кафедра зертханасы.

Құрал-жабдықтар: Кафедра немесе музей коллекцияларынан алынған макро- және микро препараттар, құрал-саймандар, лупалар, микроскоп, сабын, дезинфициялауға арналған ерітінді, орамал.

Әдістемелік нұсқаулар. Атрофия және дистрофияның негізгі белгілері және басқа өзгірістерді студенттер препараттар арқылы оқып білуі тиіс: ұлпалар мен мүшелердің қалыпты және патологиялық жағдайын салыстыру, оларды жазып және схема арқылы дәптерлеріне белгілеу. Оқытушы сабақ барысында тақырыпты түсіндіріп, студенттердің есептерін қабылдайды.

Тапсырма 1. Бауыр атрофиясының макро- және микроскопиялық көріністерін анықтау.

Тапсырма 2. Бүйректің түйіршікті дистрофисының макро- және микроскопиялық көріністерін анықтау.

Тапсырма 3. Бұлшықет қанқасының некрозды макро- және микроскопиялық көріністерін анықтау.

Тапсырма 1. Жүрек бұлшықетінің гипертрофиясын макро- және микроскопиялық көріністерін анықтау.

Тапсырма 2. Сүйек ұлпасының регенрациясының макро- және микроскопиялық көріністерін анықтау.

Макро- және микропрепараттар арқылы ісік үрдістерін анықтау.

Тапсырма 1. Тері папилломының макро- және микроскопиялық көріністерін анықтау.

Тапсырма 2. Саркоманың шеңберлі жасушасының макро- және микроскопиялық көріністерін анықтау.

Бақылау сұрақтары.

1.Гипобиотикалық үрдістердің қандай түрлері болады?

2.Атрофия, дистрофия және некроздың айырмашыдлықтары қандай?

3.Гипобиотикалық үрдістердің микроскопиялық көріністері үшін не тән?

4.Гипербиотикалық үрдістердің қандай түрлеері болады?

5.Гипертрофияның қандай морфологиялық белгілері болады?

6.Ұлпа регенрациясының негізгі неден тұрады?

7.Ісіктер кезіндегі макро- және микроскопиялық көріністердің негізі қандай?

Тапсырма 1.Итте пайда болған ісіктің эксперемантельді белгілерін анықтау.

Тапсырма 2.Қабынудың дамуына анестезидің әсерін анықтау.

Бақылау сұрақтары.

1.Қабыну үрдісінің дамуынан қандай белгілер пайда болады?

2. Қабынудың қандай белгілері болады?

3.Қабынудың қандай түрлері болады?

4.Альтеративтік қабынуларға не тән?

5.Эксудативті қабынудың түрлерінің негіздері қандай болады?

6.Альтеративті және экссудативті қабыну пролиферативті қабынудан айырмашылықтары қандай?

Зертханалық жұмыс №4

Тақырып 4. Хирургиялық аурулар. Хирургиялық инфекция профилактикасы. Физиологиялық әдістер. Жарақат.

Сабақтың мақсаты: Қолды, операция алаңын, құрал-жабдықтарды, тігін және орама материалдарын тазалау әдісін білу; операциялық құрал-жабдықтармен танысу және оның басты міндеттерін білу; физиотерапия әдістерімен танысу және онымен практикада меңгеру.

Сабақ өткізу орны: Кафедра немесе ветеринария клиникасының әдейі аудиториясы; ең жақын жануарлар фермасы.

Құрал – жабдықтар: хирургиялық инструменттердің байлау және шовтік материалдың, жуғыш және дезинфекциялық жабдықтар, автоклав, стелеризатор, бикс, эмальданған ыдыс, кастрөлдер, тегене, кружкалар, қол жуатын орын, орамал, хирургиялық қолғаптар.

Әдістемелік нұсқаулар: физиотерапия әдістерінің біреуін қолданып студенттер қайта өндейді (оқытушы тапсырмасы бойынша), жылыту жұмыстарымен, суықпен, массажбен және т.б. физиотерапиялық аппарат арқылы танысады.

Теориялық бөлім. Хирургиялық құрал – жабдықтардың түрлерін ата: тігін және орама материалдары, стерилизация түрлері, операция алаңын,қолды тазалау, хирургиялық инфекцияларының профилактикасыхирургиялық патология кезіндегі физиотерапиялық әдістер, суық, жылыту әсері, массаж.
Жарақат.

Сабақтың мақсаты. Жарақат алған кезде, буындардың шығуы кезінде, күйік алған кезде, үсіп кеткен кезде және т.б. жануарлар алған кезде бірінжі жәрдем көмегін көрсету.

Сабақ өткізу орны. ветеринарлық клиника немесе жануарлар фермасы (манеж немесе арнайы бөлек ферма бөлмесі).

Құрал жабдықтар. Жарақат алған жануарлар;

жануарларды фиксациялауға арналған құрал, жануарларды жатқызуға арналған арқан, жіптер, закруткалар.

Хирургиялық құрал – жабдықтардың жиынтығы,тігін және орама материалдары, асептика және антисептика құралдары.

Әдістемелік нұсқаулар. Студенттер оқытушының жетекшілігімен жұмыс атқарады, барлық қауіпсіздік ережелерін сақтауы керек.

Теориялық бөлім.

1. 
   Жарақаттың негізгі белгілеріне сипаттама бер: жарақат, жара, буынның шығулары, сүйектің сынуы, мүйiздi қаптың тегiстеуi және мүйiздi өсiндiнiң сынуы, күйік, электрожарақат, үсітіп алу.
   

1. 
   Жануарлар жарақат алғанда қандай көмек көрсетіледі?
   
2. 
   Жануарлар жараланғанда қан ағуды қалай тоқтатады?
   
3. 
   Жараны жедел емдеу қандай тұрғыдан көрсетіледі?
   
4. 
   Жараны повязки и перевязки? Олардың ұқсатығы мен айырмашылығы қандай?
   
5. 
   Жануарлардың буынның шығуларында қандай жәрдем көрсетіледі?
   
6. 
   Сүйектің сынуының белгілерін ата? Диагнозды қандай жолмен дәлелдейді?
   
7. 
   Күю кезіндегі көрсетілетін жәрдем түрлерін атаңыз?
   
8. 
   Үсітіп алу дәрежелеріне міңездеме беріңіз?
   

Сабақтың мақсаты. Жұқпалы аурулармен ауыратын малдарға арналған арнайы бөлмелермен танысып, дәрілермен жұмыс істеу, жеке гигиеналық шарттарымен танысу және жұқпалы аурулармен ауыратын малдармен жұмыс істегеннен кейін киімді зарарсыздандыру әдісін білу қажет.

Сабақ өткізу орны. Эпизотология кафедрасы, клиника немесе виварий.

Құрал – жабдықтар. Әдейі киімнің комплекті, тазалап – жуғыш заттар, қолға арналған дезерітінді, орамал, жеке басқа арналған орамалар, жедел жәрдем көрсету құралы (аптечка), хирургиялық құрал – жабдықтар (пинцет, скальпель,қайшы және т.б);

Теориялық бөлім. Жұқпалы аурулармен ауыратын жануарлрмен жұмыс істеу әдістері.

Бақылау сұрақтары.

1. 
   Қандай жағдайда жұқпалы аурулармен ауыратын малдарға жеке бөлме беріледі?
   
2. 
   Зооантропоноздық аурулардан қандай жеке бас профилактикалады болады?
   
3. 
   Әдейі киімді, инвентарьді,малдарға арналған құралдардыц қалай сақтап, зарарсыздандырады?
   

Теориялық бөлім. Бактериоз қоздырғыштарына жалпы сипаттама бер: бруцеллез, туберкулез, псевдотуберкулез, эмфиэематозды карбункул, лептоспероз, сібір жарасы, пастереллез,туляремия, сальмонеллездар, некробактериоз, столбняк, ботулизм, брадзот, инфекциялы атрофиялық шошқа рениті, құс пуллорозы (тиф), сап, мыт.

1. 
   Сібір жарасының сипаттамасын бер және оның алдын алу шаралары қандай?
   
2. 
   Столбняк пен бутуализмнің дифференциалды мінездемесі қандай және алдын алу шаралары қандай?
   
3. 
   Қандай жануарлар тулярямийдің резервуарды қоздырушысы болып табылады және қандай емдеу шаралары болады?
   
4. 
   Некрабактериоздың клиникалық мінездемелерін ата; қандай аурулардан дифференциалдау қажет және алдын алу шараларын ата.
   
5. 
   Эмфизематоздың профилактикасы неден тұрады?
   
6. 
   Туберкулез бен бруцеллездың белгілерін ата және алдын алу шараларын және осы аурулардың диффференциалды диагностикасы неден тұрады?
   
7. 
   жылқылардың сап пен мыт ауруларының белгілерін атап, алдын алу шаралары қандай?
   
8. 
   құс пуллорозының зоотехниялық және ветеринария-санитарлық алдын алу шаралары қандай?
   
9. 
   Сальмонеллезбен қандай малдар ауырады және алдын алу шаралары қандай?
   
10. 
    Лептосперозбен ауырғанда қандай шаралар жасалуы қажет?
    
11. 
    Атрофиттік рениттің инфекциялық белгілері және алдын алу шаралары қандай?
    

биологиялық микроскоптар Биолам Р-2, У-42, МБИ; бинокулярлы лупалар БМ-51-2, МБС-1; центрифугалар ЦУМ-1 және т.б. Берман аппараты, Петри табақшалары, 200 мл-лік стакандар, 50 мл-лік шыны мензуркалар, илеуіштер, сүзгілер, шыны таяқшалар, резиналық грушалар, пипеткалар, дәкі, мақта.

қайшы, айналма қағаздар, кюветтер, компрессориумдар, бактериологиялық кеселер.

реактивтер: Барбагалло ерітіндісі, 70 пайыздық этиль спирті, глицерин, метилл көгі, натрий хлоридінің ерітіндісі, аммиак селитрасының түйіршіктелген ерітіндісі, цинк хлоридінің ерітіндісі және т.б.

Кейін студенттер Петри табақшасындағы консервленген гельминттерді қарастырады. Гельминттердің жұмыртқалары мен дернәсілдерінің суреттерін салады.

Тапсырма 1. Гельминттердің дернәсілдерінің жәні жұмыртқаларының құрылуын меңгеру жіне суретін салу.

Тапсырма 2. Жалпақ және дөңгелек гельминттердің фиксация және консервлеуді меңгеру.

Бақылау сұрақтары.

1. 
   Диагностиканың өмірлік және өлгеннен кейінгі әдістерінің мәні неде?
   
2. 
   Гельминтокопроскопиялық зерттеулерді жүргізудің шарттары қандай?
   
3. 
   Нәжістерді флотационды және седиментационды зерттеу әдістерінің принциптері неде?
   
4. 
   Қандай жағдайда гельминттердің нәжістегі жұмыртқа мен дернәсілдері мөлшерлі түрде анықталады?
   
5. 
   Қандай гельминтоз кезінде арнайы диагностикалық зерттеулер жүргізіледі?
   
6. 
   Толық және толық емес вскрытие кезіндегі айырмашылық неде?
   

инъекциондық инелер, шприцтер, майсыздандырылған заттар мен жабын шынылары, пипеткалар, сүлгі, кішкене және үлкен кюветтер, бактериологиялық кеселер, микроскоптар, дистильденген су, фильтрленген қағаз, центрифуга, пинцеттер, шыны таяқшалар;

реактивтер: йодтың спирттік ерітіндісі, метил спирті, Романовский-Гемза бояуы, кедр майы, глицерин, натрий хлоридінің ерітіндісі, Петровскийдің қоректік ортасы.

Әдістемелік нұсқаулар. Оқытушы алдымен протозооздардың қоздырғыштарының морфологиялық ерекшеліктерін түсіндіреді, кейін студенттер өзіндік жұмысқа кіріседі: жағымдылар дайындайды және оларды микроскоп арқылы зерттейді.

Тапсырма 1. Қан жағындысын дайындау және оны бояу.

Тапсырма 2. Нәжістегі балантидтер мен кокцидияларды анықтау.

Тапсырма 3. Бабезияларға, пироплазмаларға, саркоцистерге, токсоплазмаларға, эймерия мен балантидтерге тән пішіндерді анықтау.

Тапсырма 4. Babesiidae жанұясына жататын пироплазмидтардың дамe циклін анықтау.
Бақылау сұрақтары.

1. 
   Протозойлы аурулардың қоздырғыштарының – қандай типтері мен класстары бар?
   
2. 
   Ветеринарлық тәжірибеде протозойлы аурулардың диагностикасының қандай әдістері қолданылады?
   

реактивтер: дистильденген су, сода, спирт, Романовский бояуы, кедр майы.

Тапсырмалар.

Тапсырма 1. Боялған қан жағындысын дайындау.

Тапсырма 2. Жағындыны микроскоптың иммерсиялық жүйесі арқылы зерттеу.

Бақылау сұрақтары.

1. 
   «Пироплазмидоз» термині нені білдіреді?
   
2. 
   Қандай жаста жануарлар пироплазмидозбен қатты ауырады?
   
3. 
   Пироплазмидоздарға қандай патологоанотомиялық өзгерулер тән?
   
4. 
   пироплазмидоздардың диагностикасы үшін қандай қан жағындысын дайындау керек?
   

Микроскоптар, центрифуга, стакандар, илеуіш, кюветтер, затты және жабын шынылар, шыны таяқшалары, сымды петли, пинцеттер, ооцист кокцидийлердің суреттері, натрий хлоридінің ерітіндісі, глицерин.

Пробалар тұнғанша студенттер әр түрлі ооциста эймерийдің ұзындығын, түсін, құрылысын және ооциста мен спорацистадағы қалған бөлшектерді зерттейді. Ооцистаның құрылысын элғалды және шынымен жабылған микроскоп препоратымен зерттейді.

1. 
   Үй қояндарының эймериозына сипаттама бер.
   
2. 
   Тауық эймериозына сипаттама бер.
   

Тапсырма 1. Фюллеборн және Дарлинг әдісі бойынша үй қояндарының және тауық фекалийін зерттеу.

Тапсырма 2. Ооцист кокцидийлердің құрылысын микроскоппен зерттеп, олардың суретін салу.

Бақылау сұрақтары.

1. 
   Эймериоздың даму стадиялары қандай?
   
2. 
   Неге эймериоз кезінде ас қорыту процесінің бұзылуы және ағзаның интоксикациясы болады?
   
3. 
   Эймериоздың диагнозын қалай қоюға болады?
   
4. 
   Ооцист эймерийдің қалыптасуының негізін ата.Тауықтардың қандай ішектерінде эймерий паразиттері болады?
   

Микроскоптар, затты және жабын шынылар, пипеткалар, қайшы, сағат шынысы, препаровальды инелер, препаровальді ванночкалар, бір стақан жылы су;

Реактивтер: натрий хлоридінің физиологиялық ерітіндісі, Романов-Гимзының бояулары.

Әдістемелік нұсқаулар. Оқытушы студенттерге қысқаша трихомонадтардың морфологиясы ме биологиясын және трихомоноз диагностикасының әдістемесін түсіндіреді. Содан кейін студенттер микроскоптың иммерсионды жүйесі бойынша трихомоноздың Романов бояуларын қарап, олардың көлемін, ұзындығын, паразиттердің құрылуын және жгуттардың болуын зерттейді.

Теориялық бөлім. Трихомонозға сипаттама бер.

Тапсырмалар.

Тапсырма 1. Трихомонозды культурадан айыру.

Тапсырма 2. Бояуларды дайындап, Романов – Гимзе бояуы бойынша бояу.Трихомонадтың құрылысын микроскоппен қарап, оның суретін салу.

Бақылау сұрақтары.

1. 
   Қандай жануарлар және қай жасында трихонозбен ауырады?
   
2. 
   Аталық пен аналықтарда лакализация трихомонады ауруына шалдығу жолдары қандай?
   
3. 
   Трихомоноз ауруына шалдығу кезінде қандай материалды зертханаға жібереді?
   

Лупалар, пинцеттер, препаровальді инелер, бактериологиялық кеселер.

Тапсырма 1. Лупа арқылы ІІІ сатыдағы овод дернәсілдерін айырып, олардың суреттерін схема түрінде салу.

Тапсырма 2. Оқу шаруашылығында немесе виварийде қой оводтарының, биттердің және власоедтердің имагосын жинап, олардың суретін салу.

Бақылау сұрақтары.

1. 
   Жәндіктер мен кенелердің морфологиялық айырмашылықтары қандай?
   
2. 
   Овод дернәсілдері мен гиподерматоз, эстроз және гастрофилез қоздырушыларының арасында қандай морфологиялық айырмашылықтары бар?
   
3. 
   Жануарлардың овод ауруларының диагностика принциптері неден тұрады?
   
4. 
   Бит пен власоедтердің арасында қандай морфологиялық айырмашылықтары бар?
   
5. 
   Қандай стационарлы эктопарозиттер құстарда болады?
   

Микроскоптар, лупалар, заттық және жабын шынылары, пинцеттер, скальпельдер, мақта, шыны таяқшалар, спирт, керосин, 10 пайыздық натрий гидроксиді, кенелерді анықтайтын кесте.

Тапсырма 1. Саркоптоидтық кенелерді табуға жануарларда тері қатпарын жасау.

Тапсырма 2. Микроскоппен аз ғана үлкейту арқылы Psoroptes, Chorioptes және Sarcoptes тұқымдарының құрылуын қағазға түсіру.

Тапсырма 3. Саркоптоидтық кенелерден тұрғылықты препарат дайындау.

1. 
   Ауыл шаруашылық жануарларында қандай саркоптоидоздар кездеседі?
   
2. 
   Қышыма, тері жегіш кенелер жануарлардың қандай түрін зақымдайды?
   
3. 
   Құлақ қышымасы қандай жануарларда кездеседі?
   
4. 
   Қандай зертханалық әдістердің көмегімен саркоптоидоздарды диагностикалайды?
   
5. 
   Psoroptes, Chorioptes және Sarcoptes тұқымдарының кенелері қалай қоректенеді?