Күрделі заттардың арнайы жолдармен ыдырап, универсалды аралық өнімдерге айналуы

Бұл - күрделі заттар ыдырауының бастапқы, дайындық сатысы болып есептелінеді. Себебі бұл сатыда тағам құрамындағы ірі молекулалар ыдырап, негізгі құрылымдық белоктарға айналады. Мысалы, көмірсулар гексоза немесе пентозаға, липидтер май қышқылдарына жəне глицеринге, ал белоктар 20 амин қышқылдарына дейін ыдырайды . Энергия алмасудың 1-ші дайындық сатысында барлық негізгі қоректік заттар ортақ аралық өнімдерге дейін ыдырайды, оларды жеке-жеке схема түрінде қарастырамыз.

а) Көмірсулардың пируватқа дейін тотығуы рет-ретімен жү- ретін көптеген ферментативті реакциялардан тұрады (21-сурет).

б) Липидтер липаза арқылы глицерин мен бос май қыш қыл- дарына ыдырайды. Глицерин энергия көзі ретінде жұмсала алады.

Глицерин глицеролкиназа ферментінің əсерінен глицерофосфатқа айналады. Глицерофосфат НАД+ тəуелді дегидрогеназа арқылы тотығып, глицеральдегидфосфатқа айналады. Глицеральдегидфосфат цитоплазмада гликолиз процесіне еніп, əрі қарай тотығып, пирожүзім қышқылын береді.

в) Белоктар пептидгидролазалардың əсерінен ыдырағанда, түзілген реакция өнімдерінің құрамында барлық 20 амин қышқылдары кездеседі. Осы 20 амин қышқылдары 20 түрлі жолмен, көптеген ферментативті реакциялар нəтижесінде тотығады.