З. Е. ЋАбылдинов, А. Т. ЋАйыпбаева (ХVIII ѕасыр – 1914 жыл)

жүктеу 44,75 Mb. Pdf просмотр бет 73/481 Дата 04.01.2022 өлшемі 44,75 Mb. #36216

6. Ћазаћ-ћырѕыз ћатынастары . ХVIII ѕасырдыѓ 60–70-жылдарын- да ћазаћтардыѓ Алатау ћырѕыздарымен ћарым-ћатынасы едќуiр кљр- делене тљстi.  Бiрiншiден,  жоѓѕарлардан басып алѕан жерлердi иемде- нуге ћырѕыздар да талап ћойды.  Екiншiден,  ћырѕыздардыѓ жасаћтары Жетiсу жерiндегi ћазаћтардыѓ малын барымталап айдап ќкетудi жиi- летiп жiбердi.  Љшiншiден,  олар ћазаћтардыѓ сауда керуендерiн талап алуды тоћтатпады. Мiне, осындай жаѕдайда Абылай Ћырѕызстанныѓ iшкi ауданда- рына тереѓ енген бiрнеше ќскери жорыћ жасады. Мысалы,  1765 жылы Абылай ћырѕыздарѕа ћарсы зiнiѓ бiрiншi жорыѕына шыћ- ты. Алайда ол жорыћтан кейiн де ћырѕыздармен ћарым-ћатынас жаћ- сара ћоймады. Ћырѕыздар Жетiсу мен Тљркiстандаѕы  љйсiндер мен ћоѓыраттарѕа шабуыл жасап, елiн тонады, озбырлыћ крсеттi. Сон- дыћтан да  1770  жылы Абылай ћырѕыздарѕа екiншi рет жорыћ жа- сап, оларѕа кљйрете соћћы бердi. Екi халыћтыѓ арасында айћын бел- гiленген шекара шебi ћџрылды. Ћырѕыздар бџѕан дейiн тџтћынѕа тљскен ћазаћтар мен барымталап алѕан малды тљгел ћайтарды. Екi жаћ та бџдан былай шабуыл жасаспауѕа келiстi. Ћырѕыздар кепiл- дiкте жљретiн аманаттар бердi. Бiраћ сонда да олар ћазаћтарѕа ша- буыл жасауын тоћтатпады. Абылай  1779  жылы мазасыз ћырѕыздарѕа љшiншi рет жорыћ жа- сауѕа мќжбљр болды. Бџл жорыћ бейбiт келiсiм жасаумен аяћтал- ды. Абылай еѓ атаћты деген манаптардыѓ балаларын аманатћа алып ћайтты. Ћыруар кп ћырѕыздарды тџтћынѕа алды. Олардан Ж аѓа- ћырѕыз  жќне  Байћырѕыз  деген екi болыс ел ћџрастырып, Ккшетау аумаѕындаѕы атыѕай руыныѓ арасына ћоныстандырды. Абылай хан- ныѓ бџл шаралары ћазаћ-ћырѕыз шекарасында тыныштыћ орнауы- на љлкен себеп болды. жүктеу 44,75 Mb. Достарыңызбен бөлісу:

©g.engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз