З. Е. ЋАбылдинов, А. Т. ЋАйыпбаева (ХVIII ѕасыр – 1914 жыл)

Ћазаћ халћыныѓ жоѓѕар шапћыншылыѕына ћарсы кљресiнiѓ та-

жүктеу 44,75 Mb.

Pdf просмотр

бет	31/481
Дата	04.01.2022
өлшемі	44,75 Mb.
	#36216

1 ... 27 28 29 30 31 32 33 34 ... 481

a7e3c8ceae024defa23fe189d0091236

Отан соѕысын
Ћараћалпаћтар

6. Ћазаћ халћыныѓ жоѓѕар шапћыншылыѕына ћарсы кљресiнiѓ та-
рихи маѓызы.
Сонымен ХVIII ѕасырдыѓ екiншi ширегiнiѓ бас кезiнде
ћазаћ халћы з азаттыѕы жолындаѕы
Отан соѕысын
жљргiздi. Жалпы-
ћазаћтыћ бiрiккен ќскери жасаћ жоѓѕар басћыншыларына џйымдас-
ћан тљрде љстi-љстiне соћћы бере бастады. Мџныѓ зi кбiнесе ћазаћ-
тыѓ љш жљзiнiѓ, бљкiл ћазаћ халћыныѓ кљш-жiгер бiрiктiруiнiѓ ар-
ћасында мљмкiн болды. Ћазаћ халћын тљгелдей ћырып жiберу ћаупi
ел билеушiлерiн бџрын болѕан алтыбаћан алауыз ырыѓ-жырыѓды
џмыттырды. Бас ћоса бiрiгiп, жоѓѕар басћыншыларына љстi-љстiне
соћћы беруге мќжбљрлiкпен жџмылдырды.
Хан, сџлтандар, билер мен батырлар ћазаћ мемлекеттiлiгiн
ћалайда саћтап ћалуѕа кљш-жiгерiн барынша аямай жџмсады. Бџлан-
ты жќне Аѓыраћай шайћастары ћазаћ сарбаздарыныѓ жауынгерлiк
рухын кљшейтiп, аспандата биiкке ктердi. Ол шайћастардаѕы жеѓiс
халыћ болып топтасћанда кез келген кљштi жауды жеѓiп шыѕуѕа
болатынын айћын крсетiп бердi. Оныѓ љстiне, ћазаћ сарбаздары
жоѓѕар ќскерлерiнiѓ жеѓiлiс атаулыны бiлмейтiнi жнiндегi жал-
ѕан аѓыздыѓ кљлiн ккке џшырды.

24
Бџл соѕыста ћазаћ халћыныѓ туысћан ћараћалпаћ жќне ћырѕыз
халыћтарымен жауынгерлiк одаѕын ћџрудыѓ негiзi ћаланды. Соны-
мен ћатар бџл кезде, ХVIII ѕасырдыѓ 30-жылдарыныѓ бас кезiнде,
билiк жолындаѕы таћ таласы ћазаћтардыѓ кљшiн таѕы да ыдыратуѕа
жеткiздi. Олар аћыр аяѕында елдiѓ тќуелсiздiгiнен айырылып тынды.
1. Жоѓѕар шапћыншылыѕына ћарсы кљресте ћазаћтардыѓ зара бiрiгу
љрдiсi ћалай жљрдi? 2. Ћазаћ халћыныѓ азаттыћ кљресiнiѓ негiзгi џйымдас-
тырушылары мен оѕан ћатысушылар туралы айтып берiѓдер. 3. Ћазаћтар ћан-
дай iрi шайћастарда тамаша жеѓiске жеттi? 4. Жалпыћазаћтыћ џлт-азаттыћ
ћозѕалысыныѓ бќсеѓдеп, ыдырауына ћандай оћиѕалар себеп болды? 5. Ћазаћ-
тардыѓ жоѓѕар басћыншыларына ћарсы жљргiзген азаттыћ соѕысында ћол
жеткiзген негiзгi нќтижесiн атап айтыѓдар. 6. Ћазаћ ауыз ќдебиетiнен ћазаћ-
жоѓѕар соѕыстары кезiндегi хандар мен сџлтандар, билер мен батырлардыѓ
крсеткен ерлiгi туралы деректер iздестiрiѓдер. 7. Дљние жљзi халыћтарыныѓ
ерлiк пен батылдыћ, кљштiлiк пен айбындылыћ, отансљйгiштiк жќне елге адал-
дыћ туралы маћалдары мен мќтелдерiнен бiрнеше мысал келтiрiѓдер.
Аманат
– кепiлге берiлген адам. Кршi мемлекеттiѓ басшылары жасалѕан
шартћа адалдыћ белгiсi ретiнде ћазаћ хандарыныѓ, сџлтандарыныѓ,
билерi мен батырларыныѓ беделдi отбасынан олардыѓ балаларыныѓ бiреуiн
кепiлге алатын болѕан.
Ћараћалпаћтар
– Оѓтљстiк Арал аймаѕында кшiп-ћонып жљретiн тљркi
тектес халыћ. Ћазiр ћараћалпаћтар Gзбекстан Республикасыныѓ аумаѕында
тџрады.

жүктеу 44,75 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 27 28 29 30 31 32 33 34 ... 481