З. Е. ЋАбылдинов, А. Т. ЋАйыпбаева (ХVIII ѕасыр – 1914 жыл)

§29. ХIХ ЅАСЫРДЫЃ 80–90-ЖЫЛДАРЫНДАЅЫ

жүктеу 44,75 Mb. Pdf просмотр бет 261/481 Дата 04.01.2022 өлшемі 44,75 Mb. #36216

Навигация по данной странице:

• 1. Торѕай жќне Орал облыстарындаѕы кHтерiлiстер.

§29. ХIХ ЅАСЫРДЫЃ 80–90-ЖЫЛДАРЫНДАЅЫ ЌКIМШIЛIК РЕФОРМАЛАР ХIХ ѕасырдыѓ 60-жылдарындаѕы ќкiмшiлiк реформалар жартыкеш болып шыћты.Онда ћазаћ халћыныѓ ћџћыћтары тым шектелiндi. Мџныѓ зi ћазаћтардыѓ тарапынан ћатты наразылыћ пен ћарсы ќре- кеттер тудырды. Сондыћтан да патша љкiметi 80–90-жылдары ре- форманы одан ќрi жалѕастыруѕа мќжбљр болды. 1. Торѕай жќне Орал облыстарындаѕы кHтерiлiстер.  Ћазаћтар пат- ша љкiметiнiѓ реформаларына ашыћтан-ашыћ кљштi наразылыћ бiл- дiрдi. Љкiметке ћарсы ктерiлiс жасайтын жаѕдай пiсiп-жетiлiп келе жатты. Ктерiлiс кљтпеген жерден стихиялы тљрде бџрћ ете ћалып, 1868 жылдыѓ желтоћсанынан 1869 жылдыѓ ћазан айына дейiн созыл- ды. Ол отаршылдыћћа ћарсы айћын сипат алды. Ктерiлiстiѓ басы-ћасында iрi рубасылары жљрдi. Ћазаћтар љкi- меттiѓ жiберген комиссияларын ћабылдамады. Ктерiлiсшiлер љкi- мет билiгiне баѕынудан љзiлдi-кесiлдi бас тартты. Халыћ ћарулана бастады. Олар басћарудыѓ жаѓа ережелерiн енгiзуге, елдi Ресей шенеунiктерiнiѓ басћаруына ашыћтан-ашыћ ћарсы болды. Ежелгi ескi тќртiпке ћайтып оралуды талап еттi. Ашу ћысып, зыѕырданы ћайнаѕан елдi жуасыту љшiн патша љкi- метi бџрынѕы ел билеген сџлтандарды салып крдi. Бiраћ халыћ олар- дыѓ сзiне ћџлаћ ћоймады. Ћайта олардыѓ зiн елдiѓ кзiнше мас- ћара еттi. Ендi љкiмет билiгi мџсылмандардыѓ Уфа губерниясында- ѕы дiни басшылыѕына ћолћа салды. Бiраћ оларды да тыѓдаѕан ешкiм болѕан жоћ. Халыћ арасында енгiзiлiп жатћан жаѓа тќртiп ћазаћтар- ды христиан дiнiне  кiргiзiп, шетiнен шоћындыруѕа, армия ћатарына алуѕа, сондай-аћ алым-салыћ тљрлерiн еселеп арттыра тљсуге алып барады екен деген ћауесет ћаптап кеттi. Жаѓа ереженiѓ ћаѕазѕа басылѕан наћты нџсћалары болѕан жоћ. Ћазаћ даласына љстi-љстiне жiберiлiп жатћан комиссиялар оны ауызекi айтып тљсiндiре алмады. Ќуелi Орал облысында басталѕан толћу бiрте-бiрте кршiлес Торѕай облысын да ћамтыды. Ћазаћтардыѓ 600-700 адамнан тџратын жасаћтары ауыл-ауылды аралап, патша љкiметiнiѓ ќкiмшiлiгiне ба- ѕынбауѕа, басћарудыѓ жаѓа тќртiбiнен бас тартуѕа шаћырды. Ћазаћ- тарды бейбiт жолмен тыныштандырудыѓ сќтi тљспедi, ол ешћандай нќтиже бермедi. Мамыр айында Жайыћ бойындаѕы ћазаћ даласына жазалаушы ќскери отрядтар жiберiлдi. Олардыѓ ћџрамында жалпы саны 1700 солдат, бiрћатар зеѓбiрек болды. Ќскери ћаћтыѕыс болып, ћан тгi- летiн кез келдi. жүктеу 44,75 Mb. Достарыңызбен бөлісу:

©g.engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз