З. Е. ЋАбылдинов, А. Т. ЋАйыпбаева (ХVIII ѕасыр – 1914 жыл)

Боѕдыхан  – ћытай императорыныѓ монѕол тiлiндегi атауы. Стелла

жүктеу 44,75 Mb. Pdf просмотр бет 75/481 Дата 04.01.2022 өлшемі 44,75 Mb. #36216

Навигация по данной странице:

• Бџћар жырау Ћалћаманџлы (1693–1787) – ћазаћтыѓ ќйгiлi аћын-жырауы, мемлекет ћайраткерi, Абылай ханныѓ бас кеѓесшiсi. Уќли Абылайханџлы

Боѕдыхан  – ћытай императорыныѓ монѕол тiлiндегi атауы. Стелла  – ескерткiш ћџлпытас. Шежiре  – ћазаћтардыѓ генеалогиялыћ кестесi, тарихи жылнама. Абылай хан  (1711–1781) – ћазаћтыѓ аса крнектi ханы, жаѓа заманныѓ айбынды да беделдi мемлекет ћайраткерлерiнiѓ бiрi. 1771 жылдан бастап ћазаћтыѓ бљкiл љш жљзiнiѓ ханы. Бџћар жырау Ћалћаманџлы  (1693–1787) – ћазаћтыѓ ќйгiлi  аћын-жырауы, мемлекет ћайраткерi, Абылай ханныѓ бас кеѓесшiсi. Уќли Абылайханџлы  – 1781–1821 жылдары билiк еткен хан, Абылайдыѓ љлкен џлы ќрi мџрагерi. 1782 жылы ћаѓтарда Ћытай оныѓ хан атаѕын бекiттi, ал сол жылы оны Ресей императрицасы II Екатерина Орта жљздiѓ ханы деп таныды. Ќмiрсана  (1722–1757) – жоѓѕар нойоны, Давацидiѓ баћталасы, елдiѓ кљйзелiске џшыраѕан кезiнде Жоѓѕария ханы таѕына отыруѕа љмiттендi. Ќмiрсана 1755 жылы Ћытайдыѓ Цинь империясына ћарсы ктерiлiс џйымдастырды. «...Сџлтан Абылай тап сол кезде кљн ткен сайын кљшейе тљстi. Gзiмен замандас ћырѕыздардыѓ (ћазаћтардыѓ. – авт.) ћай-ћайсысынан болса да ћулыѕы мен тќжiрибесi жаѕынан  артыћ, аћыл-парасаты жаѕынан ќбден танымал, ћол астындаѕы халыћтыѓ саны жаѕынан ћуатты ќмiршi. Љш жљзге зiнiѓ Орыс мемлекетiнiѓ императорымен де, Ћытай боѕдыханымен де ћарым-ћатынасы арћасында даѓћы артћан Абылайдыѓ  бойында Орта жљз- дiѓ билеушiсi болуѕа ћажеттi ћџћыћтыѓ бќрi де сай едi. Gзiнiѓ артыћшы- лыћтарына ќбден сенiмдi ол з жаћтастарыныѓ бќрiн де айбынымен, сали- ћалы мiнез-ћџлћымен таѓѕалдыра ћызыћтырып, зiне тарта бiлетiн, зiнiѓ жауларын кљш крсете ћорћыта алатын, ал ќрбiр ћалыптасћан наћты жаѕдайѕа ћарай зiн бiрде орыстардыѓ ћол астында, бiрде ћытайлардыѓ ћол астында болѕандай џстай бiлетiн, бiраћ iс жљзiнде ешкiмдi мойында- майтын тќуелсiз билеушi едi. Оныѓ бџл ћасиетi ќсiресе 1771 жылдан кейiн ерекше айћын крiндi. Ол  бџл кезде Ресейге сырттай болса да баѕынышты сияћты болып крiну туралы ойлауды да ћойды, екiжљздiлiк жасамай-аћ, зiн наѕыз дербес те тќуелсiз ханмын деп атай бастады». Левшин А.И . Ћырѕыз-ћазаћ, немесе ћырѕыз-ћайсаћ ордалары мен да- ласыныѓ сипаттамасы. – Алматы, 1996, 254-бет. 1.  Абылайдыѓ бойында ћандай ћасиеттер бар едi?  2.  Сендер ћалай ойлайсыѓдар, ол зiн Ресей мен Ћытайѕа тќуелсiз сезiне алды ма? ? * 56 жүктеу 44,75 Mb. Достарыңызбен бөлісу:

©g.engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз