З. Е. ЋАбылдинов, А. Т. ЋАйыпбаева (ХVIII ѕасыр – 1914 жыл)

Ћазаћ тiлiнде кiтаптар шыѕару

жүктеу 44,75 Mb.

Pdf просмотр

бет	387/481
Дата	04.01.2022
өлшемі	44,75 Mb.
	#36216

1 ... 383 384 385 386 387 388 389 390 ... 481

a7e3c8ceae024defa23fe189d0091236

1909 жылы Санкт-Петербургте џлы Абайдыѓ леѓдерi мен А. Байтџрсыновтыѓ «Ћырыћ мысал» атты кiтабы жарыћ крдi. Ал 1909
Партия – саяси идеялар мен мљдделерiнiѓ ортаћтыѕы негiзiнде бiрiккен адамдар тобы. Реакция
Ћаражљздiктер – патшалыћ Ресейдегi барып тџрѕан реакционер, шови- нист ќрi монархистер тобы. «Ћазаћ» газетi
Мџстафа Шоћай

8. Ћазаћ тiлiнде кi таптар шыѕару.
ХХ ѕасырдыѓ бас кезiнде ћазаћ-
тар арасында рухани-дiни жќне зайырлы мазмџндаѕы кiтаптар пайда
бола бастады.
1900
жылдан
1917
жылѕа дейiн ћазаћ тiлiнде 400-ге
жуыћ кiтап басылып шыћты, олардыѓ жалпы таралымы 60 мыѓ дана-
ѕа дейiн жеттi. Кiтаптар Санкт-Петербург, Ћазан, Орынбор, Уфа,
Троицк, Орал, Астрахан, Верный, Ташкент ћалаларындаѕы баспа-
ханаларда араб ќрпiмен шыѕып тџрды.
1909
жылы Санкт-Петербургте џлы Абайдыѓ леѓдерi мен
А. Байтџрсыновтыѓ «Ћырыћ мысал» атты кiтабы жарыћ крдi. Ал
1909
жылы Ћазанда М. Дулатовтыѓ атаћты «Оян, ћазаћ!» леѓдер
жинаѕы басылып шыћты.
1911
жылы џлы Абайдыѓ шќкiртi, данышпан Шќкќрiмнiѓ «Тљрiк,
ћырѕыз, ћазаћ њќм хандар шежiресi» деген кiтабы жарыћ крдi. Шќ-
кќрiм з бетiмен бiлiм алды, араб, парсы, тљрiк жќне орыс тiлдерiн
еркiн меѓгердi. Ол бљкiл џлттыћ мќдениетiмiздiѓ тарихындаѕы зiндiк
орны бар крнектi аћын, ойшыл, тарихшы, ѕџлама ѕалым ќрi компо-
зитор ретiнде де танылды.
Ћазаћ газеттерiнiѓ, журналдары мен кiтаптарыныѓ жарыћ круi
ћазаћ халћыныѓ џлттыћ сана-сезiмiн оятуда, ћазаћ зиялыларыныѓ
џлт мљддесi љшiн тыѕыз топтасуында елеулi рл атћарды. Ћазаћ хал-
ћы бџл кезде тљрлi ќдеби шыѕармаларды тек ћазаћ тiлiнде ѕана емес,
татар жќне орыс тiлдерiнде де оћи алатын дќрежеге жеттi.
1. Реакция кезеѓi Ћазаћстанда ћандай ерекшелiктерiмен есте ћалды?
2. Ћазаћтыѓ џлттыћ зиялы ћауымы кшбасшыларыныѓ ћызметi туралы
айтып берiѓдер. 3. Ћазаћ зиялы ћауымыныѓ кшбасшысы Ќ. Бкейхановтыѓ
мiрi мен ћызметi туралы не бiлесiѓдер? 4. Ќ. Бкейхановтыѓ сенiмдi серiктерi
туралы не айта аласыѓдар? 5. Ћазаћстандаѕы алѕашћы газеттердi шыѕарудыѓ
?

278
*
бастамашысы кiм болды? 6. Алѕашћы ћазаћ журналдары ћашан шыћты?
7. Жалпыџлттыћ «Ћазаћ» газетiнiѓ шыѕуы ћазаћ ћоѕамыныѓ мiрiнде ћандай
рл атћарды? 8. ХХ ѕасырдыѓ бас кезiнде Ћазаћстанда ћазаћ тiлiнде ћандай
кiтаптар шыѕа бастады?
Партия
– саяси идеялар мен мљдделерiнiѓ ортаћтыѕы негiзiнде бiрiккен
адамдар тобы.
Реакция
– ћоѕамдыћ прогреске белсене ћарсы кљрес жљргiзу саясаты.
Ћаражљздiктер
– патшалыћ Ресейдегi барып тџрѕан реакционер, шови-
нист ќрi монархистер тобы.
«Ћазаћ» газетi
– 1913–1918 жылдары шыѕып тџрѕан жалпыџлттыћ апта-
лыћ басылым.
Мџстафа Шоћай
(1890–1941) – ойшыл, оћымысты, мемлекет жќне ћоѕам
ћайраткерi. Ћоћан автономиясыныѓ президентi, ХХ ѕасыр басындаѕы елiмiздiѓ
тќуелсiздiгi мен бостандыѕы жолындаѕы кљрескерлердiѓ iрi кiлi.

жүктеу 44,75 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 383 384 385 386 387 388 389 390 ... 481