Сұхбаттасу кезінде қоюға болатын 7 сұрақ

Әр компанияның өз ережелері бар. Сондықтан, ондағы функционал да алдыңғы жұмыс орнындағыдан басқаша болуы мүмкін. Қызметкердің осы лауазымда нақты қандай міндеттерді орындайтынын білгеннен кейін, үміткер өзінің күшін саралап, аталған жұмыстың өзіне сай келіп-келмейтінін, жұмысты атқара алатынын немесе орындай алмайтынын, өзінің кәсіби білімі мен дағдыларының осы позицияға сәйкес келіп-келмейтінін бағалай алады. Негізгі лауазымдық міндеттемелер әдетте лауазымдық нұсқаулықтарда жазылған.

Бұл сұрақ бірден бірнеше нәрсені анықтауға мүмкіндік береді. Егер бұл позиция бұрыннан келе жатқан болса, алдыңғы қызметкердің жайы қандай болған? Егер оны жұмыстан шығарып жіберген болса, не үшін жұмыстан шығарылды? Егер бұл жаңадан ашылған орын болса, онда оны ендіру қажеттілігі немен байланысты және жаңа қызметкерден нақты нені күтеді?»

Дұрысы, сізге қандай жұмыс кестесі бойынша жұмыс істеуді ұсынатынын алдын ала анықтап алу қажет. Алайда, тек жұмыс кестесі ғана емес, артық жұмыс істеу, мейрам және демалыс күндеріндегі жұмыс сияқты маңызды нәрселерді, сондай-ақ, осылардың бәріне еңбекақының қалай төленетіні туралы біліп алған жөн.

Сонымен қатар, жұмыс берушіден түскі үзіліс пен жұмыс арасындағы үзілістер туралы да сұрау керек. Жұмыс беруші үміткерлерді уақытынан бұрын шошытып алмас үшін, барлық осындай ерекшеліктер туралы әдейі үндемеуі мүмкін.

4-сұрақ. «Сынақ мерзімі аралығында менен қандай нәтиже күтіледі?»

Жұмыс беруші сынақ мерзімінің ұзақтығын бір айдан үш айға дейін өзгерте алады. Осыған байланысты адамның алдына белгілі бір міндеттерді қояды. Олардың шешімдерінің қорытындысы бойынша ары қарайғы серіктестік туралы тұжырым жасалады. Міне, үміткердің еңбекақысы да осыған тәуелді болады. Көбінде, жұмыс берушілер сынақ мерзімі кезінде еңбекақы мөлшерін аз белгілейді де, кейін оны көтермейді. Бұл туралы есіне түсіріп қою қажет.

Сынақ мерзімі қызметкерлер үшін 3 айдан аспауы тиіс, ал, ұйымдардың басшылары мен олардың орынбасарлары, бас бухгалтерлер мен олардың орынбасарлары, филиал басшылары үшін 6 айлық сынақ мерзімі көзделген. Сынақ мерзімінің ұзақтығы осы кезеңдегі өз жұмысының болжалды стратегиясын ойлап табуға мүмкіндік береді. Сондай-ақ, сынақ мерзімі аяқталғаннан кейін сізден қандай нәтиже күтетінін нақты білу үшін сынақ мерзімінен өту критерийлерін де сұрау қажет.

5-сұрақ. «Қызметкерлерді оқыту қарастырылған ба?»

Бұл сұрақ компанияның өз қызметкерлерінің дамуына шығын шығаруға дайындығын анықтауға мүмкіндік береді. Бұл сұраққа берілген жауап әлеуетті қызметкерге өз біліктілігін компанияда артыру мүмкіндігі бар-жоғын түсінуіне септігін тигізеді.

Сіз сол адаммен кездесе аласыз ба? Сөйлесіп, сіздің болжалды жұмысыңыздың негізгі нүктелерін талқылай аласыз ба?

Дұрысы, сіздің сұхбаттасу кезеңінде тікелей басшыңызбен әңгімелесіп, бірлесе жұмыс істеудің сізге (оған) психологиялық тұрғыдан қаншалықты ыңғайлы болатынын түсінуге тырысқаныңыз жөн.

7-сұрақ. «Шешімді қанша уақыт аралығында күтейін?»

Үміткер өзінің ары қарай жұмыс іздеуін айқын жоспарлай алуы үшін өзімен қашан хабарласатынын (хабарласпайтынын) ашық сұрауына құқылы.

Сұхбаттасу кезінде жұмыс берушіден не туралы сұрамаған дұрыс?

Сұхбаттасу кезінде үміткерлердің жұмыс берушіге сұрақ қоюына болады және сұрақ қойғаны дұрыс. Бірақ, сұрақтардың бәрі бірдей пайда әкеле бермейді. Кейбір сұрақтар үшін жұмысқа кепілді түрде тұра алмауыңыз мүмкін.

Біз өзіңіздің жұмысқа орналасу мүмкіндіктеріңізді азайтып алмауыңыз үшін жұмыс берушіге қойылмағаны жөн болатын сұрақтардың бірнеше нұсқасын дайындадық.

Тікелей емес сұрақтар. Өзіңіз жауап ала алмайтын сұрақтарды қоймаған жөн. Сіз түрлі қызметкерлердің, мәселен, қызметкерлер құрамы жөніндегі менеджер мен бөлім басшысының жауапкершілік аумағын түсінуге тиіссіз. Сондай-ақ, қай сұраққа компанияның қай өкілі жауап бере алатынын да білуге тиіссіз.

Пайдасыз сұрақтар. Сіздің жұмысыңызға ешқандай да ықпал етпейтін сұрақтар болады. Әңгімені үзбеу үшін ғана мағынасыз нәрселерді сұрау – сізге зиянын тигізеді.

Құпия ақпарат. Бәріне бірде й, соның ішінде сізге де қол жетімді болып табылмайтын ақпарат туралы сұрамаған жөн. Мәселен, сіздің болашақ бөліміңіздегі еңбекақы мөлшерлері, т.с.с. туралы.

Жеке сұрақтар. Кейбір үміткерлер сұхбат барысында ара қашықтықты бұзып, сұхбат алушыға жеке сұрақтар қоя бастайды. Бірақ бұл сіздің пайдаңызға емес. Жұмысқа орналасу кезінде сізге қызметкерлер құрамы туралы емес, компания туралы ақпарат керек.

Жеке шарттар. Жеке жұмыс шарттары туралы сұрақтар да тым орынсыз болып табылады. Мәселен, егер сіз икемді кесте бойынша жұмыс істегіңіз келсе, бұл туралы түйіндемеде көрсеткеніңіз дұрыс, ал кейін сұхбат алушыға тосынсый жасағандай болмай, осы туралы ескерте саласыз.

Мұндай сондай-ақ, сіздің карьералық өсуіңіз бен марапатталуыңыз туралы сұрақтарды жатқызуға болады. Сіз іріктеуден енді ғана өтіп жатырсыз, сондықтан сіздің лауазымыңызды қай уақытта өсіретіні немесе айлығыңызды қашан өсіретіні туралы сұрауға әлі ерте. Дұрысы, бұл туралы жалпылама түрде, жеке өзіңізге қатысты емес, кез-келген жұмыскерге және компанияның қағидаларына қатыстыра сұраған жөн.

Түптеп келгенде, жұмысқа қабылдау барысында кез келген бағалау шараларын жүзеге асырудағы жұмыс берушінің мақсаты – «Істей ала ма?», «Істегісі келе ме?» және «Сай келе ме?» деген негізгі үш сұраққа жауап алу болып табылады. Егер Сіздің қысқаша әңгімеңіз тиісті ақпаратты қамтитын болса, жұмыс берушіні қанағаттандыратын болса керек.

Кей жағдайларда сіздің жүріс-тұрыс, іс-қимылыңыз сіздің жауаптарыңыздан да маңыздырақ болуы мүмкін.

Сұхбаттасу кезінде жұмыс іздеушілер түрлі тестілеуге тап болуы мүмкін. Әсіресе, көптеген үміткері бар ірі компанияға жұмысқа тұрар болсаңыз, тестілеу болатынының ықтималдығы зор. Тесттер үміткердің аңғарымпаздығын, еске сақтау қабілетін, психологиялық және эмоционалды жай-күйін, оның жеке қасиеттерін және мінез-құлық ерекшеліктерін бағалауға арналған.

Осындай тесттердің көбі «ия» немесе «жоқ» деп жауап беруді қажет ететін сұрақтардан тұрады. Мәселен, «Мен адамдардан алыста, жалғыз өзім тұра алар едім», «Егер маған кімде-кім дөрекілік көрсетсе, мен бұл туралы тез ұмытып кете аламын», «маған қонақ шақырған және олардың көңілдерін көтерген қатты ұнайды» және т.б. мүндай тесттер айтарлықтай көп еңбектенуді қажет етеді және тестілеушінің жоғары біліктілігін талап етеді, сондықтан а сирек қолданылады. Көбіне-көп жауапты лауазымдарға қабылдау және еңбек ұжымы ішіндегі микроклиматты бағалау кезінде кездеседі.

Жеке қасиеттерді анықтауға бағытталған тесттерден өту үшін сіздің болашақ лауазымыңыздың нақты нені талап ететінін түсіну қажет. Кемшіліксіз қызметкердің қажетті қасиеттерін анықтап алыңыз, соның рөліне еніңіз де, тиісті жауаптарды беріңіз. Мәселен, хатшының позициясы аңғарымпаздықты, жауапкершілікті, тартыссыздықты, көпшілдікті білдіреді. Жауаптарыңызды осы қасиеттерді ескере отырып берсеңіз, осы лауазымға лайықты тамаша үміткер болып көрінесіз. Бірақ, есіңізде болсын, мінсіз адам болмайды, сондықтан шектен шыққан «мінсіздік» күмән туғызуы мүмкін, сондықтан бәрі өз шегінде болғаны жөн.

Кәсіби білімді тексеруге бағытталған тесттерден өту үшін дайын дүниені табу қиын. ең алдымен, сіз жақсы маман болуға тиіссіз. Бірақ, тіпті, жақсы маманның өзі де терминдер мен сандардан жаңылуы мүмкін, әсіресе, толқыған сәттерде. Сондықтан, сұхбаттасудың алдында өз кәсібіңіздің ең маңызды қырларына көзжүгіртіп өткеніңіз және негізгі әрі мейлінше күрделі жерлерін есіңізге түсіргеніңіз абзал. Сондай-ақ, мысалдар мен толық берілген тесттерді ғаламтордан табуға болады – тәжірибе ешқашан да артық болмайды!

Қашықтан сұхбаттасудың мақсаты үміткерді жеке кездесуден кейін белгілі бір лауазымға бекіту болуы мүмкін. Бірақ, мұндай сұхбаттасудың мақсаты қандай болғанда да, бұның үміткерді бағалау тәсілдерінің бірі екенін ұмытпаңыз. Сондықтан, маңызды нәрселерді мән беруіңіз қажет деп кеңес береміз.

Сұхбаттасудың нақты уақыты туралы келісіп алыңыз. Қажетті байланыс нөмірін алдын-ала жазып алыңыз. Өзіңіздің тіркелу жазбаңызға мән беріңіз: сіздің аты-жөніңіз ең оңтайлысы болып табылады. Сұхбаттың келісілген уақыттан асып, созылып кететініне дайын болыңыз. Сіздің кестеңіз шұғыл шаруалардан бос болуы тиіс.

Егер сіз құлаққап қолданатын болсаңыз, оның сыртқы пішіні сұхбаттың тұрпатына сәйкес келетініне көз жеткізіңіз.

Жарық пен жиһазды да ұмытпаңыз: сіз жақсы көрініп тұруыңыз керек, ал артыңызда бйтарап бір түсті фон болғаны дұрыс.

Ықылас. Телефон және Skype арқылы сұхбаттасудың маңызды ережелерінің бірі – алаңдатушы факторлардың болмауы. Әңгіме барысында сіздерге ештеңе кедергі келтірмеуі тиіс.

Сыртқы пішін. Біз жұмыс берушімен кездесуге бара жатқанда, сыртқы пішінімізге мән береміз. Skype-сұхбаттасу да - осындай кездесу. Сондықтан, сыртқы пішініңіз туралы ұмытпаған жөн. Үстіңізге жейде кигенмен, спорттық немесе шалбарда отыра берсем жеткілікті деп ойламаңыз. Қандай да бір құжатты алу үшін тұруыңызға тура келіп қалуы мүмкін немесе басқа да күтпеген нәсрелер орын алуы мүмкін.

Кеудеңізді тік ұстаңыз, жағыңызды таянбаңыз, орындыққа шалқаймаңыз, орындықта теңселмеңіз. Ара-арасында өз-өзіңізді сырттан көріп отыру үшін өзіңіздің бейнеңізге қарап қойыңыз.

Skype арқылы қарым-қатынас жасау көптеген салаларда қолданылады және мәжілістер мен конференциялар өткізу үшін тиімді бизнес-құрал болып табылады. Мұндай қарым-қатынас тәжірибесі әрқашан да үлкен артықшылық болып табылады.

Сынақ мерзімі дегеніміз – бұл компанияға үйренісетін уақыт және сіздің сол лауазымға немесе лауазымның сізге лайық екендігін немесе лайық еместігін тексеру мүмкіндігі. Біздің қарапайым кеңестеріміз сіздің сынақ мерзімінен оңай өтіп, жаға жұмысыңызды жетістікпен атқаруға көмектеседі деп үміттенеміз.

Біздің кеңестеріміз сізге аңғырт болп көрінуі мүмкін, бірақ біз оларды әмбебап әрі жан-жақты етуді мақсат етпедік. Дұрысы, бұны жаңа бастағандарға жол сілтеу десек болар.

1-кеңес. Күнделік немесе қойын дәптер арнаңыз. Сіздің қысқа уақыт ішінде көптеген пайдалы ақпарат алуыңыз және оларды меңгеруіңіз қажет. Сіздің тікелей кәсіби міндеттеріңізге қатысты мәліметтермен қатар, құпиясөздерді, әріптестеріңіздің есімдерін, фамилияларын, лауазымдарын, кімнің қайда отыратынын, неге жауапты екендерін, ішкі телефон нөмірлерін, тағы басқаларды есте сақтауыыңыз қажет. Барлығын бір жерге жазып жүрсеңіз, анағұрлым жеңіл болады. Тек жазып жүру жеткіліксіз: өз жұмыс күніңізді дұрыс ұйымдастыруыңыз қажет!

2-кеңес. Ақылдасыңыз. Әр компанияның өз тәртібі, құжат айналымы мен өзіндік «ойын ережелері» бар. Бәрін бірдей игеріп кету мүмкін емес. Күні бойы жасаған бүкіл жұмысыңызды қайта жасааннан немесе ыңғайсыз жағдайда қалғаннан гөрі бір рет сұрағаныңыз жөн.

3-кеңес. Кеңескенде шегінен аспаңыз. Өз әріптестеріңізді соңы жоқ сұрақтармен мазалай бермеңіз, олардың да мерзімінде және жақсы атқаруға тиіс өз жұмысы бар. Егер, сізге көмек керек болса, «балықты» емес, «қармақты» сұраңыз.

Сынақ мерзімі сізге ғана емес, компанияға да арналған. Жұмыс беруші сізді бағалауды жалғастырса, сіз осы компания, лауазым, ұжым, тіпті, басшыңыз өзіңізге сай келіп-келмейтінін шешесіз.

Өзіңіздің ұжымға келгеніңізді мәнін түсірмеңіз. Әр ұжымда белгілі бір адамдар тобы болады. «Бірінші топқа» сіздің келуіңіз тікелей әсер ететін адамдар жатады. Әлдекім көмекші пайда болғанына қуанады, ал біреуі сізге өзжұмысының бір бөлігін артып қоюға тырысады, ал кейбіреулер керісінше сіздің тұлғаңыздан өзінің бәсекелесін көреді.

«Екінші топқа» Сізбен қатар жұмыс істейтін, бірақ Сіздің келгеніңізге немқұрайды қарайтын адамдар жатады. Сондай-ақ, адамдардың «үшінші тобы» бар. Бұл – сізбен дәлізде немесе асханада ұшырасатын адамдар. Олар Сіз туралы Сіздің сырт келбетіңізге қарап немесе Сіз туралы басқалардың айтқандарына қарай пікір қалыптастырады. Бұл адамдар Сіздің ұжымдағы қарым-қатынасыңызға айтарлықтай ықпал етуі мүмкін, өйткені, бұл топқа көбіне-көп басшылық жатады.