1.1 Негізгі анықтамалар
Қазіргі кезде «Өзіндік байланысы бар жүйелер» (on line) және «нақты уақытта жұмыс
істейтін жүйелер» (real-time) деп аталатын жүйелер кеңінен таралған.
Көптеген түрлі ЭЕМ-ге жіберілетін мәліметтер мен өңделген мәліметті қабылдайтын
құрылғылар терминалдар деп аталады.
Өзіндік байланысы бар жүйе келген мәліметтер ЭЕМ-ға оның пайда болу нүктесінен
тікелей енгізілетін және немесе келген мәліметтер олар қолданылатын жерге тікелей
жіберілетін жүйе ретінде анықталуы мүмкін.
Нақты уақытта жұмыс істейтін есептеуіш жүйе сыртқы объектілерді басқарып, сол
уақыт мезетінде сыртқы объектілердің қызмет етуіне әсер ету үшін мәліметтерді
қабылдап, оларды өңдеп және жеткілікті нәтижені тез қайтаратын жүйе ретінде
анықталуы мүмкін.
1.1.1 Нақты өлшемдегі уақытты қолдану
Нақты уақыт жүйесінің қолдану аясын 2 топқа бөлуге болады:
1.
Бірінші топқа нақты уақытта жұмыс істейтін өзіндік байланыс жүйесі бар бұрын
қолдан немесе машина көмегімен істелінетін және тиімдірек және үнемді
орындалатын жұмыстар жатады.
2.
Екінші қызықтырақ топқа бұрын орындалуы мүмкін емес болған жұмыстар үшін
жаңа жүйелердің қолданылуы жатады.
Өндірістік кәсіпорындарда көптеген есептер мен есептеулерге арналған сырттан келген
мәліметтер кәсіпорындар цехтарынан келіп түседі. Осы барлық мәліметті сақтайтын
нақты уақыт жүйесі басшылыққа қажетті шешімді тез және қатесіз қабылдауға
мүмкіндік береді.
Алгоритмы
принятия
решения
Оценка
ситуа-
ции
Производство
Управление
Вычислительная
система
Внешняя
среда
Сбор
данных
1 сурет. Нақты уақыттағы кәсіпорынды басқару жүйесі
Бұлай жұмыс істей отырып, ЭЕМ басқару функцияларын орындайды.
Нақты уақыт жүйесінің мақсаты кейбір процес тиімді өту үшін әр түрлі шешімдер
мен әрекеттерді біріктіру болып табылады.
Жүйе жетілдірілуі үшін:
- кәсіпорынның жоспарлану циклін азайту
- айналымды барынша күшейту
- Ұйымның мүмкіндіктерін тиімді қолдануға қол жеткізу
- Мәліметтерді қажет ететін жерлерге уақытында жеткізу
Жүйені жобалау мен жоспарлау кезінде жүйе реакциясының әр түрлі уақытта
қамтамасыздандырылуының бағасын ескеру қажет.
1.1.2 Нақты уақыт жүйесінің анықтамалары
Нақты уақыт жүйесіне қысқаша анықтама беріп көрейік:
1. Жүйе нақты уақыттағы жүйе (НУЖ) деп аталады, егер оның қызметінің
дұрыстығы есептеулердің логикалық мүлтіксіздігіне ғана емес, сонымен қатар осы
есептеулер шығарылатын уақытқа тәуелді болса.
2. Жүйе нақты уақыттағы жүйеде жұмыс істейді делінеді, егер оның тез әсер етуі
бақылау мен басқару объектілеріндегі физикалық процестердің өту жылдамдығымен
пара-пар болса. Бұл жерде нақты уақыт жүйесімен орындалатын функциялармен тікелей
байланысты процестер туралы айтылады. Басқару жүйесі мәліметтерді жинау, берілген
алгоритмге сәйкес өңдеу жүргізу және жүйеге қойылатын міндеттің сәтті орындалуын
қамтамасыз ететін уақыт аралығында басқарушы әсер беруі керек.
1.2 НУОЖ топталуы (классификациясы)
1.2.1 Реакция уақыты бойынша
Реакция уақыты бойынша бөлінеді:
Қатты (hard ) нақты уақыт жүйелері
Жұмсақ (soft) нақты уақыт жүйелері
Қатты нақты уақыт жүйелері қандай жағдай болса да жүйе реакциясының ешқандай
кідіріс жасауын болдырмайды, өйткені:
1. Кешігу жағдайында нәтиже тиімсіз болады
2. Реакцияның кідіріс жасау жағдайынан апат болуы мүмкін
3. Кешігу құні шексіз үлкен болуы мүмкін
Қатты нақты уақыт жүйелері мен жұмсақ нақты уақыт жүйелері арасындағы негізгі
айырмашылықты былай суреттеуге болады: қатты нақты уақыт жүйелері реакциямен
бірге оқиғаға ешқашан кешікпейді, ал жұмсақ нақты уақыт жүйелері реакциямен бірге
оқиғаға кешікпеуі тиіс.
1.2.2 Бағдарламалық жабдықтаудың зерттемесінің тәсілі бойынша
Бағдарламалық жабдықтаудың зерттемесінің тәсілі бойынша оларды келесі топтарға
бөледі:
1.
Self-Hosted НУОЖ – бұл НУОЖ өзінде жұмыс істей отырып, тұтынушылар
қосымшаларды ойлап таба алатын жүйелер.
Мұндай жүйелердің жетістігі- тұтынушылар жұмыс істейтін машинаны қолданатын
қосымшаның құру және іске қосудың қарапайым және көрнекі механизмі болып
саналады.
Кемшілігі өнеркәсіптік компьютер нақты пайдалану кезінде тұтынушы интерфейсі мен
компилятор сияқты ауырсалмақты бағдарламаларды іске қосу мүмкіндігін қажет етпейді.
2. Host/Target НУОЖ –бұл қосымшалар жетілдірілетін (host) ОЖ мен компьютер және
қосымшалар іске қосылатын (target) ОЖ мен компьютерлерден тұратын жүйелер, олар әр
түрлі болып келеді.
Осы түрдегі жүйелер бірқатар жетістіктерге ие: олардың ішіндегі ең бастысы –
жылдамдық пен жүйенің реактивтілігі. Осы түрдегі жүйенің жоғарғы реактивтілігінің
басты себебі- ағынның болуы, сондықтан араларында контекстің ауысуы өте аз уақыт
кетеді ( процеске қарағанда). Сонымен қатар мұндай жүйелердің жетістігі қосымшаға
керекті компоненттерді қосу арқылы НУОЖ өлшемдерін кішірейту және қосымшалар
құру үшін «қарапайым» жүйенің барлық қорын пайдалану ( графикалық интерфейс,
бумалық жүйе, жылдам процессор, оперативті жадының үлкен көлемі) болып табылады.
Осы басты жетістіктермен бірқатар кемшіліктер байланысты: желі тоқтап қалғанда бүкіл
жүйенің тоқтауы, жаңа қосымшалардың динамикалық ПОДГРУЗКА мәселелері.
