477
олармен бірге кездескен тірі организмдердің абсолюттік жасы, тіршілік ортасының жай-
күйі анықталады.
Тарихи әдіс — табиғаттың дамуының уақыт бойынша өзгерістері мен өзара
байланысын, олардың себеп-салдарын талдауға бағытталған палеогеографияның
әдіснамалық негізі болып табылады. Актуализм (латынтілінде «актуаль» — қазіргі жай-
күйі) әдісі — палеогеографияның ғылым ретінде айқындалуы мен қалыптасуы
жағдайында
белсенді
қолданылған
әдістердің
бірі,
өйткенітабиғаттыңкөптегенкомпоненттеріөтеертекезеңдепайдаболып,
қайталанбассипатқаиеболған.
Сондықтанқазіргітабиғатжағдайынертекезеңдергеқайтакөшірукөпжағдайдамүмкінболмайт
ыннәрсе.
Белгісіздік немесе екі жақтылық —табиғаттағы кейбір нысандарға тән қасиет.
Тіптімұндайжағдайларматерияныңжоғарыұйымдасқандеңгейлерінде, мәселенклиматтың,
мұздықтардың,
өзенаңғарларыныңдамуынанкөрінеді. Кешендіталдауәдісі
—
палеогеографиялықзерттеулержүргізудееңтиімдіәдіс-тәсілдердітаңдауменқатар,
зерттеуқорытындыларынтүсіндірудің
де
жолдарынқарастырады.
Палеогеографиялыққорытындыалуантүрлімәліметтержүйесінталдаунегізіндежасалады.
Ежелгідүниеніңтұтастығынқалпынакелтіруде палеогеографиялық
корреляция
әдісініңмаңызызор.
Бұләдістергенегізболатынжерқойнауындажүретін
аса
маңыздыпалеогеографиялыққұбылыстар
мен
геологиялықжыныстар.
Еңалғашқығылыминегізделгенпалеогеографиялықкорреляциялар XIX ғасырдыңаяғы мен
XX
ғасырдыңбасындаЕуропа
мен
СолтүстікАмерикадағымұз
басу
құбылыстарынсалыстыружағдайындажүзеге аса бастады. Палеогеографиялық корреляция
әдістерініңекіншікезеңі
XX
ғасырдыңортасынанбасталды.
Олпалеогеографиялықталдауәдістерініңжетілуіменжәнеоныңгеологиялық-
географиялықзерттеулердекеңіненқолданылабасталуыментығызбайланысты.
Палеогеографиялық
корреляция
әдісіісжүзінденегізіненЖерғаламшарытабиғатындағысоңғыоқиғаларғасүйенеді. Әсіресе
антропоген дәуірінің плейстоцен кезеңікезіңдегіөзгерістердізерттеудіңқолданбалымәнізор.
Осы
кезеңдергеқатыстыкөптегеннақтыаналитикалықмәліметтернегізіндеДүниежүзілікмұхит
пен оныңжекелегенбөліктері (С. Эмелиан, Н. Шеклтон) жәнематериктердің (А.А.
Величко,
В.А.
Зубаков)
ғаламдықпалеогеографиялықкорреляциясыжасалынды.
Бұлзерттеулербарысындапалеомагниттік, изотоптық,
литологиялық,
макро
жәнемикрофауналықмәліметтердібасшылыққаалатынкешендіталдауәдісіқолданылады. Па
леонтологиялықәдіс
— жерқойнауындағы
тау
жыныстарықұрамындағыалуантүрлітіріорганизмдерқалдықтарынбарлықгеографиялықенді
ктербойыншақарастырунегізіндежүзегеасырылады.
Палеогеографиялық
корреляция
жүргізукезінде
«континент
—
қайраң
—
мұхит»
тұтастығынсақтайтынүзіліссізкорреляциялыққатарсақталынуытиіс, олмұхит — теңіз —
қайраң — көл — өзенжүйелерінмекендегенбиотоптардыанықтауғамүмкіндікбереді.
Палеогеографиялық
корреляция
жасауда палинологиялық (спора-тозаң)
және диатомдық (біржасушалықарапайыморганизмдер) талдау әдістерінің
де
маңызызор. Палеогеографиялық корреляция жасаудажиіқолданылатын —
топырақтық-
литологиялықәдіс.
Литологиялықәдісбірнешезерттеулер
(минералогиялық,
петрографиялық,
гранулометриялықжәнет.б.)
жиынтығынантұрады.
Шөгіндіжыныстардыңфациялық-генетикалықерекшеліктерін,
географиялықзоналарбойыншатаралуынжәнеолардыңжинақталууақытын,
ондағыпалеогеографиялықжағдайды (климаттықзоналылықжәнеондағыөзгерістер, мұз
басу
кезеңдері,
су
деңгейініңөзгеруі)
анықтауғамүмкіндікбереді.
Палеопедологиялық (қазбатопыраққабаттарынталдау)
талдаунегізіндезерттелетінаймақтыңтабиғатжағдайының
(жербедері,
климат,
478
өсімдікжамылғысы)
мейліншенақтыбейнесінқалпынакелтіругеқажеттіақпараттаралуғаболады.
Бірақбұлмәліметтербарлықкөрсеткіштерібойыншажербедерініңбіртектестипітән (мәселен,
перигляциалды)
шағынаудандарүшінтиімді.
Бір-
біріненалшақорналасқанаймақтарбойыншажасалғанпалеогеографиялық
корреляция
көрсеткіштерінақты бола бермейді.
Палеогеографиялықсалыстырмалыталдаужасаудафизикалық,
физикалық-
химиялықәдістердіенгізупалеогеогра-фиялықкорреляцияныңдәлдігінарттыруғанегізболды.
Бұләдістерабсолюттікуақыттыбарыншадәланықтауғамүмкіндікберетін: радиокөміртекті,
урандыиондық, термолюмине-центтік, электрондыпарамагниттік резонанс (ЭПР)
зерттеулеріболыптабылады. Радиокөміртектіәдіс XX
ғасырдыңортасында У.
Либбидіңұсынысымененгізілген.
Ол
тау
жыныстарықұрамындағырадиоактивтікөміртегіизотопыныңалғашқыжәнеқалдықконцентр
ациясынсалыстырунегізіндежүргізіледі.
Анықтаушы
материал
ретіндеөсімдіктерқалдықтары,
топыраққарашірігі,
биогендіккарбонаттар,
мұздыққұрамындағыкөмірқышқыл газы алынған. Талдауғаеңтиімдіуақытретінде 10-40
мыңжылдараралығытаңдалынады. Жаңа техника мен технологиянытиімдіпайдалану
(спектроскопия) арқылырадиокөміртектіжолменабсолюттіжастыанықтаудыңшегін 100
мыңжылғадейінкөтеругемүмкіндіктуыпотыр. Осы
әдіскөмегіменСібірдіңсолтүстігініңпалеогеографиялықхронологиясы
мен Каспий
теңізідеңгейініңплейстоценніңсоңы мен голоцен кезеңіндегіөзгерістерінақтыланған.
Әдебиеттер:
1.
Крадин Н.Н. Общественный строй кочевников: дискуссии и проблемы /
/
Вопросы Истории. – 2001. – №4. – С. 21-32.
2.
Лекерова, Г. Ж., Оразымбетова, К. Ш.,
Применение метода психолого-
профилактического тренинга в учебном процессе при формировании и развитии
мотивации педагогической деятельности у студентов, [Текст] Инновации в образовании,
2010, № 11.- С. 18-22.
3.
Буровский А.М. Степная скотоводческая цивилизация: критерии описани
я,
анализа и сопоставления // Цивилизация. – М.: Наука, 1995. – Вып. 3. – С. 151–164.
Білім беруді жаңғырту жағдайында АӘД сабақтарында
патриоттық тәрбие беру
Е.К. Арынов, Естай атындағы орта мектебінің оқытушысы
Ақтоғай ауданы, Жолболды ауылы
Қазiргі уақытта Қазақстанда білім берудің өзіндік ұлттық үлесі қалыптасуда. Бұл
процесі білім программасының өзгеруімен қатар жүреді. Білім берудегі ескі мазмұнның
орнына жаңасы келуде. Ол балаға өзін-өзі өзектелендіруге, өзін толытуға және өзін-өзі
жүзеге асыруға ұмтылатын дамушы тұлға ретінде қалыптастыруға бағытталған. Дене
Декарттың трактатында: Өзін-өзі тану жолындағы еңбек - ең құнды еңбек, деп
көрсетілген. Жаңа білім парадигмасы бірінші орынға баланың білім, білік, дағдысын емес,
оның тұлғасын, білім арқылы дамуын қамтып отыр.
Қазіргі уақытта педагогика ғылымының бір ерекшелігі - баланың тұлғалық
дамуына бағытталған жаңа оқыту технологияларын шығарып, оқу үрдісіне еңгізу. Сол
себептен де білім беру саласы қызметкерлерінің алдында – оқытудың әдіс-тәсілдерін
үнемі жетілдіріп отыру және қазіргі заманғы педагогикалық технологияларды меңгеру
