Умкд по дисциплине растениеводство для специальности 050801 -агрономия

жүктеу 1,77 Mb. бет 12/72 Дата 08.05.2023 өлшемі 1,77 Mb. #42482 түрі Білім беру бағдарламасы

Навигация по данной странице:

• Ұсынылған әдебиет
• 2. ДӘРІС: «ДӘНДІ ДАҚЫЛДАРДЫҢ ЖАЛПЫ СИПАТТАМАСЫ» Дәрістің мақсаты.
• Негізгі сұрақтары
• Халық шаруашылығындағы маңызы.

Өздігінен тексеру сұрақтары: Өсімдік шаруашылығының зерттеу объектісі мен тәсілдері. Өсімдік шаруашылығын дамытуда еңбегі сіңген ғалымдар. Өсімдік шаруашылығы мен егіншіліктің негізгі заңдары, олардың мәні. танаптық дақылдардың топталуы, негіздері. Ұсынылған әдебиет П.П.Вавилов идр. Растениеводство. М., Колос, 1986. Қ.Әрінов, Н.А.Шестакова. Солтүстік Қазақстанның өсімдік шаруашылығы. Астана, 2009. Н.И.Можаев, К.К.Аринов и др. Рсатениеводство, Акмола, 1996. 2. ДӘРІС: «ДӘНДІ ДАҚЫЛДАРДЫҢ ЖАЛПЫ СИПАТТАМАСЫ» Дәрістің мақсаты. Дәнді дақылдардың халық шаруашылығындағы маңызын, морфологиялық, биологиялық және өсіру технологиясындағы ерекшеліктерді оқып-үйрену. Негізгі сұрақтары: Дәнді дақылдардың халық шаруашылығындағы маңызы. Дәнді дақылдардың морфологиялық ерекшеліктері. Дәнді дақылдардың биологиялық ерекшеліктері. Халық шаруашылығындағы маңызы. Дәнді дақылдардың халық шаруашылығындағы аса жоғары маңызы олардың өнімінің жоғары құндылығы мен жан-жақты пайдалану мүмкіндігімен анықталады. Астық (дән) адамзатқа азық-түліктің негізгі көзі, ауыл шаруашылық малдарына мал азығы, өнеркәсіпке шикізат болып табылады. Дәндегі азотта қосылыстар мен көмірсуларының (углеводтар) ара қатынасы 1:5 – 1:6. Дәл осындай құрам адам ағзасының қажетсінуін барынша толық қанағаттандырады. Сондықтан нан негізгі азық-түліктің бірінен есептеледі. Басқа кең тараған азық-түліктік өнімдердегі ақуыз (белок) пен көмірсуларының ара-қатынасы басқаша түрде. Мәселен, картопта – 1:10, дәнді бұршақ өнімдерінде – 1:2, тіпті 2:1 дейін өзгереді. Дәнді дақылдардың мал шаруашылығындағы маңызы да төмен емес. Астық өнеркәсіпке шикізат бола отырып сыра қайнату, крахмал, спирт ж.б. көптеген өнеркәсіптік өңдеуде қолданылады. Әртүрлі бағытта пайдаланумен бірге астық халық шаруашылығында маңызы бар бірқатар қасиеттерімен ерекшеленеді: астық ылғалдылығы 14%-дан аспағанда ұзақ уақыт бойы сақталады және сапасы төмендемейді, жылдық орташа табиғи шығыны 2-3%-дан аспайды. Сондықтан дүние жүзілік азық-түлік қоры негізінен астық есебінен қанағаттандырылады. Құрамында судың мөлшері аз мөлшерде болатындықтан астық кезкелген көлік құралдарымен жеңіл тасымалданады, оның үстіне жоғары және төмен температура әсерінен бұзылмайды. Астық пен оның өңдеуден кейінгі өнімдерінің жоғары сапалығы ауыл шаруашылығында астық өндірісін алдыңғы қатарға шығарды, ауыл шаруашылығы өндірісінің негізі етті. Жер шарында дәнді дақылдардың егістік аумағы жыл сайын бүкіл өңделетін жерлердің үштен бір (1/3) бөлігін алады. Қазақстанда 2009 жылы дәнді дақылдардың егістік аумағы 17,2 млн. га құрады. Адамның қоректенуіндегі энергия көздерінің арасында астық құқылы түрде бірінші орынды иеленеді. Ол ақуыздың, В тобы дәрумендерінің және минералды заттардың басты көзі болып табылады. Көптеген түрлерінің, жаздық және күздік түрі мен сорттарының болуы дәнді дақылдарды әртүрлі топырақ-климат жағдайларында өсіруге мүмкіндік береді. Сондықтан Қазақстанның жыртынды жерлерінде астық дақылдарының үлесі үлкен және бұл ерекшелік экономикалық жағдайлармен де тікелей байланысты. жүктеу 1,77 Mb. Достарыңызбен бөлісу:

©g.engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз