Титульный лист программы дисциплины (syllabus)



жүктеу 1,51 Mb.
бет2/4
Дата02.03.2018
өлшемі1,51 Mb.
#11004
түріБағдарламасы
1   2   3   4

Тұсаукесер (лат. praesento — көрсету) — бір нәрсені не бірденені (ұйымдар, жобалар, өнімдер не т.с.с.) көрсетуге арналған құжат не құжаттар жиынтығы. Тұсаукесер мақсаты — мақсатты аудиторияға тұсаукесер объектісі туралы ыңғайлы формада толымды ақпаратты жеткізу.Тұсаукесер типтері.


Тұсаукесерге дайындалу алдынан мақсатты аудитория мен сөз сөйлеу ұзақтылығын анықтау қажет. Бұған тұсаукесерді бүкіл құрылымы байланысты болады. Бір тұсаукесерді 5 минут не бір жарым сағат көрсету — екі түрлі тұсаукесер; біріншісі екіншісінен слайдтарды жай алып тастаумен жасалмайды.

Неғұрлым типті жеке жағдайларды қарастырайық.


Дипломдық жұмысты қорғау.


Бұл неғұрлым қысқа тұсаукесер, 5–10 минут. Міндеттерді қою мен өз нәтижелерін атауға көңіл бөлу қажет.Аттестациялық комиссияға мыналар түсінікті болуы керек: қандай да бір күрделі мәселенің болуы, Сіз оны шешу үшін үлкен жұмыс атқардыңыз, және неге қол жеткіздіңіз. Комиссия мүшелерінің Сіздің жұмысыңыздың ерекшелігі мен тіпті терминологиясын да нашар білуі мүмкін болғандықтан, техникалық детальдары жөнінде айту міндет емес. Слайдтарда бұл детальдар неғұрлым күрделі формулалар, кестелер, сұлбалалар түрінде көрсетілуі мүмкін. Баяндама барысында Сіз тоқталып өтетін кілтті фрагменттерді түрлі түспен не жуан бояумен белгілеу ұсынылады. Мысалы, Сіз айтасыз: «бұл функционалда .... мүмкіндік беретін айыпты қосылғыш енгізілген». Айыпты қосылғышты түспен белгілеуге болады; бірақ формуланың өзін түсіндіру — артық әрі құнды уақытты босқа жіберу. Егер де біреуге қызықты болса, ол өз сұрағын қояды не жұмыстың негізні мәтінің детальдары сұрайды. Қорғау барысында автордың жеке өзімен осы жұмыста берілгені нақты көрсетілуі тиіс. Екінші жағынан, бұл жерде өзінше сөйлеу орынды емес. Тұсаукесерді қатаң стилі (оптималды – ақ фондағы қарамен) мен артық сөзсіз анық баяндау қолданылады.

Диссертация қорғау


Кандидаттық — 15–20 минут, докторлық — 30–45 минут. Кейбір техникалық детальдарға тоқталуға уақыт бар сияқты. Алайда, жұмыс көлемі де көп. Шешілген әр міндет жөнінде конспект түрінде айту керек: қойылуы, не үшін, не ұтымды болды. Тек автордың өзі ғана мақтан ете алатын кейбір қызықты жағдайларда ғана былайша айтуға болады: «Әдіс идеясы (дәлелдері, алгоритмі) мынада …». Қорғау деңгейі неғұрлым жоғары болса, шешілген міндеттер өзектілігіне, шешудің ұсынылған әдістерінің жаңашылдығы мен нетривиалдығына қойылатын талаптар да соғұрлым жоғары болады. Осыдан да келесі детальдарды атап өту маңызды: бұл мәселе Сіз үшін неше жыл ашық болған, оның шешілуі Сізге қандай мүмкіндіктер береді, шешім сапасы неше рет артылған, т.с.с. Өздігінен сөйлеу тағы қолданбайды.

Конференция


Әдетте конференцияда сөз алу 20 минут болады. Бұл неғұрлым маңызды техникалық детальдарды ашып үлгеріп, аяқталған зерттеу туралы айту үшін оптималды уақыт болып табылады. Тұсаукесер тақырыпта түсінігі бар тыңдаушыға бағытталған. Сондықтан да пайдалының пайдасы туралы кіріспе сөздер артық болып табылады. Нақтылау дәрежесі Сіздің түсіндірмелеріңізді неше адамның (Сіздің субъективті бағалауыңыз бойынша) түсіне алатынын анықтауда. Мүмкіндігінше, әр слайд пен әр идеяның кемінде жарты аудиторияның түсінгені қажет. Баяндама барысында Сіздің ерекшелігіңізге қатысты және небір тірлілікті енгізетін бір-екі әзіл орынды болады. Слайдтар дизайны қатаң болуы тиіс; жұмыс мәнінен еш нәрсенің айырмауы қажет.

Семинарда сөз сөйлеу


Тұсаукесер стилі Сізге қанша уақыттың бөлінгеніне байланысты болады. Бұл конференцияда сөз сөйлеу мен серіктес алдындағы тұсаукесер арасындағы орташа болады. Тыңдаушы максимал түрде жұмсақ болады. Міздің мақсатыңыз — барлық аудиторияның толық түсінуіне қол жеткізу. Осыдан да тұсаукесер бұқаралық кіріспеден неғұрлым күрделі техникалық детальдарға біртіңдер көшуі тиіс. Слайдтар дизайны қарапайы әрі қатаң болуы керек (оптималдысы — ақтағы қара); жұмыс мәнін түсінуде ешбір ауытқу болмау керек.

Дәріс


Типтік жағдайда бір жарым сағат. Сөз алушы тақырыпты ашуға арналған құралдарды таңдауға ерікті, алайда ұзақ уақыт бойы аудитория назарын ұстап тұру да күрделі болады. Тыңдаушылардың пәнге деген қызығушылығының жоғалмауы үшін, ең басында мұның не үшін керек екендігін, қолдвану аясын айтып өту маңызды, әрі дәрі уақыты бойы осы мысалдарға біраз аралықтарда теория мен тәжірибе байланысын көрсете отырып, қайтып келіп отыру орынды. Слайдтар дизайны қарапайы әрі қатаң болуы керек (оптималдысы — ақтағы қара); дәріс мәнін түсінуде ешбір ауытқу болмау керек.

Ұсыныстар

Жаңадан бастаушыларға арналған кеңестер


  • Егер де Сіз аудитория алдында өзіңізді сенімсіз сезсеңіз, өз сөзіңізді жазып алып, жаттап алыңыз. Жазылған сөздердің 7 минут уақыты шамамен мәтіннің бір жарым бетін алады (форматы А4, шрифті 12pt).

  • Ұқыпты болуы орынды. Немқұрайлықпен жасалған слайдтар (шрифттері мен орын алулары әртүрлі, қателер, формулалардағы баспа қателері) бяандамашының мазмұны мәселелерге немқұрайлықпен қарайтындығы туралы күдіктер туғызуы мүмкін.

  • Титул беті Сіз бен Сіздің баяндамаңызды аудиторияға таныстыру үшін қажет. Қорғау барысында сондай-ақ ғылыми жетекші мен ұйымның тегі мен аты-жөнін атап өту қажет. Конференцияларда —конференция атауы мен күнін. Бұл әріптестермен фацлдармен алмасуда және Интернетке салуда тұсаукесер мәнінің қосымша түсіндірулерсіз түсінікті болуы үшін де қажет.

  • Слайдтағы жолдардың оптималды аны — 6 - 11. Материалдың асырылуы мен ұсақ шрифті қабылдау үшін ауыр болады. Ал аз болуы баяндаманың үстірт және нашар дайындалғаны жөнінде күдік туғызады.

  • Таралған қате — слайдты сөзбе сөз оқу. Слайдта толық мәлімет беріліп (анықтамалар, теоремалар, формулалар), сөзбен оның қысқартылған нұсқасы айтылса, орынды болады. Слайдтағы ақпарат неғұрлым формалды және қатаң беріле алады.

  • Тізімдеме пункттері қысқа фразалармен берілуі тиіс; максимум — бір фразаға екі жол, оптималдысы — бір жол. Ұзақ фразаны оқу сөз назарын ауытқиды. Қысқа фраза жадыда көзбен жеңіл сақталады.

  • Формулаларды сөзбен айтпаңыз — ол ұзақ әрі қызықсыз. Ол тыңдаушылардың бір уақытта конспект жазуы барысында лекциялар мен семинарлар барысында орындалады. Қорғауда не конференцияда ол орынсыз болады.

  • Ауысудың оптималды жылдамдығы —1–2 минутта бір слайд, дәрістерде — 5 минутқа дейін. Қысқа сөздерде бір минутта екі слайд орынды, бірақ одан жылдам болмауы тиіс. Тыңдаушылар ақпаратты слайдтан да, құлаққа да қабылдай алуы тиіс.

  • Кілтті анықтамалары бар слайдтарда көбірек қалуға болады. Егер де олар түсініксіз болса, еш нәрсе түсінікті болмайды.

  • Нәтижелер сұлбалары берілген слайдтарды жылдамдатылған ырғақта қарау жеңіл болады. Типті жағдайда сұлбаны түсіндіру: «Көлденең ось бойымен берілгені …, осьтің тігінен берілгені — …, осыдан көретініміз…».

  • Кестелерді түсіндіру барысында жолдардың нелерге, бағаналардың нелерген сәйкес болатынын атап өту қажет.

  • Баяндаманың негізгі идеялары түсініксіз болатын ғана белгілер мен түсініктерді енгізіңіз. Кез келген белгі оның қолдануына дейін түсіндірілуі тиіс. Егер де түсіндіру 20 анықтамадан құралатын тізбекті талап тетеін болса, оны түсіндірудің қысқа жолын іздеу қажет.

  • Үлкен белгілерді артық индекс, белгілер, айшықтардан құтыла отырып қысқарту қажет. Ешекім Сізден мақала не диссертацияда келтірілген сол бір нақтыларды ұстануды талап етпейді. Онда олар дәлелденген болар, ал мұнда қарапайымдату қажет.

  • Қысқа баяндамада бір фразаны қайта-қайта айтпау керек, басқа сөздермен де — уақыт қымбат. Дәрісте, керісінше, неғұрлым маңызды идеяларға қайтып келуге болады (қажет те). Фейнман айтқандай, физика бойынша өз дәрістерімізде «қбіз құбылысты бірнеше түсініктердің болғанында ғана түсінеміз».

  • Әр фразаны сыни көзқараспен ойлау қажет: тыңдаушылар түсіне ме; оны түсіну үшін арнайы білімдері жеткілікті ме? Түсініксіз фразаларды тұсаукесер барысында ойламастан алып тастау қажет.

  • Кез келген фраза бірдеңеден кейін айтылуы тиіс. Сіздің жұмыс барысында айналысқандығыңыздан емес. Әр фраза келесі фразаларға логикалық түрде жетелеуі тиіс, және соңғы нәтижеде басты мақсатты көздеуі керек — аудитория назарына екі-үшеуін нақты жеткізуі. Сонда ғана сөз алу мақсатты және жағымды болады.

  • Қысқа тұмаукесерлердегі соңғы слайдты айтк керек емес. Сіз жаңа бұны айтып кеттіңіз, екнші рет айту артық болады. Басқасы — тыңдаушы қатедесетіндей айтылғанның көп болатынсеминардағы дәріс не сөз сөйлеу: несі бастысы болған… Бұндайда резюменің болуы қажет, «құрғақ қалдығы».

Тұсаукесерді дайындауға шамамен қанша уақыт кетеді?


Ол, әрине, сөз сөйлеу ұзақтылығы (слайдтар саны) менкөрнекілік материал дайындығына байланысты болады.

  • Мысалы, түлектік жұмысты қорғау туралы сөз дерлік; материал дайын, бірақ тұсаукесерді «нөлден» бастау қажет, оған қоса Сіздің тәжірибеңіз де шамалы. Сонда типтік жағдайда басшымен ақылдасуға бір не екі күн, одан кейін өндеуге тағы бір күн керек. Қысқасы, үш күн жоспарлау қажет.

  • Баяндау алдында үш сағат ішінде тұсаукесер дайындау мүмкін емес, әрі ол күдікті.

  • Дайын тұсаукесерді нұқият жеті рет қарау қажет, әрдайым бірнеше қате мен «әдемісіздіктерді» тауып аласыз.

  • Бұның барлығы Сіздің цетнотта болу жағдайына (өкінішке орай, ең көп тараған). Нақтылағанда тұсаукесерді бір күн жасап, жасырын сананың жұмысына үш апта қалдырған жақсы болады. Осы уақыт аралығында Сіз ара-аралықта өз баяндамаңызға ойша оралып отырып, әр кез не бір нәрсені қысқа әрі түсінікті атуға болатын ойға келесіз. Кей кезде ең басында оптиамалды болып көрінетінді толық қайта өндеуге тура келеді.

Ойлаудың иерархиялық моделі.


Адам ойы иерархиялы, тіпті фракткльді. Тақырыпты түсінуге тырыса отырып, адам бірнеше идеяны басты идея ретінде белгілейді (5–7 астамын жадыда сақтау мүмкін емес, нақтысы — 3–4). Олардың әрқайсысын терең түсіну үшін ол оларды неғұрлым қарапайымдарға - идеяларға бөледі,олар өз алдына одан да қарапайымдарына бөледі. Одан әрі де солай. Идеялардың барлық иерархиясын жадыда ұстау мүмкін емес, сондықтан да ол бір жерінде үзіледі.Мұндаұсақ техникалық айшықтар барлық жайды қабылдау үшін солай түсініксіз болып қала береді. Бұл жұмыс әр тыңдаушымен баяндаманы қабылдау процесінде жеке және саналы түрде жүргізіледі. Іс мәнінде, баяндау — «идеялар иерархиясын» адамнан адамға беру. Айқын мазмұндаулардың көптеген прициптері осы иерархияны айқын түрінде беруге бағытталған. Тыңдаушы өзінің ментальді күштерін құрылымдалмаған фразалар ағымынан иедялар иерархиясын «қалыпқа келтіруге» жұмсамауы тиіс. Ол түрлі техникалық әдістермен жетіледі:

  • Бірінші слайдтағы баяндаманың атауы ең басты идеяны көрсетуі тиіс, яғни иерархия мәртебесіне сәйкес болуы керек.

  • Баяндама басында оның мазмұнын келтірген дұрыс болады. Оптималдысы — үш пункт, әр қайсысында — үш шағын пункттен. Ол жұмыс құрылымы, иерархияның екі жоғарғы деңгейі. Егер де баяндама қысқа болса, тек жоғарғы деңгейі ғана айтылады.

  • Сөздің неғұрлым күрделі жерлерін қадамдар тізімімен алдын ала бере отырып, қадамдарға не кезеңдерге бөлген жөн Мәселен: «Ұсынылып отырған әдіс үш қадамды орындауда…» немесе «Стандартты әдіс оптималды болмайтын үш себеп бар. Олардың әр қайсысын жеке-жеке қарастырайық». Егер де сол көмекші фразаларды айтпасақ, баяндама мазмұны өзгермейді, алайда ол неғұрлым ауыл қабылданады.

  • Жоғарғы деңгейдің маңызды идеялары слайдтарда көрсетіліп, сөздермен айтылуы тиіс. Егер де идея тек қана слайдтарда «секіріп отырса» — ол оның екінші дәрежелілігінің нақты белгісі.

  • Баяндау ағымында бірнеше рет «негізгі идеясы ....... болуында» деп айтуға болады. Бірақ бұл фразаны басым айта беруге де болмайды.

  • Неғұрлым маңызды сөздерді, фрагменттерді бірден көзге түсуі үшін слайдта түрлі түстермен белгілеуге болады. Оны да басым қолдануға болмайды.

Тағы да бірнеше ерекшеліктер


  • Сөздер мен слайдтар бірдей болмауы тиіс, сонда тұсаукесер «көлемді» болады. Баяндау сөздері неғұрлым танымал әрі үлгілі болуы тиіс. Слайдтар техникалық түсініктерге басым болуы керек: формулалар, сұлбалар, кестелер, графиктер. Қысқаша баяндауда мазмұндау барысында айта беруг болады, бірақ бұл жерже барлық ұсақтарды түсіндіруге көп тоқтамау керек.

  • Алғашқы фразалар қызықтыруы керек. Мысалы, бұл міндеттің қандай күрделі немесе қандай маңызды болатыны туралы айтуға болады, немесе қабылданған шешімнің қаншалықты күтілмегені туралы да — ол тыңдаушылар назарын ұстауға мүмкіндік береді. Бірақ онда аяғы шын мәнінде тривиалды емес болуы керек — әйтпесе, тыңдаушының беті қайтарылады.

  • Барлық жоғарыда аталған пункттерге қол жеткізілгенде адамдар көздеріне тура қарап, кімнің нені түсінбегенін ұғып түсінуді үйреніңіз.

жүктеу 1,51 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3   4




©g.engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет
рсетілетін қызмет
халықаралық қаржы
Астана халықаралық
қызмет регламенті
бекіту туралы
туралы ережені
орталығы туралы
субсидиялау мемлекеттік
кеңес туралы
ніндегі кеңес
орталығын басқару
қаржы орталығын
қаржы орталығы
құрамын бекіту
неркәсіптік кешен
міндетті құпия
болуына ерікті
тексерілу мемлекеттік
медициналық тексерілу
құпия медициналық
ерікті анонимді
Бастауыш тәлім
қатысуға жолдамалар
қызметшілері арасындағы
академиялық демалыс
алушыларға академиялық
білім алушыларға
ұйымдарында білім
туралы хабарландыру
конкурс туралы
мемлекеттік қызметшілері
мемлекеттік әкімшілік
органдардың мемлекеттік
мемлекеттік органдардың
барлық мемлекеттік
арналған барлық
орналасуға арналған
лауазымына орналасуға
әкімшілік лауазымына
инфекцияның болуына
жәрдемдесудің белсенді
шараларына қатысуға
саласындағы дайындаушы
ленген қосылған
шегінде бюджетке
салығы шегінде
есептелген қосылған
ұйымдарға есептелген
дайындаушы ұйымдарға
кешен саласындағы
сомасын субсидиялау