Тысты өткен халықаралық конференцияда. Жалғасы 2-бетте иә

РеспубликалыҚ ҚоҒамдыҚ-саяси аҚпаРаттыҚ газет

№192 (192) 

30.10.2009 жыл, жұма

www.alashainasy.kz

3

e-mail: info@alashainasy.kz

алаш-ақпарат

мұр

а

құқық пен құрық

ой-көкпар

түйін

Басы 1-бетте

Хасен ҚОЖАХМЕт, 

қоғам қайраткері:

Әсет тӨЛЕУіШЕВ,

 

Алматы қаласы әкімдігінің Жолаушылар 

көлігі және автомобиль жолдары 

басқармасының бас маманы:

Жекеменшік автопарктер қызметінің 

нашарлығына бақылаудың әлсіздігі 

себеп болып отырған жоқ па?

Сондықтан  жол-көлік  оқиғасын 

азайт  қымыз  келсе,  алдымен  жүргізу-

шілік  куә лікті  сатып  алушыларға  ты-

йым салу керек. тіпті көрші Өзбек стан, 

қырғызстан  елінен  келген  гастербай-

терлердің  қоғамдық  көлік  жүргізушісі 

болғанын  да  естіп  жатырмыз.  Бұл  не 

де ген сұмдық?! 

қала  тұрғындарының  атынан  айтар 

болсам,  жүргізушілер  қала  ішінде  көлікті 

қалай болса солай айдап, аялдамасы жоқ 

жерлерге де тоқтай береді, көлік тежегішін 

де  дұрыс  қолданбай,  автобус  ішінде 

жарақат алған талай жолаушыны көрдім. 

қоғамдық көлікке адамды көп тиеп алғаны 

соншалық, аяқ қояр жер таппайсың. Кейбір 

жүргізушілер  айқайлатып  әуен  қойып, 

жолаушылардың  тынышын  алғанымен 

қоймай,  тиісті  аялдамадан  тоқтамай  өтіп 

кетеді. ал автобус ішінде қоғамдық орын 

екенін  біле  тұра  темекіні  будақтататын 

талай  жүргізушіні  көрдім.  егер  ескерту 

бере бастасаң «ұнамаса, түсіп қал» дейді. 

Сондықтан  тиісті  орындар  қоғамдық 

көліктердің  қызмет  көрсету  сапасын  да 

қадағалап,  тіпті  қарапайым  жолаушы 

болып  қоғамдық  көліктерге  мініп  көрсе 

жақсы болар еді. Сондай-ақ заңға қайшы 

болса да №22 автобус кешке қарай мінген 

жолаушыларға  үстеме  жолақы  сұрайды, 

егер  бермесең  айдаладан  түсіріп  кетеді. 

Бұл – да мен талай куә болған оқиға. айта 

берсек, қоғамдық көліктердің былығы көп, 

тек  тиісті  орындар  бақылауды  күшейтіп, 

жағдайды қалыпқа келтірсе екен. 

Айта берсек, қоғамдық көлікке қатысты сын көп көрінеді. 

тек алдағы уақыттағы тиісті мекемелердің қатаң бақылауы 

қоғамдық көліктерге қатысты сыннан қорытынды шығарса игі...

негізі,  қоғамдық  көліктер  тексерілу-

ден  кенде  емес.  тек  бұл  мәселе  жыл-

дар  бойы  жиналып,  қордаланған  мә-

селе 

болғандықтан, 

ретке 

келтіру 

оңай  болмай  жатыр.  қазір  жеке-дара 

тексеруден нәтиже болмаған соң, көліктік 

бақылау  инспекциясы,  жол  полиция-

сы  басқармасы  және  алматы  қаласы 

әкімдігінің  Жолаушылар  көлігі  және 

автомобиль  жолдары  басқармасы  біріге 

отырып  тексеру  жүргізіп,  қадағалауға 

алып  жатырмыз.  қоғамдық  көлік  қыз-

метінің 

нашарлауын 

тек 

бақылап, 

қадағалаудан  іздеуге  болмайды.  Өйткені 

кейбір кезде жағдайдың өзі мәжбүрлікке 

жетелейді.  мәселен,  қазір  қалада  қо-

ғамдық  көлік  саны  мен  жүргізуші лер 

жеткіліксіз.  Сондықтан  жолаушыларды 

қа на ғаттандыру  мақсатында  автопарк 

бас шылары сырттан келетін жұмыс күшін 

іздейді. ал аймақтан келетін жүргізушілер 

көбінесе жол ережесін бұзуға бейім болып 

тұрады. 

автопарктердің жекеменшік болуы да 

қоғамдық  көлік  қызметінің  нашарлауы-

на  себеп  емес.  Өйткені  жекеменшік  ек-

ендігіне  қарамастан,  оларға  қатаң  ба-

қылау  жасап  жатырмыз.  Оның  үстіне 

жолаушылардың ықыласына бөлену үш ін 

автопарк  қызметкерлері  де  жұмыс  сапа-

сын  арттыруға  күш  салады.  алдағы  уа-

қытта  бақылаудың  күшеюі  жағдайдың 

жақ саруына сеп болады деген үміттеміз. 

ҚОҒАМ

Сейдахмет 

ҚҰттЫҚАДАМ, 

саясаттанушы:

Айгүл 

ШӨПШЕКБАЕВА, 

Алматы қалалық ІІД-нің 

қоғамдық қауіпсіздік 

басқармасы бастығы-

ның орынбасары: 

Арықбай 

АҒЫБАЕВ, 

заңгер:

? а л а ш т ы   а л а ѓ д а т ћ а н   с а у а л

а л а ш т ы   а л а ѓ д а т ћ а н   с а у а л

Дайындаған Қуаныш ӘБДіЛДӘҚЫЗЫ

– Әлемдік тәжірибе бойынша қылмыстық топтар әлеуметтік 

жағдай нашарлаған кезде бас көтере бастайды. екіншіден, құқық 

қорғау орындары парақор. қылмыстық топтар қылмыс жасап, 

қолға түскеннің өзінде қылмыстық істі жауып тастайды немесе 

қылмыскерді босатып жібереді. Осылайша, қылмыстық топтар 

қанатын кеңге жая түсуде. Үшіншіден, қоғамда жасөспірімдердің 

рухын  көтеру,  бос  уақытын  тиімді  ұйымдастыру  шаралары 

қарастырылмаған.  қолы  бос  жас  қылмысқа  ұрынғысы  келіп 

тұрады.  Ондай  жастарды  қылмыстық  топтар  тұрмақ,  діни 

экстремистік топтар да өз қатарына тартуға бейім болып келеді. 

қылмыстық  топтарды  құрықтау  үшін  жергілікті  жерлердегі 

құқық қорғау орындарын ауыстырумен қатар, халықтың рухын 

көтеретін, бос уақытын тиімді ұйымдастыратын шараларды да 

қарастыру керек. қылмыстық топтарды құрықтамасақ, қоғамға 

төнер қауіп те үлкен болмақ. 

Жергілікті құқық қорғау орындарының басшыларын ауыстыру арқылы қылмыстық топтардың әрекетіне тосқауыл қоя аламыз ба?

– Кейбір қылмыстық топтардың сайран салып келе жатқанына 

талай жыл болды. Әлі күнге тамырына балта шабылған жоқ. неге? 

Себебі  бұл  қылмыстық  топтардың  барлығы  жергілікті  құқық 

қорғау орындары басшыларымен ауыз жаласқан. Осы уақытқа 

дейін талай қылмыстың басында ол қылмыстық топтардың аты 

аталғанымен,  құтылып  кетіп  жатыр.  Сондықтан  ол  жерлердегі 

жергілікті  құқық  қорғау  орындарын  түбірімен  ауыстыру  керек. 

Сонда  ғана  бұл  істен  нәтиже  шығады.  Болмаса  қылмыстық 

топтар  қанатын  кеңге  жайып,  тіпті  құрамына  жастарды  тартып 

күшейе береді. Бұл – қоғам үшін қауіпті құбылыс. қылмыстық 

топтар осы жергілікті билік өкілдеріне арқа сүйегендіктен емін-

еркін  қимылдап  жүр.  Әйтпесе  оларды  құрықтауға  жергілікті 

құқық қорғау орындарының құзіреті де, күші де толық жетеді. 

тек қылмыстық топтарды құрықтауға ықылыс, ниет жетіспей тұр. 

Жергілікті құқық қорғау орындарын түбірімен ауыстыру арқылы 

ғана қылмыстық топтарды құрықтап, көзін жоя аламыз.

–  Жергілікті  құқық  қорғау  орындарын  ауыстыру  арқылы  жақсы 

нәтижеге  жетеміз  деу  дұрыс  емес.  Жергілікті  атқарушы  орындардың 

жұмысын  күшейтіп,  құқық  қорғау  орындары  мен  қалалық  әкімдік, 

мектеп  басшылығы,  ата-аналар  тығыз  қарым-қатынаста  жұмыс  істеу 

керек.  Сонда  ғана  қылмыстық  топтар  жасөспірімдерді  құрамына 

тарта алмайды, қылмыстық топтар жұмысын жандандырмайды. Билік 

орындары тарапынан құқық қорғау орындарына бақылауды көбейтіп, 

олардың  қылмыстық  топтарға  қарсы  жұмыс  істеуін  қадағалау  қажет. 

Оқушылар  арасынан  «полицияның  жас  көмекшілері»  топтарын  құру 

керек. Осындай ауқымды жұмыстардың болмауы салдарынан тараздағы 

қылмыстық ахуалдың ушығуы парламент мәжілісінің отырысына дейін 

жетіп отыр. мәселен, республика бойынша жалпы оқушы санының 19 

пайызы алматы қаласына тиесілі. қала бойынша барлығы 181 мектеп 

және 364 мың оқушы бар. мұның қасында тараз қаласындағы оқушы 

саны болмашы ғана. егер құқық қорғау орындары жақсы жұмыс істей 

білсе, қылмыстық топтардың мектеп оқушыларына ықпалын тигізбеуін 

қадағалап, тіпті оларды құрықтауға да болады. 

Осындай  оқиғаның  бірі  күні  кеше 

мойынқұм  ауданының  орталығында 

орын  алды.  Жергілікті  «авторитеттер» 

қақтығысып  қалған.  мойынқұм  ауы-

лындағы  «Бақ  дәурен»  дәмханасында 

көңіл көтеріп отырғандар тым артық сілтеп 

жіберсе  керек,  оның  соңы  төбелеске 

ұласқан.  Оның  басқа  мәнісі  бар  екен... 

мұндағы  басқа  да  демалушылар  мен 

дәмхана  қызметкерлері  қанды  төбелесте 

кімнен  кімді  ажыратып  аларын  білмей, 

тап  кинодағыдай  «тірі  триллерді»  та-

машалағандай  болыпты.  қолдарынан 

кел гені тәртіп сақшыларына телефон шалу 

ғана болған. төбелестің басты «атаманы» 

қарамағындағы  оншақты  адаммен  бірге 

төрт  жігітті  жабылып  тепкілеген.  төбелес 

салдарынан  төртеудің  біреуі  қатты 

жарақаттанып  ауруханаға  жеткізілген.  ал 

қалған  үш  жігітті  шу  қаласы  бағытына 

қарай  алып  кетіпті.  қошаман  ауылы 

маңында  азшылық  топты  жазалау  ары 

қарай  жалғасқан.  Жерге  жатқызып 

алып  тепкілегендері  аздай  арматура 

темірлермен  ұрған.  қимылсыз  қалған 

үшеуді  өлдіге  санаған  безбүйректер 

оқиға  орнынан  қашып  кеткен.  28  жасар 

«Утя»  есімді  лақап  аты  бар  ұйымдасқан 

қылмыстық  топтың  жетекшісі  мен  25 

жастағы  асылхан  атты  азамат  оқиға 

орнында  көз  жұмды.  Үшіншісінің  көрер 

жарығы  бар  екен.  қимылдауға  шамасы 

жоқ  оны  ауыл  тұрғындарының  бірі 

байқап  қалып,  ауруханаға  жеткізген. 

Сол  түні  Жамбыл  облыстық  Ішкі  істер 

департаментінің  ұйымдасқан  қылмысқа 

қарсы 

күрес 

бөлімінің 

тәжірибелі 

мамандарынан із кесу тобы құрылды. «Із 

кесу»  операциясы  тез  арада  өз  жемісін 

берді.  төбелес  ұйымдастырып,  адам 

өлтірген топтың жеті мүшесі достарының, 

туыстарының  үйінде  тығылып  жатқан 

жерінен  қолға  түсті.  тергеу  барысында 

анық  талғанындай, ұйымдасқан қыл мыс-

тық  топтар  өздерінің  қоластындағы  бас-

қару аймағын бөлісе алмапты. Дау содан 

туындаған.  топ  бастап  жүрген  «серке-

лер» мойынқұм ауданының жас жігіттері 

болып  шықты.  Олар  есірткі  сатушылар 

мен  кәсіпкерлерді  тонауды  кәсіп  қылған. 

Олардан  ай  сайын  «ақы»  талап  етіп 

отырыпты. қанды оқиға болардан бұрын 

олардың бір мүшесі 50 келі марихуанамен 

ұсталған болатын. «авторитеттер» қақты-

ғысының  ақыры  екеудің  ажал  құшуы-

мен,  ал  қалғандарының  бас  бостан дық-

тарынан  айырылуымен  тынды.  Осы ған 

байланысты  мойынқұм  аудандық  Іш кі 

істер бөлімі қылмыстық іс жүргізуде. топ-

тың  басқа  да  мүшелері  де  іздестіріліп 

жатыр. қазір қолға түскендердің басқа да 

қылмысқа қатыстылығының бар-жоқтығы 

тексерілуде. 

Берік МЕДЕрБЕКҰЛЫ, 

Жамбыл облыстық Ішкі істер 

басқармасы бастығының  

орынбасары: 

– Жыл басынан бері қылмыстық 

ортаның  екі  «авторитеті»  ұсталды. 

Олардың  бірі  Тараз  қаласын,  бірі 

Қордай  ауылын  «уысында  ұстаған». 

Ұйымдасқан  қылмыстық  топтардың 

23 мүшесінің қолына кісен салынды. 

Ұйымдасқан қылмыстық топ құрғаны 

үшін екі азаматқа қарсы қылмыстық 

іс қозғалды. 

Гүлжан КӨШЕрОВА

Қарақшылар 

қақтығысы 

қанды оқиғамен 

аяқталды 

Бүгінде жамбыл-

дықтардың жағасын 

ұстатар сұмдық оқиғалар 

жиілеп барады. Әсіресе, 

ұйымдасқан қылмыстық 

топтардың әрекеттері адам 

шошырлықтай. тапа тал түсте 

шетелдік «боевиктердегідей» 

атысып, шабысу «бандиттер» 

үшін түкке тұрмайтын болды. 

шара

Олардың бірінен салмағы 5 келі ден ас-

там  героин  есірткісі  тәр кіленді.  тәртіп  сақ-

шыла рының  айтуынша,  бұл  биылғы  жы лы 

теміржол бойында тәркіленген есірт кінің ең 

ірі партиясы.

есірткіні  транзиттік  жолмен  жасырын 

алып өтпек болғандардың бірі – қыр ғыз  рес-

публикасының, екіншісі – қазақстан аз аматы. 

Ол  ар героинді жүктің ішіне жа сырған. Бірі  нен, 

бастапқыда айтылғандай бес келі 300 грамм 

есірткі алынса, екінші сінен 300 грамм героин 

тәркіленді.  Заң сыз  сәлемдеме  тасушы лар 

«ауыл» стан сысында қолға түсті. Желілік ішкі 

істер бө ліміндегілер есірт кіні тасымалдау мен 

кө бінесе  қырғызстан,  Өзбекстан,  тә жікс тан 

азаматтары  айналы сады.  «қазақ стан  азама-

тының  заңсыз  әре кетпен  айна лысуы  алғаш 

рет» дейді. 

тәркіленген  героин  нарколог  маман-

дар,  полиция  қызметкерлері,  «нұр  Отан» 

партиясы,  прокуратура,  сот  орындау шы-

лары  мен  бұқаралық  ақпарат  құралдары 

өкілдерінің  қатысуымен  қазандықтағы 

пеш те  өртеліп,  көзі  жойылды.  қазір  қол ға 

түскендерге  қатысты  қылмыстық  іс  қоз ға-

лып, тергеу жүріп жатыр. Бөлім қыз мет кер-

лері 10 айдың ішінде заңсыз жолмен есірт кі 

тасымалдаудың төрт фак тісін анық таған.

Әлем МӘДИ,

Семей 

Есірткінің ірі 

партиясын алып 

өтпек болған

Семей қаласындағы желілік 

ішкі істер бөлімінің қызмет кер-

лері Алматы-новосі бір бағытын-

дағы жолаушылар пойызын 

тек серу кезінде апиын ды заңсыз 

жолмен тасымал дамақ болған 

екі бірдей азамат ты құрықтады. 

«Эйр  астана»  әуе  компаниясы,  Hyatt 

Regency  қонақүйі  және  малайзия  мем-

лекетінің  туризм  министрлігі  ұйым дас-

тырған  шара  қарашаның  6-сына  дейін 

жалғаспақ. Оған арнайы билет алған кез 

келген  адам  қатыса  алады.  Фестиваль 

барысында  тағам  талғампаздарына  ма-

лай зиялық бас аспаздың қолынан дайын-

далған  дәмі  тіл  үйірер  ұлттық  тағамдар 

ұсынылады. 

тунку Фаразила ХУССАйн, 

малайзиялық бас аспаз:

–  Малайзия  көпұлтты  мемлекет 

болғандықтан,  онда  ұлттық  та-

ғам дардың  бірнеше  түрі  бар.  Сон-

дықтан  мұнда  келушілердің  наза-

рына  ұсынылатын  ас  мәзірі  де  кең. 

Мәселен,  тағам  талғампаздары 

ко кос  сүтіне  бұқтырылған  ет,  мари-

надталған көкөністер тағамы – аcar, 

жержаңғақ  тұздығы  және  ащы 

бұрыш қосылған Gado Gado көкөніс 

салатына тапсырыс бере алады. Тіпті 

қазақтың ұлттық тағамдарының бірі 

бауырсақ та бар. 

Байқауға  қатысушылар  тек  малай-

зиялық  асханадан  дәм  ауыз  тиіп  қана 

қоймай,  лотерея  ойынына  да  қатысуға 

мүмкіндік  алатынын  айта  кетуіміз  керек. 

Оның  жеңімпаздарына  Hyatt  Regency 

қонақүйінде  кешкі  ас  ұйымдастырылып, 

Куала-лумпурға  барып  қайту  үшін  тегін 

әуе  билеттері  беріледі.  естеріңізге  сала 

кетейік,  «Эйр  астана»  әуе  компаниясы 

малайзия  астанасы  Куала-лумпур  қала-

сына алматыдан тікелей әуе рейсін ашқан 

болатын. аптаның әр сенбісіне белгіленген 

ұшу  ертеңнен  басталады.  малайзияға 

барып-қайту  жолақысының  құны  эконом 

класта 95 000 теңге болса, бизнес кластағы 

билет құны 266 300 теңгені құрайды. 

Дато Со Чин Хонг, 

Малайзияның Қазақстандағы 

Төтенше және өкілетті елшісі:

– Қазақстан мен Малайзия ара-

сында сауда-экономикалық, мәдени 

және  туристік  қатынастар  нығайып 

келеді. «Эйр Астана» әуе компаниясы 

ашқан  тікелей  рейс  те  екіжақты 

қарым-қатынастың дамуына жаңаша 

серпіліс беретініне сенемін. 

АнЫҚтАМА: 

Малайзия – Оңтүстік-Шығыс 

Азияда орналасқан мемлекет. Ол 

Батыс және Шығыс Малайзия болып 

екіге бөлінеді. Жалпы аумағы – 329 

758 шаршы ки лометр. 27 мың 496 

халқы бар ел 1957 жылы тәуелсіздік 

алған. Астанасы – Куала-Лумпур 

қаласы. ресми тілі – малай тілі. 

Валютасы – ринггит.

Жансая ӘБДіБЕКОВА

Малайзиялықтар 

асханасы оңтүстік 

астанада

Азия елдерінің тағамдарын 

сүйіп жейтін алматылықтарға 

жақсы мүмкіндік туып отыр. 

Кеше оңтүстік астанадағы 

Hyatt Regency қонақ үйінің 

«Жамбыл» мейрамханасында 

Малайзия асханасының 

фестивалі басталды. 

Дайындаған Қуаныш ӘБДіЛДӘҚЫЗЫ

Жетіасар  ескерткіштері  ғарыш  қақ-

па сы  Байқоңыр  шаһарынан  жетпіс  ша-

қырымдай  жерде  жатыр.  Біздің  за ма-

нымыздағы  ІІІ-VІІ  ғасырлардан  қал  ған 

жәдігерлер  санатына  енетін  ес керт-

кіштер.  Олар  көне  кезеңде  хуни  мә-

де ниетімен  өркен  жайған  тохар  тай-

па ларынан  қалған  деген  деректер 

бар.  Оған  қатысты  болжамдар  да  мол. 

Жетіасар мәдениеті аталған ескі жұрттың 

көлемі кең. Орналасуы да айрықша. ма-

териалдық  мүліктері  де  ерекшелігімен 

қай таланбас  құбылысқа  ие  болып  отыр. 

атап айта кетерлігі, ол көп жылдар бойы 

ар хео логтар мен тарихшылар зерттеуінен 

таса да  қалып  келіпті.  Бұл  өңірді  әуелде 

1946  жылы  С.толстов  бастаған  Хорезм 

экспедициясы зерттеп, қазба жұмыстарын 

жүргізген. 

Өткен ғасырдың алпысыншы жыл да-

рында  жер  кіндігі  саналған  Байқоңыр-

ға  келген  ресейліктерді  осы  маң дағы 

мә дени  мұралар  қатты  қызықтыр ған 

екен.  олардың  аймақты  зерттеуін  бір 

жағы  артықшылық  деп  те  айтуға  бо-

Шекара асқан жәдігерлерімізді 

қайтаратын күн болар ма екен?

Қалың қатпарлы 

тарихтың құпиясы көп-ақ. 

Ерте заманның қыр-сырын 

зерттеген ғалымдар қазақ 

даласында әлі де мұрты 

бұзылмай жатқан талай 

мәдени қазынаның бар 

екенін айтады. Өкініштісі, 

сол байлықты сырттан 

келген келімсектердің 

қолды еткендігі болып 

тұр. Мұндай оқиғалар Сыр 

топырағындағы Жетіасар 

мәдениетіне қатысты көп 

кездеседі.

Әділжан үМБЕт

лар,  алайда  ғылыми  игілік  желеуімен 

Оралдан әрі асып кеткен бұйымдардың 

оралмайтыны,  әрине,  өкінішті.  мәс-

кеуліктер  өз  мүддесіне  сай  мәселені 

мәймөңкесіз  шешіп,  байырғы  оба лар 

мен  қорғандардан  табылған  та ри хи 

жәдігерлерді  ресейге  жіберу  жайын  еш 

қиындықсыз  «реттеп»  отырған.  алпы-

сыншы жылдары Байқоңыр маңында қаз-

ба жұмыстарын жүргізген топты людми-

ла  михайловна  левина  басқарады.  Ол 

ресей  Ғылым  академиясының  ар хео-

логия  институтында  аға  ғылыми  қыз-

меткер болып жұмыс істеген екен. тарих 

ғылымының кандидаты, археолог л.ле-

вина  Жетіасардың  сырын  ашқан  С.тол-

стовтың төл шәкірті болған. 

ресейлік  ғалымдар  түрлі  айла-шар-

ғыға  барады.  Күні  ертең  қымбат  бағалы 

мұралар  талас  тудыруы  мүмкін  екенінен 

қауіптенеді. Сондықтан олар «бұл дүние-

лердің қазақ халқының түп-төркініне еш-

қандай  қатысы  жоқ»  деген  қиғаш  пікірді 

көпшілікке кеңінен таратады. Сол уақытта 

біздің  ғалымдар  әлі  де  Жетіасардың 

қыр-сырына  қаныға  қоймаған  кез  еді. 

құнды  қазыналар  суретке  түсіріледі. 

Одан  арнайы  слайдтар  жасалады. 

Олардың  әрқайсысы  сол  кезде  2  мың 

сомнан  сатылымға  түседі.  ал  людмила 

левина  Байқоңыр  ғарыш  айлағында 

қызмет  атқарған  алексей  Крыжконың 

жұбайы екен. алексей Крыжко 1989-1992 

жылдары  Байқоңыр  ғарыш  айлағының 

басшысы болады. 

Байқоңыр  қаласындағы  №12  мек-

тепте  (1990  жылдан  бастап  халықара-

лық  ғарышкерлер  мектебі)  басшылық 

жа саған  Элеонора  Иванова  білім  оша-

ғынан  өлкетану  мұражайын  ашады. 

Осы ның  нәтижесінде  жергілікті  өңірдің 

тарихи 

орындарына 

археологиялық 

қаз ба  жұмыстарын  жүргізеді.  алайда 

тоқсаныншы жылдарда ол да өз отанына 

кетіп  қалады.  Бірақ  қазіргі  таңда  аталған 

мектепте  ежелгі  тарихымыздан  тамыр 

тартатын  әрқандай  бір  құнды  жәдігер 

көзге ұшыраспайды. 

ұзын  сөздің  қысқасы,  ресейліктер 

кезінде  қолынан  келген  соң  қонышы-

нан  басты.  аталмыш  жәдігерлер  қазақ 

халқының  рұқсатынсыз  қолды  болды. 

тіпті  оған  төлемақы  төлеу  ешкімнің 

қаперіне  кірген  жоқ.  Сондықтан  ал-

дағы  кезеңде  қазақстан  мен  ресей 

арасындағы екіжақты келісімшарттарда 

көшпенділер  мәдениетінің  төл  өнер 

туындыларын  кері  қайтару  турасында 

мәселелер көтерілуі тиіс. 

Мұрат ӨрЛЕнБАйҰЛЫ, 

Қызылорда қаласындағы «Болашақ» 

университетінің оқытушысы:

–  Бұл  өңірде  Күйік  асар,  Жол 

асар,  Тік  асар,  Моншақты  асар, 

Қара  асар,  Қоралы  асар  сынды 

қосымша  ондаған  ескі  қоныстар 

мен  Келіншек  жалы  секілді  көпте-

ген  құмтөбелер  тарихи  жәдігер-

лер ді  қойнауына  жасырып  жатыр. 

Бидайық  асар,  Томпақ  асар  және 

Үңгірлі  асар  кешеніндегі  бейіттер 

мен  обалар  өткен  ғасырдың  70-80 

жылдарында  кездейсоқ  табылған. 

Сондықтан  бұл  құнды  қазына-

лар  сырына  үңілу  біздің  басты 

парызымыздың бірі саналады. Қазір 

бір  кезде  Байқоңырдағы  мұра жай-

да  тұрған  әскери  құрал-жабдық-

тар  мен  тұрмыстық  бұйымдар дың 

біразы  қолды  болған.  Ресейлік тер 

қолды  еткен  тарихи  жәдігерлер-

ді  қайтарып  алуға  немқұрай ды 

қарауға  болмайды.  Өйткені  ол 

біздің  тарихымыздың  бір  бөлшегі 

ғой... 

Қызылорда облысы