Технологиялық карта №5

1. Сабақтағы оқушылардың оқу жұмыстарының формалары

2.Сабақтағы жеке жұмыс, топтық жұмыс, ұжымдық жұмыс түрлеріне сипаттама

Әдебиеттер:

1. 
   Васильченко П.А. Обучение на коллективной и индивидуальной базе // Начальная школа. – 1993. – №4. – С. 57–59.
   
2. 
   Дьяченко В.К. Новая дидактика – М.: Народное образование, 2001. – 496 с.
   
3. 
   Дьяченко В.К. Организационная структура учебного процесса и ее развитие. – М.: Просвещение, 1989. – 156 с.
   
4. 
   Дьяченко В.К. Сотрудничество в обучении. – М.: Просвещение 1991. – 192 с.
   

1. 
   Золотова А.В. Коллективная работа на уроках // Начальная школа. – 1989. – №10–11. – С. 34–35.
   
2. 
   Левин Э. Метод индивидуально-группового обучения / Левин Э., Прокофьева О., Люшнина И. // Директор школы. – 2005. – №9. – С. 58–64.
   
3. 
   Лебединцев В. Б. Виды учебной деятельности в парах // Школьные технологии. – 2005. – №4. – С. 102–112.
   
4. 
   Подласый И.П. Педагогика 2 ч. – М.: Гуманит. изд. центр Владос, 2000. – 125 с.
   
5. 
   Эльконин Д.Б. Психология обучения младшего школьника. – М.: Знание, 1974. – 230 с.
   
6. 
   Стешина Н.А., Головнева Е.В. Коллективные способы и формы обучения младших школьников. М., 2008
   

1. 
   Жеке жұмыс. Қарым-қатынас түрі- жеке.
   
2. 
   Жұптық жұмыс. Қарым-қатынас түрі- үнемі құрылған жұп.
   
3. 
   Топтық жұмыс. Қарым-қатынас топ мүшелерімен
   
4. 
   Ұжымдық жұмыс. Қарым-қатынас түрі- ауыспалы жұппен жұмыс
   

Сонымен жаппай жұмысқа тән белгілер:

• 
  оқу жұмысын жүргізетін мұғалім сыныптағы барлық оқeшылармен тікелей іскерлік қарым-қатынас жасайды; әңгімелейді, түсіндіреді, оқушыларды проблема талдауға қатыстырады, оқушылардың бәріне басшылық етіп, нұсқау береді;
  
• 
  мұғалім оқушылардың идеялық жағына, сезіміне тікелей әсер етіп, оқушылар мұғалімдердің қойған сұрақтарына жауап беріп, сезімдерін, ой-толғаныстарын білдіреді;
  
• 
  әрбір оқушы мұғалім берген ақпаратты меңгеруге тырысады;
  

• 
  мақсатқа жетуге әрбір оқушы үлес қосады;
  

• 
  мұғалім оқу жобалап, сыныппен байланыс орнатып, олардың назарын сабаққа аударып, білімді қабылдауға қызықтыру керек. Сабақтың соңында білім тексеретін сұрақтар қояды. Тақырыпты проблемалық, түсіндірмелі - иллюстративтік әдіспен ашуға болады, бірақ оқушылармен іскерлік байланыс болуы қажет;
  
• 
  жаппай жұмыстың тиімділігі мұғалімнің барлық оқушыларды өз назарында ұстауына, әрбір оқушыны белсенді жұмысқа тартуына, зейінді шоғырландыра білуіне, тәртіпті ұстауына байланысты.
  
• 
  егер оқушыларға тек қана оқу ақпараттарын берсе, онда жаппай жүмыстың кемшіліктері көрінеді;
  

• 
  нәтижелеріне жалпы баға беріледі. /Құрманалина Ш. Х/
  

Әр оқушыға тапсырма беріледі, оны басқа оқушылардың көмегінсіз өзі орындауға тиісті. Тапсырмалардың түрлері: ана тілінен орыс және шетел тілдерінен жаттығулар жазу, есептер шығару, кабинетте тәжірибе жасау, тірі табиғат бұрышында, оқу-тәжірибе учаскесіндегі жұмыс, тау тастарын, минералдарды зерттеу, т.б. Тапсырмалар әрбір оқушының жеке ерекшеліктеріне сай беріледі, үлгерімдері төмендер білімдеріндегі кемшіліктерді жоюға, жақсы оқитын оқушылар білімдерін тереңдетуге мүмкіндік алады.

Мұғалім әрбір баланың жұмысын, әсіресе сабаққа ынтасы төмен балаларды бақылайды, керек болса көмек, ақыл-кеңес, жетекші сұрақ, қосымша жаттығу береді. Егер барлық оқушылар тапсырманы орындаи алмаса, онда жеке жұмысты тоқтатып, бүкіл сыныпқа тапсырманы қайта түсіндіреді.

Баспадан шыққан тапсырмалар, жұмыс дәптерлері өте пайдалы.

- сынып белгілі бір тапсырманы орынду үшін бөлінеді

- әр топ белгілі бір тапсырманы алады және топ басшысының немесе мұғалімнің басқаруымен бірлесе, ақылдаса отырып орындайды.

- Тапсырманы есепке алу кезінде топтың әр мүшесінің орындаған жұмысы есепке алынады.

1. 
   Оқытудың аяқталу ұстанымы
   
2. 
   Білімді ұздіксіз беру ұстанымы
   
3. 
   Өзара ынтымақтастық пен өзара көмек ұстанымы
   
4. 
   Білім беру ұжымының әртүрлі құрамы ұстанымы
   
5. 
   Қабілетіне сәйкестік ұстанымы
   
6. 
   Тақырыптың әртүрлілігі немесе оқу тапсырмаларын бөлу ұстанымы
   
7. 
   Оқу үрдісіне қатысушы әр оқушының іс әрекетін педагогикаландыру ұстанымы
   
8. 
   Оқытуды интернационализациялау ұстанымы/ көптілді/
   

• 
  Сыныптағы әр оқушы сабақ барысында оқушының да мұғалімнің да қызметін атқарады.
  
• 
  Ұжым құрамында 5 бала болуы тиіс
  
• 
  Ұжымдық жұмысты ұйымдастырудағы мақсат- басқалармен қарым-қатынас арқылы өзгені оқыту және өзін оқыту.
  

• 
  Мұғалім роліндегі оқушы – бір немесе екі оқушы бүкіл сыныпты оқытады.Нәтижесінде әрқайсысы өз біліміне ғана емес басқалардың білімді меңгеруіне жауапты болады.
  
• 
  ҰОӘ арқылы ұжым мен жеке оқушының қызығушылықтары ортақтаса бастайды: мен неғұрлым басқалардыоқытсам, мен соғұрлым өзімді білетін боламын.
  
• 
  ҰОӘ оқушылардың белсенділігін, қызығушылықтарын туғызады. Диалогтық режимде бір-біріне көмектесуге үйренеді.
  

• 
  әдебиеттерді өз бетінше оқу
  
• 
  шығармашылық тұрғыдан ойлау, талдау, қорытынды жасау
  
• 
  өз ойын білдіру, білімді толық беру, хабарлау, басқаны оқыту
  
• 
  тыңдау, ақпарат алу, сұрақ қою
  
• 
  жақсы білімнің болуы
  
• 
  ұжым болып жұмыс істеу: өзін-өзі бақылау, өзін-өзі бағалау.
  
• 
  Ұжымның әр мүшесі басқалардан қалмауға тырысады
  
• 
  Оқушы білімнің құндылығын түсіне бастайды
  
• 
  өзінің, оның білімінің басқаларға керек екендігін түсінеді
  
• 
  оқу мотивациясы қалыптасады
  
• 
  әр оқушының жеке ерекшеліктерін тануға болады
  

Танымдық мәселелерді шешуде негізінен бастауыш сынып оқушыларының өзара ықпалдастығы, қарым-қатынасы, ынтымақтастығы, танымдық қызығушылық ерекшеліктері, танымдық белсенділігі, алынатын ұжымдық танымдық іс-әрекет мына түрде көрініс табуы мүмкін.

1. 
   Ұжымдық жұмыс принциптерін ұйымдастыратын фронтальды жұмыс. Мұндай жұмыстарды ұйымдастырудың тапсырмалар түріне проблемалық жағдаяттарды талқылауда, теоремаларды бірігіп отырып дәлелдеуді, орындалатын жұмыстардың жоспарын бірігіп талқылауды, біріге отырып әңгіме құрастыруды, картина бойынша бірігп жұмыстар жасауды, психотренингтер өткізуді т.б. жатқызуға болады.
   
2. 
   Ұйымшылдық принципі бойынша ұйымдастырылған топтық жұмыс. Оның түрлері: жұптық жұмыс, топтық сауалда, топтық жұмыстарда әңгімелесу, дөңгелек үстел, пікірталас, дебат элементтері бар топтық жұмыстар (форум, сараптау, талқылау топтарының отырыс, жобаларды ұсыну, ойындық модельдеу бойынша проблемалық пікірталастар, диалогтар т.б.).
   
3. 
   Топ жұмыстарының бейнесі ретіндегі топтардағы өзара тексерулер: орындалған жұмыс бойынша толық немесе жекелей түсінік беру, өзара пікір алмасу (ауызша, жазбаша, практикалық жұмыстарды өзара тексеру т.б.).
   
4. 
   Ассистенттердің, кеңесшілердің және белсенді оқу топтарының басқа да мүшелерінің жұмысы.
   

Кеңестік психологтер зерттеулері бойынша 7 жастағы оқушыны мектепке қатысты жағдайлардың барлығы қызықтырады: жаңа адамдар (сыныптағы оқушылар, мұғалім), жаңа орын (мектеп, сынып) іс-әрекеттің жаңа түрі және т.б. балалар жасына байланысты танымдық қызығу мәселелерін бірнеше ғалымдар өз еңбектерінде қарастырған: Н.Рыбалкина, Л.Горден, М.Беллева, И.Цветкова, Л.Маневцова, В.Иванова, бастауыш мектеп оқушылары бойынша А.Абдуллаева, М.Морозова, М.Щеломенцова т.б. бастауыш сынып оқушыларының танымдық қызығуына жақын мәселелерді В.Дорохова, Р.Жданова, О.Саулина, И.Трегубованың жұмыстарында қарастырылған (Қазақстан мектебі № 7, 2005, 56-58 беттер).

Бастауыш сыныптың алғашқы күндерінен бастап, оқушыларды ҰОЭ тартып, үйреткен дұрыс Ол үшін:

• 
  балаларды топтарға бөліп отырғызу /жиһаздарды топқа сай орналастыру/
  
• 
  бастапқыда топ- қолдау көрсету механизмі, сосын біртіндеп топ мазмұнына қарай құрылады.
  
• 
  Сабақ-оқытуды ұйымдастырудың негізгі түрі болып қалады.
  
• 
  Үй тапсырмасы қалады, бірақ оның түрі әртүрлі болады, көбінесе жеке сипат алады /жеке таратпа материалы/
  
• 
  Оқушылар мобильді әрекет етуге үйренеді
  
• 
  Алдыңғы орынға оқушылар шығады, ал мұғалім-дирижер ролінде болып, ізденушілі, шығармашылық жұмыстарға бағыттап, ұйымдастырып тұрады.
  
• 
  Стандартты емес жағдайларда оқушыларды жеке әрекет етуге үйрету қажет, ол үшін оқушыларда мынадай зияткерлік дағдыларды қалыптастыру шарт:
  

1. 
   жағдаятқа талдау жасау, бір тоқтамға келу
   
2. 
   қандай да бір обьектіні әр қырынан көру
   
3. 
   обьектіні басқа обьектімен байланыстыра алу
   
4. 
   одан қажетті белгілерді табу, анықтау.
   

Ұжымдық оқыту арқылы баланың психологиялық процесстерінде де өзгерістер болады: зейіні тұрақтанады, ойлау процесі дамиды, орындаған іс әрекетіне деген қызығушылық пайда болады,жеке идеясы, пікірі пайда болып, қалыптасады. Басқалардың жауабына қатысады, түзетулер жасайды- бұның бәр таным белсенділігін арттырып, оқушы оқу-таным үрдісінде субьектіге айналады, сол арқылы дамыта оқыту жүзеге асады.