Технологиялар

47 
 
8.  Оқытушы  -  шығармашылық  жұмысқа  -  ақпараттық  дамытушы 
модуль жасауға төселеді. 
Ахмет  Байтұрсынұлы  өзінің  «Мектеп  керектері»  деген  еңбегінде 
былай деп жазған: «...мұғалім қандай болса, мектеп һәм сондай болмақшы. 
Яғни, мұғалім білімді болса, білген білімін басқаға үйрете білетін болса, ол 
мектептен балалар көбірек білім біліп шығады. Солай болған соң, ең әуелі, 
мектепке  керегі  -  білімді педагогика, методикадан хабардар, оқыта білетін 
мұғалім ». 
Қазіргі білім орасына оқыту мен тәрбиенің соңғы тәсілдерін игерген, 
нақты  тәжірибелік  іс  -  әрекет  үстінде  өзіндік  даңғыл  жол  салуға  икемді, 
шығармашыл  педагог  -  зерттеуші,  сондай  -  ақ  интегративті  ойлауға 
қабілетті  ойшыл оқытушы қажет. 
Елбасы  Н.Ә.Назарбаев  мемлекетіміздің    болашақ  дамуына  арналған 
«Қазақстан  -  2030»  бағдарламасында  жоғары  білімнің  сапалылығы, 
адамсүйгіштігі  және  ғаламдануы  арқылы  мәдениет  жасауға,  интеграцияға 
ерекше  мән  бергені  белгілі.  Интеграциялық  оқытуды  жүзеге асыру, оның 
ғылыми деңгейін арттыру, тұтастылығында білім алушылардың танымдық 
әрекетіне  тән  дағдыларды  қалыптастыру  міндеті,  қазіргі  кезде  алдымызға 
қойылған мәселелердің бірі болып табылады. 
Интеграциялық  оқытуды  жүзеге  асыру  білім  алушылардың 
танымдық  қызығуы  мен  білім  сапасын  арттырумен  қатар,  бір  сабаққа 
бірнеше оқу пәндері мақсатының бірігуіне мүмкіндік береді. Бұл әр пәндік 
мазмұнды  қосып  біріктіріп  жіберу  немесе  бірнеше  пәнді  бір  пәнмен 
алмастыру  емес,  әрі  пәндік  құрылымды  жоққа  шығармайды,  керісінше, 
оған қондырғы ретінде қызмет етеді. 
Жалпы қарастыратын болсақ интеграция дегеніміз - пәндердің өзара 
байланысын жоғары деңгейде нақтылы түрде іске асыру болып табылады. 
Интеграция  тұтастықты  қалыптастырып,  білімді  жүйелеу  мен жинақтауда 
әр  түрлі  ғылымдарды  біріктіреді.  Пәндердің  өзара байланыс деңгейі  білім 
алушылардың  білімін  зерттеу,  талдау,  жүйелеу  сияқты  негізгі 
дидактикалық  міндеттер  арқылы  шешіледі.  Оқушылардың  тәжірибесінде 
жиі  кездесетін  интеграцияны  жүзеге  асырудың  жолы  -  сабақтарды  бір 
оқытушы  арқылы  жүргізіп,  бірнеше  пәндер  бойынша  біріккен 
сабақтарболып  табылады,яғни  білімнің  жинақталуы,  білім  алушылардың 
әр түрлі пәндерден алған білімдерін синтездеу. 
Демек,  бүгінгі  оқу  орындарының  мақсаты  мен  міндеті  әр  білім 
алушының  жеке  тұлғалық  қадамына  жол  ашу  болып  отыр.  Мұндағы  бар 
салмақ оқу орнының айнасы болып есептелетін оқытушы иығына түспек.  
Білім  алушыны  дарынды,  бойында күш - қуаты жеткілікті екендігіне 
сендіру  ұстаз  бойындағы  құдіретті  күш.  Өйткені,  сенім  үлкен  жеңіске 
жетелейді.  Терең  біліммен  қоса  сапалы  тәрбие  беру  -  әрбір  ұстаздың 
абыройлы борышы. 
Білім  алу,  шеберлікке,  іс  -  әрекет  дағдыларына  үйрету  мен  меңгеру 
барысы  және  адамды  өмір  мен  еңбекке  бейімді  етіп  даярлаудың  негізгі 

48 
 
құралы  –  оқыту.  Оқыту  барысының  нәтижесінде  білім  беру  мен  тәрбие 
мақсаттары жүзеге асырылады. 
Түрлі оқу орнындағы оқыту - білім берудің басты жолы, сол сияқты 
оқу  отбасында,  өндірісте,  жұмыста  т.б.  күнделікті  адамның  тіршілік және 
қызмет барысындағы жағдайларда іске асып отырады. 
Оқытудың мазмұны мен сипаты қоғамның материалдық және мәдени 
даму дәрежесіне сай белгіленді. 
Оқудың  мақсаты  мен  мазмұны,  оны  ұйымдастырудың  түрлері  мен 
әдістері  адамзат  қоғамының  даму  кезеңдеріндегі  қоғамдық  қатынастар 
негізінде,  жалпы  білімге,  адамдардың  даярлығы  негізінде  қойылатын 
талаптардың сипатына және оқыту жөніндегі педагогикалық идеяларға сай 
өзгеріп отырады. 
«Дәстүрлі  оқыту»  ұғымы  XVІІ  -  ғасырда  Я.А.Коменскийдің  «Ұлы 
дидактика»  еңбегінің  негізінде  қалыптасты,  күні  бүгінге  дейін  әлем 
мектептерінде қолданылатын сынып – сабақты, оқытуды ұйымдастыру деп 
түсіндіріледі. 
Дәстүрлі - сабақ технологиясының ерекшеліктері мыналар: 
-  оқушылардың  жас  ерекшеліктері  бір  деңгейде  болады  және 
дайындық  көлеміне  қарай  сыныпты  құрайды.  Бұл  құрам  негізінен 
мектептегі  кезеңде еш өзгеріссіз сақталады; 
-  сынып  біріңғай  жылдық  жоспармен  және  бағдарламаға  сай  сабақ 
кестесімен жұмыс істейді. Осыған сәйкес оқушылар мектепке бір мезгілде 
және алдын ала белгіленген уақытта келулері  тиіс; 
- оқудың негізгі бірлігі - сабақ; 
- сабақ бір пәнге, бір тақырыпқа арналған. Бір сыныптың оқушылары 
бір материалмен жұмыс жасайды; 
- сабақта оқушылармен жұмысты мұғалім жүргізеді. Ол жеке пәндер 
бойынша  әр  оқушының  білімін  жеке  -  жеке  бағалап,  жыл  соңында 
сыныптан сыныпқа көшіру мәселесін шешеді; 
- оқулық негізінен үй тапсырмасын орындау үшін қажет; 
-  оқу  жылы,  оқу  күні,  сабақ  кестесі,  оқу  демалыстары,  үзілістер, 
сабақтар арасындағы үзілістер – бұлардың бәрі сыныптық сабақ жүйесінің 
атрибуттары. 
Оқытудың  мақсаты  –  қозғалушы  категория,  ол  былайша  құрылған 
еді: 
- білім  жүйесін құру, ғылым негізін үйрену; 
- ғылыми көзқарастар негізін қалыптастыру; 
- әрбір оқушының жан - жақты, үйлесімді дамуы; 
- адамзаттың жарқын болашағына ,сенімді күрескерлерді тәрбиелеу; 
-  ой  еңбегіне,  сондай  -  ақ  дене  еңбегіне  қабілетті,  жоғары  білімді 
ақыл - ойлы адамдарды тәрбиелеу; 
Сонымен, оқыту технологиясының мақсаты - бұл берілген қасиеттері 
бар тұлғаны тәрбиелеу. 

49 
 
Оқыту  технологиясы  тұлғаның  дамуына  емес,  білімді,  шеберлікті, 
дағдыны меңгеруге бағытталған. 
Қазіргі  жалпы  білім  беретін  оқу  орындарында  мақсаттар  біршама 
өзгертілді  -  идеологизация  жойылды,  жан  -  жақты  үйлесімді  дамудың 
үндеулері  алынып  тасталынды,  өнегелі  тәрбие  үлгісі  өзгертілді,  бірақ 
негізгі  мақсаттардың  міндеті,  алдын  ала  жоспарланған  сапалы  білім  алу 
стандарттары сол күйінде қалды. 
Дәстүрлі технологиямен оқытатын мектептер «білім мектебі» болып 
саналады.  Қазіргі  ғылыми  техникалық  үрдістің  жағдайында  жаңа 
әлеуметтік  талаптарға,  оқушылардың  жеке басының даму мүмкіндіктеріне 
сай  оқудың  мазмұны  мен  әдістерін  жетілдіріп,  оқу  құралдарының  жаңа 
түрлерін жасау қажеттілігі  туды. 
Оқытудың  мазмұнында  ғылымның  соңғы  табыстарына  сай 
теориялық  материал  көлемінің  артуы,  оқытудың  дамып  келе  жатқан 
саласына  оқушылардың  танымдық  дарыны  мен  қабілеттілігін  жетілдіруге 
баса  назар  аударылуы.  Қазіргі  педагогикалық  технологияны  обьективті 
қажеттілік  тұрғысынан зерттеп тануды талап етеді. 
«Оқыту технологиясы» деген түсінік бүгінгі күні дәстүрлі педагогика 
көпшілік  мақұлдаған түсінікке жатпайды. 
Бір  жағынан,  оқыту  технологиясы  –  ол  ақпаратты  өңдеудің, 
ұсынудың,  өзгертудің  әдістері  мен  тәсілдерінің  жиынтығы,  ал  екінші 
жағынан,  оқыту  үрдісінде  оқытушының  қажетті  техникалық,  ақпараттық 
тәсілдерді  қолдана  отырып,  оқушыға  әсер  ету  құралдары  жайлы  ғылым. 
Оқыту  технологиясында  оқу  мағынасы,  әдіс  -  тәсілдері  өзара  тығыз 
байланыста болады. 
Оқытушының педагогикалық шеберлігі қойылған оқу тапсырыстары 
мен  бағдарламасына  сәйкес  оқыту  тәсілдерінің,  әдістерінің  ең  оңтайлы, 
қажет мағынасын таңдай білуде. Оқыту технологиясы жүйелі ұғым. Оның 
құрылымына мыналар кіреді: 
- оқыту мақсаты; 
- оқыту мағынасы; 
- педагогикалық өзара қатынас құралдары; 
- оқу үрдісін ұйымдастыру; 
- оқушы, оқытушы ; 
- іс - қимыл нәтижесі. 
Педагогикалық  технологияның  мәні  жайлы  соңғы  онжылдықта 
белгілі  болып  келген  көптеген  анықтамалар  бар.  Соның  бірнешеуін 
қарастырайық. 
Технологияны  –  қандай  да  болсын  істе,  өнерде  қолданылатын 
тәсілдердің жиынтығы (орыс тілінің түсіндірме сөздігінен алынған). 
Технология  –  бұл  өнер,  шеберлік,  ептілік,  өңдеу  тәсілдерінің 
жиынтығы, қалыпты өзгерту (В.М.Шепель). 
Оқыту  технологиясы  -  дидактикалық  жүйесінің  құрамдас  бөлігі 
(М.Чашанов).