Педагогикалық ғылымдарда пәнаралық ұғымдар

76 
«Тұлға»
ұғымы заманауи педагогика мен психологияда кеңінен 
қолданылады. Адамның ішкі болмысына терең бойлап ену үшін бұл 
ұғымның үлкен маңыздылығы бар екені даусыз. Дегенмен, ғылыми 
әдебиеттердегі адам тұлғасы мәселенің зерделенуі оның, яғни тұлғаны 
түсінудің ғылыми қауымдастықта ма-құлданған түсініктемесі әзірге жоқ 
екенін дәлелдеді. Бұл, әрине, адам тұлғасының ғылыми зерделеу пәні ретінде 
өте күрделі екендігінің айғағы.
Жеке тұлға
– адамның анатомиялық-физиологиялық пісіп-жетілуі, 
оның жүйке және психикалық жүйесінің жетілуі, сонымен бірге танымдық 
және 
шығармашылық 
іс-әрекетті, 
дүниетанымдық, 
қоғамдық-саяси 
көзқарастарды, наным-сенімдерді байытудағы сандық және сапалық 
өзгерістердің өзара байланысу үдерісі.
 
 Даму 
дегеніміз, ең алдымен адам ағзасындағы физиологиялық және 
психологиялық сапалық өзгерістер.
Қалыптасу
түсінігіне келетін болсақ, ол 
жеке адам дамуының нәтижесі ретінде оның кемелденуін және тұрақты 
сапалар мен қасиеттерді иемденуін білдіреді.
Әлеумет-тендіру – 
адамның
өмір бойы айналадағы ортамен әрекеттесу үдері-сіндегі әлеуметтік
қалыптар мен мәдени құндылықтарды жасауы ар-қылы өзбетінше дамуы 
және мүмкіндіктерін өзбетінше қоғамда жүзеге асыруы. 
Әрбір ғылымның пайдаланатын ұғымдары мен түсініктерінде 
жинақталған білім көрініс табады. Барлық ғылыми ұғымдар негізінен екі 
топқа бөлінеді: философиялық және жеке ғылымилық, яғни ерекше сол 
ғылымға ғана тән. Одан басқа да ұғымдардың ерекше тобы – жал-пы 
ғылымилық ұғымдарды бөліп қарастырылады. Педагогика барлық осы 
топтарға жататын ұғымдарды қолданады. 
Педагогикада тұлға ұғымы көбінесе оқушы немесе білім алушы-ның 
жеке басы, іс-әрекет ұғымы тәрбие жұмысы, қарым-қатынас ұғы-мы 
араласу, оқушы мен мұғалімнің бірлескен қимылы, дамыту ұғымы жаңа 
сапаға көшу, әлеуметтену ұғымы адамның өмірге бейімделуі, қа-лыптастыру 
ұғымы адам бойында белгілі бір сапалардың орнығуы де-ген мағыналарда 
қолданылады және соларға ұқсас мәнінде пайдала-нылып жүр. Демек, бұл 
ұғымдар әлеуметке түсінікті болу қағидасына сәйкес тұрмыста 
қолданылатын қарапайым мағынасына жақын түрінде түсініледі. 

жүктеу 2,48 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: