Іс-әрекет теориясы.Педагогикалық зерттеу әдістерінің әдісна-малық негізі бойынша адамның қоршаған әлемге қатынасы практи-калық және абстарктілі-теориялық (танымдық) тұғырлармен байла-нысты шешіледі.
Зерттеужұмысынданегізгеалатынкелесіәдіснамалықтұғыріс-әрекеттұғырыұғымыпсихологияғылымынажиырмасыншығасыр-дың 20–30 жылдарыенген. Бұлұғымтуралыбірнешебағыттағытүсін-дірулерберілген. Іс-әрекеттұғырыдегеніміз – объектініңбіртұтасты-ғынжәнеоныңтетіктерінашу (философия, әлеуметтанутеорияларыбойынша), тұлғаныңәрекетарқылықоршағанортанытануыжәнеқайтаөзгертуі, іс-әрекетініңқұрылымын, қызметінқарастырадыдептұжырымдалады. Іс-әрекеттұғырын – педагогикалыққұбылысқаәрекеттіңбүкілкомпоненттерініңтұтастығыдептүсіну, яғнимақсаты, мотиві, әрекеті, операциясы, реткекелтіружолы, жөндеу, жеткеннәтиженібақылаужәнеталдауғамүмкіндікбереді.
Іс-әрекеттік теория - тұлға дамуының негізі, құралы және ше-шуші факторы болып есептелінеді. Бұл сана мен әрекеттің бірлігі идея-сына негізделіп, тәрбиеде жаңа жүйені қалыптастырады. Мұндай көз-қарас педагогикалық зерттеу жұмыстары және практикалық әрекеттер барысында тұлғалық-бағдарлық ұстаныммен тығыз қарым-қатынаста болып, оның жүзеге асуына тікелей ықпал етеді. Іс-әрекеттің мақсаты - адамдардың ақиқат өмірін қайта жаңғыртуға бағытталады. Сондықтан адамның барлық деңгейдегі заттық және рухани әрекеті еңбек негізін-де пайда болып, оның негізгі ерекшелігін бойына сіңіріп, айналадағы өмірді шығармашылықпен қайта жаңғыртады.
Құндылықтар теориясы. Құндылық бағдар – адамгершілік сананың тиянақты және терең көрінісі, ол тек жекелеген іс-қимыл-дары мен себеп-салдарында ғана емес, мінез-құлық пен іс-әрекеттің бүкіл барысында көрініп, сананың жалпы бағыттылығында жеке тұл-ғаның бастапқы өнегелілік ұстанымын іске асырады. Мақсат пен мін-деттерге сәйкес барлық тәрбиелік ықпалдардан тұратын болғандықтан құндылық бағдар жеке тұлғаның тәрбиелілігінің интегралды көрсеткіші.
Психологтар “құндылық” ұғымымен қоғамға қатысты әлеумет-тік-тарихи мағынасы мен іс-әрекеттің белгілі бір құбылыстарының жеке тұлғалық мәнісін сипаттайды. Олар құндылық деп, біріншіден, өнегелілік, жеке тұлғаның (адамдар тобының, ұжымның) және оның іс-әрекетінің нәтижесін; ал екіншіден, “құндылық” санаға қатысты адамгершілік пен арман-мұраттары, жақсылық пен жамандық, әділет-тілік пен бақыт ұғымдары сияқты түсініктерді айтады.
Құндылықтар теориясы - нақтылы ғылыми-әдіснамалық таным ретінде және педагогикалық шындықты жаңғыртуда өзінің негізгі аксиологиясы - жалпы адамзаттық мәдени құндылық (заттық және рухани) жайында ілім болып табылады.
Достарыңызбен бөлісу: |