ТатееваА. Б., доцент «Фармацевтикалық өндірісінде еңбек қорғау ережелері»

1.Нақтылы және абстрактілі еңбек. Еңбек оның қажеттiктерiнiң қанағаттандыруы үшiн табиғаттың заттарының түрi өзгерген және құрал-сайман бағытталған адам ерекше орынды қызмет қалай нақтылы пайдалы формада, және оның қорытындысын сөз сөйлейдi әр түрлi тұтынушы құндары болып табылады. Олардың жасау бағытталған еңбек нақты еңбекпен деп аталады. Қажеттiлiктiң бiрдейге және мөлшерлес түрге еңбектiң әр түрлi нақты түрлерiнiң келтiруi сапалы ерекшелiктерден дерексiздендiрiлiп, физиологиялық мағынада жұмысшы күштiң шығындары, еңбек шығындарына бос тұруға еңбектiң жеке түрлерiн түйiстiруге ойлайды - физикалық, жүйке тағы басқа энергиясының шығындарына. Бұл иелiктен айырылған, бiркелкi және мөлшерлес еңбек абстрактiлi еңбекпен деп аталады. Нақты еңбек тұтынушы құнын құрады, абстрактiлi - тауардың құны;

2.Жалдамалы және жалдану еңбегі. Жалдамалы еңбек - бұл ретте өзi еркiн өндiрiстiң құралы және қызметкерлермен меншiк ие пайда болатын, бiрақ қаржысыз өндiрiске еңбекақының формасындағы нақтылы құнды ауыс-түйiстеге өз алдағы (өз жұмысшы күшiн) еңбек сатушы. Жалдамалы еңбек өзiнiң өзiне байлық оларға байлық бөтен сияқты қарсы тұрады, өйткенi жасалған аласталған еңбек болып табылады. Жалданбалы қызметкер сонымен бiрге дамытуын шарасы бойынша жұмыс, олардың орнын толтыруы үшiн қажеттi оның жанұясының өз меншiгi қажеттi де үлкеетiн өз жұмысшы күшiнiң меншiк иесi болып табылады. Өз iс ашқан кәсiпкерге (шетелде тиiстi термин болды ендi кең таратылған) жалдаумен атауға болатын өз еңбегiнiң қосымшасы үшiн мүмкiндiк және осы еңбектi сипат жалдамалы еңбектi сипаттан айырмашылығы болады құрады. Мұндай еңбек тап адамның әрекеттiң дамытуы үшiн мүмкiндiк бередi, мұндай дербестiк, кәсiпшiлдiк сапалардың ұқыпты, қожайынның меншiкке, құрастыруға көзқарасына творчестволық қабiлеттiлiктердiң әсер етуiне мүмкiндiк туғызады;

3.Жеке және ұжымдық еңбек. Бұл еңбектiң ұйымының өзiндік әр түрлi формалары. Бөлiсiп еңбектену қызметтiң жеке түрлерiнiң жекелеуiне, жеке өндiрушiлердiң жекелеуiне алып келедi. Жеке еңбек - бұл (токарьлер, слесарьлер, жөндеушiлер, жөндеушiлер тағы басқалар) жеке қызметкерлер немесе (жеке кәсiпкерлер ) дербес өндiрушiлердiң еңбегi. Бөлiсiп еңбектену, олардың бiрлескен күшi дайын өнiмнiң жасауларына келтiрдi үшiн қызметкерлердiң еңбек қызметiнiң бiрiктiруiн қажеттiлiк өнiм жасау бойынша жартылай жұмыстардың жекелеуiне қандай болмасын тудыра шақырады үшiн. Ұжымдық еңбек - бұл мұндай адамдар жұмыс iстейтiнде еңбек шеттетiлмеген емес, (бөлiм, лабораторияны, цех, бөлiмше, бригаданы) ұжымдар жұмыстарды бiрiге бiрлесе, және де ұжымның өлшемi мәнi болмағанында;

4.Дербес және қоғамдық еңбек. Жеке өндiрушiлер нақтылы тауарларды әзiрлейтiнде тауар өндіруде жеке еңбек өндiрiстiң құралдарының меншiк иелерiн байланысты шаруашылық, өндiрiстiк және заң жекелiгiмен жекеше еңбектi сияқты сөз сөйлейдi. Әрбiр өндiрушi оның қажеттiктерiнiң қанағаттандыруы үшiн қажеттi барлық өнiмдер қажеттi емес өндiрiп алады тек қана бөлiктiң жасауында олардың iшiнен маманданады. Жекеше еңбек кез келген қоғамда сондықтан қоғамдық еңбектiң бөлшегiн әрдайым сияқты жүзеге асырылады және тауарлар теңестiру арқылы бiр-бiрiне базарға айқындалатын және олардың айырбас қоғамдық сипат құн арқылы тасысады.