Тақырып: Кванттык физикада сақталатын шамалар

жүктеу 28,4 Kb. бет 1/4 Дата 09.02.2023 өлшемі 28,4 Kb. #41223

Навигация по данной странице:

• Физикадағы симметрия принциптері

Тақырып: Кванттык физикада сақталатын шамалар Қарастырылатын сұрақтар: Орталық симметриялык өрістерде шамалардың уақытпен сақталуы. Энергияның, импульстың, жұптылықтың, бұрыштық моменттің сақталу заңдары. Бөлшектердің өзара әрекеттесуі мен түрлену процестерінде табиғатты қорғау заңдары орындалады. Табиғатты қорғаудың бірқатар заңдары әмбебап, яғни өзара әрекеттесудің барлық түрлерінде әрқашан орындалады. Басқалары кейбір өзара әрекеттесулерде орындалмайды. Әдетте, Егер физикалық шама сақталса, симметрия операциясына қатысты белгілі бір инвариант оған сәйкес келеді. Табиғатты қорғаудың әмбебап заңдарына кеңістіктегі және уақыттағы аудармаларға қатысты қозғалыс теңдеулерінің инварианттылығына байланысты заңдар жатады. Симметриялардың осы түрлерімен-кеңістік пен уақыттың біртектілігі-оқшауланған бөлшектер жүйелерінің импульсі мен энергиясының сақталу заңдарының болуымен байланысты. Үш өлшемді кеңістіктің изотроптылығы, яғни айналуларға қатысты қозғалыс теңдеулерінің инварианттылығы қозғалыс моментінің сақталу заңына әкеледі. Егер сақталу заңына сәйкес келетін толқындық функцияның түрленуі үздіксіз болса, онда тиісті сақталу заңы аддитивті болады, яғни реакцияда a + b → c + d +... тиісті кванттық сандардың қосындысы сақталады: Na + Nb = Nc + Nd +... = const. Трансляциялар мен бұрылыстар – үздіксіз түрлендірулер және тиісті сақтау заңдары (энергия, импульс және қозғалыс моменті) – аддитивті. Аддитивті тұрақты шамалар сонымен қатар электр заряды Q, барион кванттық саны (барион заряды) B, лептон кванттық сандар (лептон зарядтары) Le, Lμ, lτ, изоспин I, сондай – ақ кварк табиғаты бар бірқатар басқа кванттық сандар-біртүрлі s, очарование (charm) c, bottom b, top t. Эуген Вигнер (1902 – 1995) Физикадағы симметрия принциптері 1927 ж. Э. Вигнер кеңістіктік паритеттің сақталу заңын тұжырымдады. 1936 ж. Э. Вигнер нейтрондарды атом ядроларымен сіңіру теориясын жасады.  жүктеу 28,4 Kb. Достарыңызбен бөлісу:

©g.engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз