Тақырыбында облыстық ғылыми-тәжірибелік конференция материалдары

86 
 
мүшелерін  суреттер  арқылы  көрсеткенде  бала  бетіңе  қарап  күледі,  есту, 
еліктеу  әрекеттері  қалыптасқан,  ойыншықтарды  көрсеткенде  бала  қолын 
созды, сылдырмақты сылдырлатқанда басын көтеріп қарады, қол қимылдары 
әлсіз, заттық әрекеттері толық қалыптаспаған, ойыншықтарды қолына дұрыс 
ұстай алмайды, қолын қысуды, көтеруді алға немесе артқа созуды білмейді. 
Бала  өздігінен  жүре  алмайды,  анасының  көмегімен  ғана  еңбектеу  арқылы 
қозғалады, отыра алмайды. 
Баланың  даму  ерекшелігіне  қарай  жеке  дамыту  бағдарламасы 
құрылды: 
1-
кезең. 
Мақсаты  
Міндеті  
Танымдық әрекетінің алғышарттарын дамыту 
Сенсорлық дамуы 
Көріп  қабылдауы  мен  зейінін 
дамыту. 
Үлкендермен  көз  қатынасын  орнатуға  ынталандыру: 
көз  бен  ауызға  қарауға  үйрету.  Қайда?  деген  сұраққа 
жауап беруді үйрету: өзін табу, өзіне таныс адамдарды 
суреттер  арқылы  табуға  үйрету.  Таныс  заттар  мен 
ойыншықтарын  бейтаныс  заттар  арасынан  ажыратуды 
үйрету! (Доп қайда?). 
Естіп  қабылдауы  мен  зейінін 
дамыту. 
Дыбыс пен дауысқа реакциясын шақыру. 
Есту зейінін дамыту. 
Үлкендердің  дауысын,  ойыншықтың  сыңғырын  және 
музыкалық аспап сылдырын тыңдауды үйрету. 
Айналамен таныстыру. 
Баланың  қоршаған  орта  туралы 
түсінігін қалыптастыру. 
Өзінің  атын  атағанда  қарауға  үйрету.  Баланың  өзінің 
дене мүшелері туралы түсінігін қалыптастыру. 
Қоршаған  орта  туралы  түсінігін 
қалыптастыру. 
Қоршаған  орта  заттарымен  таныстыру:  ойыншықтар, 
тұрмыстық  заттар  (киім,  аяқ  киім,  ыдыс-аяқ,  жиһаз 
және т.б.). 
Сөйлеу тілі мен қарым-қатынас дағдыларын дамыту 
Сөйлеу тілін түсінуін дамыту 
 
 
 
 
 
 
 
 
Қарым-қатынас  дағдылары  мен 
белсенді сөйлеуін дамыту. 
«Мысық,  қоян  қайда?»  деген  сұраққа  көзінің 
алдындағы  ойыншықты  көзімен  табу  және  көрсетуді 
үйрету. Тұрмыста жиі қолданылатын заттардың (киім, 
ыдыс-аяқ, жиһаз) атауларымен таныстыру. 
Тұрмыстық  және  ойын  әрекетін  білдіретін  сөздердің 
(бер, ал, шеш, жап) мағынасын түсінуге үйрету. 
Тапсырмаларды  түсініп  орындауға  үйрету:  «табақты 
бер», «қуыршақты алып бер» 
Баланың  айтқан  дыбыстарын  «қосылып»  айту. 
Сөздерді айтуға талпындыру. 
-
баланың жақындарын атау: мама, папа, апа; 
-
өтініштер: бер, ал; 
-
жануарлардың даусына еліктеу: мяу, бу, пи-пи, аф-аф; 
-
музыкалық  ойыншықтар  дыбысына  еліктеу;  бам-бам, 
тың-тың; 
Жалпы қол қимылдарын, ұсақ моторикасын дамыту 
Жалпы  қол  қимылдарын,  ұсақ 
моторикасын дамыту. 
Күш 
салатын 
әрекеттерді 
дамыту. 
«Сау  бол»  деп  қол  бұлғауға,  қарындашты  ұстауға, 
сызуға талпындыру. 
Заттар  мен  күш  салатын  әрекет  жасауға  үйрету; 
сырғыту, итеру, иқысу, басу, тарту, шымшып алу. 

87 
 
Заттарды сұқ саусағымен көрсетуге талпындыру; 
Кәмпиттің қабығын аршуды үйрету. 
 
Жеке дамыту бағдарламасы бойынша жұмыстардың нәтижелері 
1-
кезең. Көріп, естіп қабылдауы мен зейінін дамыту. Үлкендермен көз 
қатынасын орнатуда бала тура қарауды, сөйлегенде ауызға қарауды, суреттер 
бойынша  өзіне  таныс  адамдарды  атауды  үйренді.  Қайда  деген  сұрақтарға 
жауап беруді түсіне бастады. Мысалы: доп қайда, машина қайда т.б. Таныс 
заттар мен бейтаныс заттардың арасынан ойыншықтарын табуға дағдыланды. 
Дыбыс  пен  дауысқа  мән  беріп  қарауды  және  тыңдауды,  сылдырмақтың 
сыңғырын  ажыратуды,  музыкалық  аспаптардың  дыбыстарын  зейін  қойып 
тыңдауды үйрене бастады. 
Баланың  қоршаған  орта  туралы  түсінігін  қалыптастыру.  Өз  атын 
атағанда  бұрылып  қарауды,  өз  дене  мүшелерінің  аттарын  атағанда  түсініп, 
көрсетуді  үйренді.  Ойыншықтарын  машина,  доп,  екі  сақиналы  пирамиданы 
өздігінен шашып жинауға дағдыланып келеді. 
Сөйлеу  тілін  түсінуін,  қарым-қатынас  дағдыларын,  белсенді 
сөйлеуін  дамыту.  Қайда  сұрағына  жауап  беруді  үйренді.  Ойыншықтардың 
аттарын  атағанда  қарауды,  өзіне  таныс  ойыншықтарды  көргенде  дыбыс 
шығарып  көрсетуді  үйренді.  Мысалы  (допты-дөп,  мәшинені-бип-бип). 
Тұрмыста жиі қолданатын заттардан киіміңді ки, түймеңді түймеле, қасықты 
қой деген сұрақтарды түсінуді, қолдануды үйренді. Ойын әрекетін білдіретін 
сөздерден  қорапты  аш,  ал,  жап  мағынасын  түсініп  тапсырманы  орындауды 
үйренді. 
Жалпы  қол  қимылдарын,  күш  салатын  әркеттерді  дамыту.  Қолын 
бұлғап  сау  бол  деп  айтылған  сөзді,  қимылмен  көрсетуді  үйренді.  Допты 
домалатуды, машинаны итеруді, жұмсақ заттарды қысуды, басуды, кәмпиттің 
қағазын ашуды өз бетінше орындауды үйренді. 
Түзету педагогикасыныңнегізгі  қағидалары 
Генетикалық (онтогенетикалық) 
-
Дамыта оқыту 
-
Дамудағы ауытқулықтарды түзету мен диагностикалаудың бірігіп жүру 
-
Біріншілік және екіншілік ауытқулықтардың ара қатынастығын ескеру 
-
Түзету және орынбасу (компенсация)  
-
Баланың  психикалық  үрдістері  мен  мүмкіндігі  шектеулі  балаларды  тұлға 
болып дамытуда негізгі әрекетін ескеру қағидасы 
 
Түзетушілік-педагогикалық үрдіс білімнің келесі аймақтарымен 
жүзеге асырылады. 
 
• 
Денсаулық» - мәдени гигиеналық дағдыларын тәрбиелеу, дене тәрбиесі 
мен дене дамуы; 
• 
«Әлеумет» - әлеуметтік тұлғалық даму, еңбекке тәрбиелеу (қол еңбегі, 
тұрмыстық еңбек);