25
алфавиттік тәсілдің қолданылатынын қалай түсіндіруге болады ?
5. Әр түрлі ықтималды, тең ықтималды және тең емес
ықтималды оқиғалардың мысалдарын келтіріңіз.
6. Ақпараттың
анықтамасы мен өлшенуінің мазмұндық
тәсілінің шектелуі неліктен? Бұл фактіні оқушыларға қандай
мысалдар арқылы түсіндіруге болады?
7. Оқушыларға ақпарат ұғымын ашуда ықтималдық тәсілдің
әдістемелік поблемасы неде? Оны қалай жеңуге болады?
8. Сабақ кезінде келесі ұғымдарды иллюстрация арқылы
түсіндіріңіз: ақпараттық процесстер, ақпаратты тасымалдаушы,
ақпаратты сақтаушы, ақпаратты беру, шу және шудан қорғану,
ақпаратты өңдеу.
9. Ақпарт
көзі,
ақпаратты
қабылдаушы,
ақпаратты
тасымалдаушы және байланыс каналы бар жүйелерді мысал арқылы
көрсетіңіз.
10. Информаткада қолданылатын тілдер классификациясының
нұсқасын ұсыныңыз.
ІІІ. Келесі мазмұндық сұрақтарға жауап беріңіз:
1. Мәтіндегі әрбір (i) символ алып жүретін ақпарат мөлшері
мына формула арқылы есептелінеді: 2
i
= N, Мұндағы N – алфавиттің
қуаты. Бұл формула … деп аталады.
2. HTML тілі – … тілінің мысалы.
3. Ақпаратты
өлшеудің
мазмұндық
тәсілінде,
мәлімет
ақпаратты болады, егер онда .... мәлімет болса.
4. Ақпаратты өлшеудің алфавиттік тәсілінде кез келген тілдің
қуаты деп .... айтады.
5. Ақпаратты өлшеудің алфавиттік тәсілінде, егер К – мәтіндегі
символдар саны, ал і – осы алфавиттегі символдың ақпараттық
салмағы болса, онда мәтіннің ақпараттық V көлемін келесі формула
арқылы табуға болады V=…
6. Мәлімет 1 байт ақпаратты (мазмұндық тәсілде) тасиды, егер
білімнің анықталмағандығы __ рет азайса.
7. Ақпаратты тасымалдауға қажетті алфавиттің ең аз қуаты
қандай?
IV. Келесі есепттерді шешіңіз:
1. Рулеткадағы шұңқырлардың жалпы саны 32. Шариктің
шұңқырдың біреуіне тоқтағанын көзбен қарап тұрып қандай мәлімет
мөлшерін аламыз ?
2. «Кездесу мамыр айына белгіленді» деген мәліметте ақпарат
көлемі қандай?
3. Мына крестики - нолики ойынында 4х4 алаңында,
26
бірінші ойыншының алғашқы жүрісінен кейін, екінші ойыншы қандай
ақпарат мөлшерін алады?
4. Мәтін бетінің ақпараттық көлемі неше есеге өседі (мәтінде
форматтауды басқару сиволдары жоқ) егер, MS-DOS кодтауынан
(кодтау кестесі 256 символдан тұрады) Unicode (кодтау кестесі 65536
символдан тұрады) кодтауына түрлендірсе?
5. Карта саны 32 оың ішінен: а) туз картасын б) дама пик
картасын алды деген хабар қанша ақпарат әкеледі?
6. ИНФОРМАТИКА сөзіндегі ақпарат көлемі қандай, 8-биттік
кодтауда ше?
7. Жазу үшін 64- символы алфавит қолданылды. Әрбір бетте 30
жол бар. Барлық мәлімет 900 байт ақпаратты құрайды және тура 4 бет
болады. Әрбір жолда қанша символ бар?
8. Кәрзіңкеде 3 ақ және 1 қара шар бар. Қара шардың алынғаны
туралы мәліметте қанша бит ақпарат бар?
V. Тақырып бойынша бір сабақтың конспектісін жазыңыз.
VI. Тақырып бойынша диктант дайындаңыз.
VII.
Әртүрлі табиғаттағы ақпарттық процестерді
көрсететін бағдарламалық құрал дайындаңыз [29].
27
2-тарау. Ақпаратты ұсыну сызығы
2.1. Информатикадағы тіл ұғымының орны және рөлі
Қарастырылатын сұрақтар:
адам қабылдайтын, символдық және бейнелі ақпарат;
тіл – символдық ақпаратты ұсынудың тәсілі ретінде;
формалды және табиғи тілдер;
формалды тіл және пәндік сала.
Ақпаратты ұсыну тақырыбы информатиканың бүкіл курсын
қамтиды. Бұл тақырыптың іргелі ұғымы ол – тіл. Тіл туралы түсінікті,
жоғарыда
1
айтылғандай, адамның ақпаратты түйсік каналдары арқылы
қабылдауына сүйене баяндаған дұрыс, сондай-ақ компьютерде
қолданылатын ақпаратты ұсыну тілдерін қарастыру қажет.
Адамның ақпараттық қызметіне қатысты ақпарат символдық
және бейнелік болып екі түрге бөлінеді деп болжам жасайық.
Символдық ақпаратқа адамның сөз немесе жазбаша (белгі) түрінде
қабылдайтын ақпарат жатады. Бұған қатысы жоқ, басқаның бәрін
бейнелік ақпарат деп атайық. Бұған адамның ақпаратты, дәм, иіс,
дене түйсігі арқылы сезініп, қабылдауы жатады. Бейнелік ақпаратты
адам көру және есту арқылы қабылдайды. Мысалы, табиғат
көріністері, құстардың сайрауы, желдің зуылы. Бейнелеу өнері,
көркемөнер, бейнелік ақпаратпен байланысты.
Бейнелік ақпарат – сыртқы дүниенің (бейне көзі) адамның
түйсік мүшелеріне әсерін тигізу арқылы туған түйсіну сезімнің, оның
есінде (жадында) сақталуы.
Одан әрі біз тек символдық ақпарат туралы мәселені
қарастырамыз. Тіл ұғымы ақпараттың тек осы түріне ғана жарамды,
сондықтан ол мына анықтамамен енгізілген: тіл – ақпаратты
символдық жүйеде ұсынудың айқындалған жүйесі.
А.П.
Ершовтың
информатика
бойынша
құрастырған
энциклопедиялық сөздігінде мынадай анықтама берілген: «Тіл – осы
символдардан мағыналы хабарларды құру әдістерін анықтайтын,
символдар жиыны мен ережелер жинағы. (орысш. – «Язык — мно-
жество символов и совокупность правил, определяющих способы со-
ставления из этих символов осмысленных сообщений»). Мағыналы
хабарлар дегенді ақпарат деп түсінсек, онда бұл анықтама мәні
бойынша біріншіге ұқсайды.
Тілдердің жіктелуі 1-схемада ұсынылған (1-қосымша). Тілдер
табиғи және формалды деп екі топқа бөлінеді.
1
1.2-ні қараңыз
Достарыңызбен бөлісу: |
