Т.Қ. Қойбағарова, Р. А. Ельтинова

 
190 
2)  Тәжірибелік  (кілтті  сөз  –  компьютер).  Мұнда  компьютер 
туралы ұғым дербес компьютерлік машина ретінде қалыптасады, ЭЕТ 
әртүрлі  қолдануды  қарастырылады,  балалар  машинамен  жұмыс 
істеуге дағдыланады.  
3)  Алгоритмдік (кілттік сөз – алгоритм, орындалу, бағдарлама). 
Мұнда  алгоритм  ұғымы,  алгоритмді  және  алгоритмдік  есептерді 
сабаққа  қолдану  қарастырылады.  Нәтижесінде  алгоритм,  оны  жазу 
және орындау түрлері туралы түсінік қалыптасады.  
4)  Зерттеу  (кілттік  сөз  –  шығармашылық).  Мазмұны  мен 
әдістемесі  шығармашылық,  зерттеу  сапаларының  қалыптасуына 
бағытталған.  
Қазақстан  Республикасы  мемлекеттік  жалпыға  міндетті 
бастауыш  білім  беру  стандартының  жобысында  «Информатика» 
бойынша оқытылу мазмұны былай айқындалған: 
Ақпарат 
және 
ақпараттық 
моделдеу. 
Ақпараттық 
технологиялар.  Қоршаған  орта  мен  адам  өміріндегі  ақпарат. Ақпарат 
көздері. 
Ақпаратпен  жұмыс:  ақпаратты  беру,  іздеу,  өзгерту,  сақтау. 
Қарапайым  логикалық  формулалар  құру.  Команда,  команданы 
орындаушы, алгоритм. Қарапайым алгоритмдік мысалдар. 
Компьютермен  жұмыс.  Компьютер  -  негізгі  құрал-жабдық. 
Техника қауіпсіздігінің ережесі. Тышқан мен клавиатураны қолданып, 
ақпараттық  нысандармен  жұмыс  жасау  іскерлігі.  Оқу  іс-әрекетінде 
сандық фото және бейнекөрініс. Мәтін теру, көрініс құрау. 
7.5.  Бастауыш  мектеп  оқушыларына  информатиканы 
оқытуды  ұйымдастыру әдістері  
Бастауыш  сынып  оқушыларының  ойлау  қабілетінің 
ерекшеліктері.  Бастауыш  сынып  оқушыларын  оқыту  әдістемесін 
қарау  үшін  алдымен  олардың  ойлау  қабілеті  ерекшеліктерімен 
танысқан абзал.  
Мектепке  алғаш  келген  оқушылардың  ойы  әлі  өресіз  болады. 
Олардың  ой-санасында  қоршаған  орта  туралы  әртүрлі  ақылға 
сыймайтын  түсініктер  байланысып  жатады.  Мектептегі  оқудың  ең 
маңызды міндеті баланың ойлау қабілетін дамыту болып табылады.  
Л.В.  Выготский
1
 айтқандай,  бала  мектеп  жасына  түйсігі  мен 
жадысы  неғұрлым  жақсы  дамып,  бірақ  интеллект  қызметі  әлдеқайда 
нашар дамыған күйінде келеді. Бірінші сынып оқушылары ашық түсті, 
көңіл-күйді  көтеретін  материалды  жеңіл  әрі  жылдам  қабылдайды. 
                                                 
1
 
Выготский  Лев  Семенович    (1896  -1934)  –  Кеңес  психологы,  психологияның  тарихи-мәдени 
теориясын жасаған.
 

 
191 
Дегенмен,  олар  материалды  сол  қалпында  есте  сақтауға  бейім. 
Біртіндеп  олардың  еркін  әрі  саналы  еске  сақтау  қабылдағыштары 
қалыптаса бастайды. Бастауыш сынып оқушыларының ойлау қабілеті 
бейнелі-эмоциялы.  Олар  формамен,  дыбыспен,  түйсікпен  ойлайды. 
Мұндай  ойлау  қабілетінің  ерекшілігін  информатика  бойынша  оқу 
жұмысының мазмұнында ескерген жөн.  
Аталған  ерекшеліктерге  сәйкес  бастауыш  мектептегі  оқытудың 
негізгі  міндеті  орташа  сыныпта  жалғасып,  жоғарғы  сыныпта 
аяқталатын  абстрактілі-логикалық  ойлауға  бағытталған  бейнелі-
эмоциялы  ойлауды  біртіндеп  дамыту  болып  табылады.  Алғашқы 
кезеңде  баланың  ойлау  қызметін  жаңа  сапалы  сатыға,  демек  ойлау 
қабілетін  себеп-салдар  байланысын  түсіну  деңгейіне  дейін  жеткізу 
қажет.  Бастауыш  мектепте  интеллект  қарқынды  түрде  дамиды, 
сондықтан  мұғалім  оқуды  ұйымдастыру  кезінде  баланың  ойлау 
қабілетін  дамытуға  неғұрлым  септігін  тигізетін  бағдарламаларды 
қамтуы тиіс. Ойлау қабілетіндегі мұндай өзгеріс түйсік, жады сияқты 
басқа да психикалық үрдістердің өзгеруіне әкеледі.     
Ойлау  үрдістерінің  жаңа  сапалы  сатыға  ауысуы  бастауыш 
сынып оқушыларының ойлау қабілеті бойынша мұғалімдердің негізгі 
жұмыс мазмұнын құрау керек. Бұл мәселені математика, физика және 
классикалық 
тілдермен 
қатар, 
баланың 
ойлау 
қабілетін 
қалыптастыруға әсер ететін информатика сабақтарында шешу керек.  
Бастауыш  сынып  оқушыларының  көз  қарашығының  көлемі 
кішкентай,  сондықтан  олар  бір  қарағанда  компьютер  экранындағы 
ақпаратты  бірден  көре  алмайды,  әсіресе  ондаған  командалар  мен 
бірнеше 
ондық 
түймелерден 
тұратын 
мәтіндік 
редактор 
бағдарламасының  ашық  терезесімен  жұмыс  жасаған  кезде  аса  қиын. 
Бұл  түйсік  ерекшелігін  қолданбалы  бағдарламаларды  оқыту  кезінде 
ескеріп, оқу материалын балалар компьютер экранындағы суреттердің 
маңызды  элементтерін  қажетті  көлемде  көретіндей  етіп  үлестірген 
жөн.  
Бастауыш  сыныптарда  бала  үшін  оқудың  негізгі    саласы  ойын 
болып  табылады.   Ойын  және  ойын  жағдайлары  баланың  жан-жақты 
ой-өрісінің  дамуына  да,  тәрбиесіне  де  әсер  етеді.  Сонымен  бірге  әр 
түрлі 
педагогикалык 
мәселелерді 
шешуге 
көмектеседі. 
Информатиканы  ойын  әдістемелері  негізінде  өткізу  өте  пайдалы. 
Себебі  бұл  өзіне  барлық  жұмыс  түрлерін  қосып  баланың 
шығармашылықпен    жұмыс  істей  білуіне,  ой-өрісінің  дамуына  кең 
мүмкіндік береді. 
Адамның тұлғалық қалыптасуы – үздіксіз және күрделі процесс. 
Ол  білім  алудың  белгілі  бірі  сатысымен  шектелмейді.  Бүгінгі  таңда, 

 
192 
демек  болашақта  да  білім  қажеттілігі  адамның  белсенді  өмірін 
қамтиды. Сондықтан жастардың бүгінгі білімі  - болашақта өз білімін 
жетілдірудің және өз бетімен білім алуларының тек қана негізі. Мұнан 
шығатын қорытынды – оқушыларды үздіксіз білім алуға дайындаудың 
тиімді жолдарын іздестіру. 
Информатика  пәнінде  сабақты  ұйымдастырудың  басты 
тәсілі  ойын  болып  табылады.  «Ойын»  сөзі  курстың  атауына 
кездейсоқ  енгізілген жоқ. Психологтардың дәлелі бойынша, 6-10 жас 
шамасындағы балалардың қызметінде ойын бастапқы орында тұрады.  
Оқыту – өте күрделі және жан-жақты үрдіс. Оқыту мұғалімнің 
де,  оқушылардың  да  белсенді  қызмет  етуін  талап  етеді.  «Ұстаздық 
еткен жалықпас» деген қанатты сөз бар. Бұған дейін мұғалімнің басты 
міндеті білім беру болса, қазіргі талап – оқушыны оқу үрдісіне тарту, 
өздігінен еңбек ету дағдысын қалыптастыру.  
Бастауыш  мектепте  бірінші  орында  сабақ  беру  техникасы,  оқу 
әрекетін ұйымдастыру үлгілерін табысты ұйымдастыру үшін: 
- 
сабақ  эмоцияға  толы,  оқуға  деген  қызығушылықты  оятып, 
білімге деген тұтынушылықты тәрбиелеу қажет;  
- 
сабақ  қарқыны  мен  ырғағы  оңтайлы,  мұғалім  мен 
оқушылардың әрекеттері аяқталған болуы қажет;  
- 
мұғалім  мен  оқушылардың  қарым-қатынасында  толық 
байланыс  болып,  сабақта  педагогикалық  ырғақ  пен  педагогикалық 
оптимизм сақталуы тиіс;  
- 
сабақта  жайлы  жағдай  мен  белсенді  шығармашылық  еңбек 
ету басымдылық етуі керек; 
- 
мүмкіндігінше  оқушылардың  әрекет  түрлерін  ауыстырып 
отыру  керек,  оқытудың  алуан  түрлі  әдістері  мен  тәсілдерін  оңтайлы 
пайдаланған жөн; 
- 
сабақ  барысында  шаршағандық  пен  қысымды  басатын 
ойындар  оқушыларға  әрекет  ету  үлгілерін  ауыстыруға  мүмкіндік 
береді; 
- 
әр  ойынның  басты  мақсаты  –  сабақта  берілген  мағлұматты 
түсінуге және оны бекітуге көмек беруі қажет 
 Бастауыш  мектептегі  информатика  сабағында  қолданылатын 
сынып- сабақ жүйе шартында мұғалімдер  оқытудың келесі әдіс және 
формаларын  табысты  қолданылады,  олар  оқушының  өзіндік 
спецификалық  ерекшеліктерін  ескере  отырып,  нәтижелі  оқу  үрдісін 
құруға мүмкіндік береді: 
-  диалог; 
-  ойын әдістемелері; 
-  ақпараттық минуттар;