Минералдық заттардың жетіспеушілігі — сирек емес құбылыс. Ол әртүрлі себептерден дамиды, мысалы, біртекті тағаммен қоректенгенде, сіңірудің бұзылуында, әртүрлі аурулар кезінде. Кальцийдің жетіспеушілігі жүктілік кезінде, сонымен бірге рахит немесе остеопороз кезінде байқалады. Хлор жетіспеушілігі үздіксіз күшті құсу кезінде Сl- иондарын жоғалтқанда болады.
Тағам құрамында йодтың жетіспеушілігінен Орталық Европаның және Азияның көптеген аймақтарында йод жетіспеушілік құбылысы және зоб ауруы кең таралған. Магний жетіспеушілгі диареяда немесе біртекті тағаммен қоректенгенде, алкоголизм кезінде дамуы мүмкін. Ағзада микроэлементтердің жетіспеушілігі қан жасаудың бұзылуы немесе анемия арқылы байқалады.
Кестеде көрсетілген мәліметтер бойынша барлық макроэлементтерге жуығы ағзада құрылымдық компоненттер және электролиттер ретінде қызмет атқарады. Сигналдық қызметті йод (йодтирониндер құрамында) және кальций атқарады. Көптеген микроэлементтер протеиндердің немесе ферменттердің кофакторы болып табылады. Мөлшерлік қатынастары бойынша ағзада темірқұрамды протеиндер (гемоглобин, миоглобин және цитохром) басым болады, сонымен бірге 300-ден астам мырыш құрамды протеиндер де кездеседі.
Кесте 1
Минералдық заттардың құрамы , қажеттілігі және қызметі
Элементтер
|
мөлшері,мл
|
шығу көзі
|
тәуліктік қажеттілігі, мл,г
|
қызметі
|
Су
|
35000 - 40000
|
Сусындар, тағам құрамындағы су, тотығу процестері (300 мл)
|
1200 - 2000
|
Еріткіш, жасушаның құрам бөлігі, диэлектрик, хладоагент, тасымалдаушы, реагент
|
Макроэлементтер (тәуліктік қажеттілігі 100 мг)
|
а
К
Са
Мg
СІ
Р
S
|
100
150
1300
20
100
650
200
|
Ас тұзы
Көк-өніс, жеміс, дақылдар
Сүт, сүт өнімдері
Жас көк-өністер
Ас тұзы
Ет, сүт, дәндер, көк-өніс
S-құрамды аминоқышқылдар (Цис, Мет.)
|
1,1 – 3,3
1,9 – 5,6
0,8
0,35
1,7 – 5,1
0,8
0,2
|
Осмореттелу, мембраналық потенциал, минералдық заттардың алмасуы
Мембраналық потенциал, минералдық заттардың алмасуы
Сүйек ұлпасын қалыптастыру, қанның ұюы, сигналдық заттар
Сүйек ұлпасын қалыптастыру, ферменттердің кофакторы
Минералдық заттардың алмасуы
Сүйек ұлпасын қалыптастыру, энергия алмасуы, нуклеин қышқылдары алмасуы
Липидтер, көмірсулар алмасуы, конъюгаттар түзілуі
|
Микроэлементтер (тәуліктік қажеттілік 100 мг )
|
Ғе
n
Мn
Сu
Со
Сr
Мо
Se
І
Ғ
|
4 -5
2 -3
0,02
0,1 – 0,2
0,01
0,01
0,02
0,03
|
Ет, бауыр, жұмыртқа, көк-өніс, картоп, дәндер
Ет, бауыр, дәндер
Көптеген тағамдық өнімдер
Ет, көк-өніс, жеміс, балық
Балық
Дәндер, жаңғақ, бұршақтар
Ет, көк-өніс
Теңіз балығы, йодталған тұз, су
Ауыз су, шай, сүт
|
10
15
2 -5
2-3
іздері ғана
0,05 – 0,2
0,15 – 0,5
0,05 – 0,2
0,15
0,0015 – 0,004
|
Гемоглобин, миоглобин, цитохромдар, Ғе/ S-орталық
Цинк-құрамды ферменттер
Ферменттер
Оксидазалар
В12 витамині
Анықталмаған
Оксиредуктазалар
Селенқұрамды ферменттер
Тироксин
Сүйек, тіс эмалі
|
Достарыңызбен бөлісу: |