Су-т‰з алмасуы реттелуі

Вазопрессин (АДГ) үшін аса маңызды нысана-жасушалар

жүктеу 1,12 Mb.

бет	12/31
Дата	10.05.2020
өлшемі	1,12 Mb.
	#30323
түрі	Оқулық

1 ... 8 9 10 11 12 13 14 15 ... 31

LСу-туз алмасуKZ

Вазопрессин (АДГ) үшін аса маңызды нысана-жасушалар — бұлар бүйректің дистальдық және жинақтаушы түтікшелерінің жасушалары болып табылады. Бұл түтікшелердің жасушалары суды салыстырмалы түрде өткізбейді және АДГ болмаған кезде несеп концентрацияланбайды, сондықтан көп мөлшерде бөлінуі мүмкін, тәулігіне 20 л астам (қалыпты мөлшері 800 - 2000 мл).

Сурет 1. Бүйрек каналшаларындағы вазопрессинің әсер ету механизмі.
АДГ әсер ететін рецептордың екі түрі болады — V₁ және V_2. V₂ -рецепторы (гормонның негізгі әсерін өткізушілер) тек бүйректің эпителиалдық жасушаларының беткейінде ғана анықталған. АДГ-ның V₂ рецептормен байланысуы аденилатциклазалық жүйені қосарландырады және ол протеинкиназа А-ның (ПКА) активтенуін стимулдейді. Протеинкиназа А (ПКА) протеиндерді фосфорландырады. Бұл протеиндер мембраналық протеин – аквапорин-2-нің генінің экспресиясын стимулдейді. Аквапорин-2 апикалдық мембранаға ауысып, оған орналасып су каналдарын түзеді (сурет 1). Олар жасуша мембранасының су үшін селективті өткізгіштігін қамтамассыз етеді. Нәтижесінде судың бүйрек каналшаларынан реабсорциясы жүреді және су интерстициалдық кеңістікке өтеді.

V₁-рецептор жазық бұлшықет мембраналарында шоғырланған. Vi-дің АДГ мен байланысуы фосфолипаза С-ның активтенуіне әкеледі. Фосфолипаза С фосфатидилинозитол-4,5-бифосфатты гидролиздеп инозитол-3-фосфаттың (ИФ-3) түзілуіне әкеледі. ИФ-3 эндоплазмалық ретикулумнан Са²⁺-ң босатылуын жүргізеді. Гормонның Vi рецептор арқылы әсерінің нәтижесі тамырлардың жазық бұлшықеттік қабатын жиырылдыру болып табылады.

Вазопрессиннің тамыртарылтушы әсері оның жоғары концентрациясы кезінде байқалады.

Вазопрессиннің V₂ рецептормен байланысушылығы V₁ рецепторға қарағанда жоғары болғандықтан, бұл гормонның физиологиялық концентрациясында негізінен оның антидиуреттік әсері байқалады.

жүктеу 1,12 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 8 9 10 11 12 13 14 15 ... 31