Студенттерге арналған пән

Қазақстан Республикасының білім және ғылым министірлігі

050508 «Есеп және аудит» мамандығының студенттеріне арналған

«Басқару есебі»

ПӘНІ БОЙЫНША ОҚЫТУ БАҒДАРЛАМАСЫ

(Syllabus)

Павлодар

Пәні бойынша оқыту бағдарламасын (Syllabus) бекіту парағы

Нысын ПМУ ҰС Н 7.18.3/38

Құрастырушы: _____________аға оқытушы Ә.С. Амеркулова

Кафедра меңгерушісі ___________ Р.И. Смагулова 20_ ж. «____»____________

20__ж. «____»_________№_____ хаттама

Қызметі – есеп және аудит кафедрасының аға оқытушысы

Есеп және аудит кафедрасы Бас корпусында, мекен-жайы Ломов 64, 426 аудиторияда орналасқан. Байланысу телефоны 673643 іш. 1141
2 Пән туралы деректер
Нарықтық қатынастарға көшу жағдайындағы ұйымдар қызметінің тиімділігі, оның экономикалық еркіндігі, бәсекелестік қаблеттілігі және рыноктағы жағдайының қамтамасыз етілуі көбінесе басқару іс-әрекетіне байланысты болады.

Қаржылық бухгалтерлік есеп кәсіпорындағы бар информациялық жүйенің негізгі бөлігі бола тұра, Барлық деңгейдегі басқарушыларды (оперативтік) жедел информациялармен қамтамасыз ете алмайды.

Басқару есебі кәсіпорын қызметінің ішкі басқару стратегиясы және тактикасын жасау үшін информациямен қамтамасыз етеді.
3 Пәннің еңбек сыйымдылығы

Басқарудың негізгі қызметі – бақылау мен реттеу жоспарлық мәліметтермен жедел есеп мәліметтерін салыстыру арқылы орындалады.

• 
  Қазақстан Республикасындағы қаржылық және басқарушылық есепті реттейтін нормативті-құқықтық актілер мазмұнын;
  
• 
  басқару объектісі ретінде шығындардың құрамы мен құрылымын;
  
• 
  кәсіпорындағы өндірістік есепті жүргізуді ұйымдастыру мен жүргізу тәртәбін;
  
• 
  өндірістік шығындар мен кезең шығындарының есебін бейнелейтін бухгалтерлік тіркелім құрамы мен жүргізу тәртібін;
  
• 
  шығындардың топталу жүйесін, қысқа және ұзақ мерзімді кезеңдегі басқарушылық шешімдерді қабылдау үшін ақпаратты өңдеу тәртібін;
  
• 
  «Басқарушылық есеп I және II» курс төңірегінде бухгалтерлер мен аудиторларды халықаралық сертификациялау бойынша дайындау мен емтихан тапсыру тәртібін меңгеру керек.
  

• 
  кәсіпорынның бухгалтерлік есеп деректері бойынша шығын туралы ақпрараттарды іріктей аласыз;
  
• 
  өнімнің өзіндік құнының калькуляциясын жүргізе аласыз;
  
• 
  шығынның серпінін, құрамы мен ауытқуларын талдай аласыз;
  
• 
  кәсіпорынның табысына әсер ету факторларын талдай аласыз;
  
• 
  басқарушылық шешімдерді қабылдау үшін кәсіпорын басшылығының талаптарына сай шығын туралы ақпаратты өндей аласыз.
  

Басқару есебінің өзіне тән айрықша белгілері, әдістері, тәсілдері жәнежүргізу принциптері бар. Ол экономикалық білімінің ерекше саласы болып табылады.

Басқару есебінің мағынасы, оның мәні, мақсаттары және міндеттері. Бухгалтерлік информацияны пайдаланушылар. Басқару және қаржылық есеп жүйелерінің салыстырмалы сипаттамасы: қойылатын талаптар, информациялардың анықтылығы, есеп көлемі, қортынды есепті тапсыру жиілігі. Шешімдер қабылдаудағы басқару есебінің ролі. Басқару процесі (менеджмент): жоспарлау, бақылау мен реттеу, ұйымдастыру жұмысы, ынталандыру. Басқару есебінің маңызды объектілері ретіндегі шығындар орталықтары, пайда орталықтары және жауапкершілік орталықтары. Басқару процесіндегі: жоспарлаудағы, бақылау мен реттеудегі талдаушы – бухгалтердің ролі. Басқарудағы өндірістік есеп және оның маңызы. Өндірістік есептің мәеі, мақсаттары және міндеттері. Өнімнің есептің мазмұны: өндіріс шығындарының есебі, шығындардың жиынтық есебі, өнімнің (жұмыс, қызмет) өзіндік құнын калькуляциялау.

Шығындар және олардың жіктеуінің жалпы түсінігі. Шығындар түсінігі, шығындар есебінің объектілері, калькуляциялау объектілері. Шығындардың жіктелуәі, оның мақсаттары мен мәні. Шығындарды жіктеудің негізгі бағыттары. Өнімнің (жұмыс, қызмет) өзіндік құнын, табысты анықтау, запастарды бағалау үшін өндірістік шығындардың жіктелуі. Негізгі шығындар, үстеме шығындар, тікелей, жанама, кіріс, өткен, шақтың шығындары, өндірістік, өндірістік емес шығындар. өндіріс шығындарын экономикалық элементтері, шығындардың пайда болу орындары, жауапкершілік орталықтары және шығындар орталықтары бойынша топтастыру. Өнімнің өзіндік құнына кіретін шығындар құрамы. Калькуляция баптары және олардың сипаттамасы. Шешімдер қабылдау және жоспарлау үшін шығындардың жіктелуі. өндіріс көлеміне қарай шығындар динамикасы: өзгермелі, тұрақты, жартылай өзгермелі, жартылай тұрақты шығындар. Есепке алынатын, есепке алынбайтынт шығындар мен табыстар (алдағы кезең шығындары және өткен кезең шығындары). Қайтарылмайтын (өткен кезең) шығындары. Жойылатын және жойылмайтын шығындар. Қабылданған баламалық бағыт нәтижесіндегі жорамалдағы (вмененные) шығындар. Инкерементті (өспелі) және маржиналды (шектеулі) шығындар (табыстыр). Бақылау және реттеу процесін жүзеге асыру үшін шығындардың жіктелуі. Реттелетін және реттелмейтын шығындар, бақыланатын және бақыланбайтын, тиімді, тиімсіз шығындар.

Өндірістік есептің шоттар жүйесі, олардың сипаттамасы. Шығындардың пайда болу орындары, калькуляциялау объектілері, жауапкершілік орталықтары бойынша талдамалық есепті ұйымдастыру.

Материалдарды басқару процесі. Материалдардың типтері. Негізгі және жанама материалдар. Материалдармен қамтамасыз ету және оларды сақтаудың есебі. Материалдық шығындар есебі. Жөнелткен шикізат құнын есептеу. Материалдардың өндірісте жұмсалуын бақылау. Материалдардың тасымалдануы мен орын ауыстыру шығындарының есебі. Өндірістік қалдықтар есебі. Еңбекке ақы төлеу және еңбекке ақы төлеуден есептелетін аударымдар шығындарынның есебі. Еңбекке ақы төлеу шығындары есебінің мақсаты. Өндірістік жұмысшылардың негізгі және қосымша жалақысының есебі. Үстеме шығындар құрамына кіретін еңбекке ақы төлеудің есебі. Еңбекке ақы төлеуден есептелетін аударымдар есебі. Ұйымдардың әкімшілік қызметкерлерінің еңбек ақысын төлеу шығындарының есебі. Еңбекке ақы төлеу шығындарын калькуляциялау объектілері бойынша бөліп тарату. Үстеме шығындардың есебі және үлестірілуі. Машиналар және жабдықтардың жұмысына байланысты өндірістік үстеме шығындардың құрамы және есебі. Оларды үлестіру әдістері мен объектілері. Өндірістік цехтарды басқару және ұйымдастыруына байланысты жалпы цехтық шығындар құрамы және еске алу тәртібі, оларды үлестіру процедурасы. Үстеме шығындарды үлестірудің нормативтік ставкалары, оларды есептеу тәртібі. Үстеме шығындардың кем және артық болуын толықтыру. Басқа шығындардың есебі. Өндірістегі ақаулар есебі. Ақаудың құжатталуы, пайда болу себептері мен орындары бойынша ақаулар есебі. Ақауды түзету бойынша шығындардың есебі. Түзетілмейтін ақаудан шеккен шығындар (зияндар) есебі. Бос тұрып қалудан шеккен шығындар есебі. Нормативтік және нормативтен тыс шығындар (зияндар) мен қалдықтар. Ақауды сатудан түскен табыстар есебі. Алдағы кезең шығындарының есебі және үлестірілуі. Басқа алдағы кезең шығындарының есебі: еңбек демалысының резерівін, негізгі құралдарды жөндеуге және т.б резервтерді құру.

Аяқталмаған өндірістің мәні. Детальдар мен шала өнімдер қозғалысының жедел есебі әр түрлі деңгейде аяқталған өнімнің өзіндік құн элементтері. Өңделу процесіндегі өнімнің эквиваленттік бірлігінің ұғымы. Аяқталмаған өндірістің бағалануы: орташа есеп әдісі, ФИФО әдісі. Эквиваленттік өнім, нормативтік және нормативтен тыс шеккен шығын. Аяқталмаған өндірісті түгендеу.

Негізгі өндіріске қызмет көрсетудегі көмекші өндірістердің ролі мен маңызы. Көмекші өндірістердің өндірілетін өнім, орындалатын жұмыс, көрсеткен қызметтер құрамы және сипаты бойынша түрлері. Аспаптық, жөндеу, энерго қуаттық және көлік өндірістері шығындар есебінің ерекшеліктері. Көмекші өндірістердің есеп объектілері мен калькуляциялау объектілері. Көмекші өндірістердің бір-біріне көрсеткен қызметтері және шығындарының есебі. Орындалған жұмыс, көрсеткен қызметтердің тұтынушылар арасында таратылуы.

Әлеументтік сала шығындарының есебі. Әлеументтік салс объектілерінің сипаттамасы. Әлеументтік сала шығындарының есебін ұйымдастыру: аналитикалық және синтетикалық есебі. Әлеументтік сала шығындарын азайтуға жазылатын сомалардың есепке алынуы. Әлеументтік саланың жеке объектілері бойынша шығындар есебінің ерекшеліктері. Әлеумекнттік сала шығындарының жиынтық есебі.
7 тақырып Өндірістік шығындардың жиынтық есебі

Есеп және калькуляциялау объектілері бойыншща шығындардың қосылуы, шығындарды жинақтау процесі ретіндегі жиынтық есеп. Тауарлы өнім және аяқталған өндіріс қалдығы арасында шығындарды тарату. Өнімнің өзіндік құнын есептеу.

Кезең шығындарының мақсаты және маңызы. Өнімді (жұмыс, қызмет) сату бойынша шығындар құрамы: өнімді өткізуге байланысты шығындар; маркетингтік, жарнамалық және т.б. шығындар, олардың сипаттамасы. Жалпы және әкімшілік шығындарының есебі, олардың құрамы және сипаттамасы. Басқару апаратын ұстау шығындары. Үйлер, құрылғылар және басқа жалпы шаруашылық бағыттағы негізгі құралдарды күтіп ұстау. Іс сапары және өкілдік шығындары. Басқа жалпы және әкімшілік шығындары. Проценттер (пайыздар) бойынша шығындар есебі. Жабдықтаушылар, банктер несиесі бойынша пайыздарды төлеу шығындары. Мүліктерді жалдау бойынша пайыздарды төлеу шығындары. Кезең шығындарының есептен шығару.

Өнімнің өзіндік құнын калькуляциялаудың мәні. Калькуляциялық объектілері, және калькуляциялық бірлік. Калькуляциялау түрлері. Калькуляциялаудың әдіс-тәсілдері.

Процестік калькуляцияның мәні мен қолдану өрісі: сериялық өндіріс, жаппай өндіріс. Өндіріс процесіндегі өзіндік құнның өзгеріуі. Натуралдық және эквиваленттік бірлікпен өлшенген шығарылған өнім есебі. Шығындарды жинақтау. Өнімнің эквиваленттік бірлігінің өзіндік құнын есептеу. Кезең соңында шығындарды аяқталмаған өндіріс пен дайын шала өнімдер арасында бөліп тарату.

Сатылар ұғымы және есеп пен калькуляциялау объектілері. Өндіріс шығындарының сатылық әдісін қолдану салалары. Өндіріс шығындары есебінің сатылық әдісінің шала өнімді және өнімсіз варианттары.

Шала өнімдердің және дайын өнімнің өзіндік құнын калькуляциялау. Әдістік кемшілігі мен артықшылығы.
12 тақырып Өндіріс шығындарының есебі мен өнімнің өзіндік құнын калькуляциялаудың тапсырыстық әдісі

Тапсырыстық есеп және өзіндік құнды калькуляциялау жүйесі, қолдану өрісі. Шығындар есебінің объектілкрі, калькуляциялау объектілері. Есепті ұйымдастыру. Шығындарының есебі мен өнімнің өзіндік құнын калькуляциялаудың тапсырыстық әдісіндегі үстеме шығындардың үлестірілуі. Тапсырыс бойынша шығындардың жиынтық есебі. Тапсырыстың өзіндік құн калькуляциясы. Контракт бойынша өзіндік құн калькуляциясы. Аяқталмаған өндірістің бағалануы және крнтракт бойынша қайтарылған (төленген) сомалар.

Шығындар есебі мен өнімнің өзіндік құнын калькуляциялаудың нормативтік әдісінің мәні және принциптері, нормативтік әдісінің жоспарлау, есептеу, шығындарды бағалау, шешімдер қабылдау, талдаудағы ролі, қолдану өрісі. Нормалар, нормативтік калькуляциялар. Нормалардың өзгеруінің есебі. Тікелей және жанама шығындар бойынша нормалардан ауытқулардың есебі. Нормалардың өзгеруін, нормадан ауытқуларды есеп объектілеріне қарай бөлу әдістері.

Шығындар толық үлестірілетін өзіндік құн калькуляциясы әдісінің мағанасы және мәні. Өзгермелі шығындар бойынша өзіндік құнды калькуляциялау. Екі әдістің пайда мөлшеріне әсерінің салыстармалы талдау.

Кешенді өндіріс шығындарының есебі және қосалқы өнімнің өзіндік құнын калькуляциялау әдісінің мағынасы мен мәні. Кешенді шығындарды қатар өндірілген қосарланған өнімдер арасында үлестіру әдістері: натуралдық көрсеткіштер арқылы және өнімнің нарықтық құнына сәйкес үлестіру.

Зиянсыздықжәне оның моделдері: экономикалық моделі, бухгалтерлік моделі, Зиянсыздықты талдаудың математикалық моделі. Қаупсіздік нүктесі. Өндірістің зиянсыздығын талдаудағы ескерілетін жағдайлар.

Алдағы кезендегі релеванттық шығындар мен табыстардын анықтамасы, яғни есепке алынатын шығындар мен табыстар. Тауарларды сату бағасы туралы арнайы шешімдер. Шешімдер қабылдау және шектеуші факторлар. Өз өндірісінде өндіру немесе сатып алу туралы шешімдер.

Күрделі қаржы салымдардың тиімділігін талдау. Пайда мөлшерін анықтау. Күрделі пайыздар мен дисконттауды есептеу. Таза дисконтталған (келтірілген) құн туралы түсінік, оның есептелуі. Күрделі қаржы салымдар туралы шешімдер қабылдаудағы қолданатын әдістер: қайтымдылықтың ішкі коэффициенті, есептік коэффициенті, қайтымдылық кезеңі.

Смета (бюджет) туралы түсінік, смета құрудың мақсаты мен міндеттері, сметалық кезең. Смета (бюджет) құруды басқару, комиссия құрамы. Смета құрудың кезеңдері. Сметалар (бюджеттер) түрі: негізгі бюджет, қатаң бюджет, икемді бюджет, нөлдік нүкте бюджеті, өспелі бюджет, жылжымалы бюджет.

Қорларды тиімді бақылау үшін есептеулер. Тапсырыстың тиімді мөлшерін (ТТМ) есептеу формуласы. ТТМ моделінің алғышарттары. Қайта тапсырыс деңгейін есептеу. Қайта тапсырыс беру мезетін анықтау. Қорларды жіктеу (топтастыру) арқылы бақылау. Материалдарды «дәл мерзімде» өндіріс және сатып алу.

Бақылау жүйесі: бухгалтерлік бақылау, әкімшілік бақылау. Ішкі бақылаудың маңыздылығы. Жауапкершілік орталықтары бойынша есеп және шығындарды бақылау. Қызмет (функция) бойынша шығындар есебі арқылы бақылау.

Шығындарды талдау, бақылау жүргізудің құралы ретіндегі нормативтік және олардан ауытқулары. Нормативтік шығындар бойынша өзіндік құнның калькуляциясының мақсаты.

Өнімнің өзіндік құны динамикасын талдау. Пайда мөлшеріне әсер етуші факторлар. Өндірістік қуаттылықты пайдалануды талдау.

Келсім – шарттардың орындалуын талдау. Пайда көлем және шығындардың өзара байланысына негізделген өндірістік бағдарламаның фактолық талдауы. Өнім сапасын талдау. Шығарылған өнім көлемі мен ассортиментін бақылау жүйесі (сегменттік талдау әдісі).

Трансферттік баға құрудың мәні мен әдістері. Нарықтық баға – трансферттік бағалардың негізгі. Шығындар негізіндегі, келісім негізіндегі трансферттік баға қалыптастыру. Ұлтаралық трансферттік бағаның құрылуы.

Басқару есебінің мағынасы, оның мәні, мақсаттары және міндеттері. Бухгалтерлік информацияны пайдаланушылар. Басқару және қаржылық есеп жүйелерінің салыстырмалы сипаттамасы: қойылатын талаптар, информациялардың анықтылығы, есеп көлемі, қортынды есепті тапсыру жиілігі. Шешімдер қабылдаудағы басқару есебінің ролі. Басқару процесі (менеджмент): жоспарлау, бақылау мен реттеу, ұйымдастыру жұмысы, ынталандыру. Басқару есебінің маңызды объектілері ретіндегі шығындар орталықтары, пайда орталықтары және жауапкершілік орталықтары. Басқару процесіндегі: жоспарлаудағы, бақылау мен реттеудегі талдаушы – бухгалтердің ролі. Бақылау түрі – есеп шығару.

Шығындар және олардың жіктеуінің жалпы түсінігі. Шығындар түсінігі, шығындар есебінің объектілері, калькуляциялау объектілері. Шығындардың жіктелуәі, оның мақсаттары мен мәні. Шығындарды жіктеудің негізгі бағыттары. Өнімнің (жұмыс, қызмет) өзіндік құнын, табысты анықтау, запастарды бағалау үшін өндірістік шығындардың жіктелуі. Негізгі шығындар, үстеме шығындар, тікелей, жанама, кіріс, өткен, шақтың шығындары, өндірістік, өндірістік емес шығындар. өндіріс шығындарын экономикалық элементтері, шығындардың пайда болу орындары, жауапкершілік орталықтары және шығындар орталықтары бойынша топтастыру. Өнімнің өзіндік құнына кіретін шығындар құрамы. Калькуляция баптары және олардың сипаттамасы. Шешімдер қабылдау және жоспарлау үшін шығындардың жіктелуі. өндіріс көлеміне қарай шығындар динамикасы: өзгермелі, тұрақты, жартылай өзгермелі, жартылай тұрақты шығындар. Бақылау түрі – есеп шығару.

Өндірістік есептің шоттар жүйесі, олардың сипаттамасы. Бақылау түрі – есеп шығару.

Материалдарды басқару процесі. Материалдардың типтері. Негізгі және жанама материалдар. Материалдармен қамтамасыз ету және оларды сақтаудың есебі. Материалдық шығындар есебі. Жөнелткен шикізат құнын есептеу. Материалдардың өндірісте жұмсалуын бақылау. Материалдардың тасымалдануы мен орын ауыстыру шығындарының есебі. Өндірістік қалдықтар есебі. Еңбекке ақы төлеу және еңбекке ақы төлеуден есептелетін аударымдар шығындарынның есебі. Еңбекке ақы төлеу шығындары есебінің мақсаты. Өндірістік жұмысшылардың негізгі және қосымша жалақысының есебі. Үстеме шығындар құрамына кіретін еңбекке ақы төлеудің есебі. Еңбекке ақы төлеуден есептелетін аударымдар есебі. Ұйымдардың әкімшілік қызметкерлерінің еңбек ақысын төлеу шығындарының есебі. Еңбекке ақы төлеу шығындарын калькуляциялау объектілері бойынша бөліп тарату. Үстеме шығындардың есебі және үлестірілуі. Бақылау түрі – есеп шығару.

Аяқталмаған өндірістің мәні. Детальдар мен шала өнімдер қозғалысының жедел есебі әр түрлі деңгейде аяқталған өнімнің өзіндік құн элементтері. Өңделу процесіндегі өнімнің эквиваленттік бірлігінің ұғымы. Бақылау түрі – есеп шығару.

Негізгі өндіріске қызмет көрсетудегі көмекші өндірістердің ролі мен маңызы. Көмекші өндірістердің өндірілетін өнім, орындалатын жұмыс, көрсеткен қызметтер құрамы және сипаты бойынша түрлері. Аспаптық, жөндеу, энерго қуаттық және көлік өндірістері шығындар есебінің ерекшеліктері. Көмекші өндірістердің есеп объектілері мен калькуляциялау объектілері. Көмекші өндірістердің бір-біріне көрсеткен қызметтері және шығындарының есебі. Орындалған жұмыс, көрсеткен қызметтердің тұтынушылар арасында таратылуы. Бақылау түрі – есеп шығару.

Есеп және калькуляциялау объектілері бойыншща шығындардың қосылуы, шығындарды жинақтау процесі ретіндегі жиынтық есеп. Бақылау түрі – есеп шығару.

Кезең шығындарының мақсаты және маңызы. Өнімді (жұмыс, қызмет) сату бойынша шығындар құрамы: өнімді өткізуге байланысты шығындар; маркетингтік, жарнамалық және т.б. шығындар, олардың сипаттамасы. Бақылау түрі – есеп шығару.

Өнімнің өзіндік құнын калькуляциялаудың мәні. Калькуляциялық объектілері, және калькуляциялық бірлік. Калькуляциялау түрлері. Бақылау түрі – есеп шығару.

Процестік калькуляцияның мәні мен қолдану өрісі: сериялық өндіріс, жаппай өндіріс. Өндіріс процесіндегі өзіндік құнның өзгеріуі. Натуралдық және эквиваленттік бірлікпен өлшенген шығарылған өнім есебі. Шығындарды жинақтау. Өнімнің эквиваленттік бірлігінің өзіндік құнын есептеу. Бақылау түрі – есеп шығару.

Сатылар ұғымы және есеп пен калькуляциялау объектілері. Өндіріс шығындарының сатылық әдісін қолдану салалары. Өндіріс шығындары есебінің сатылық әдісінің шала өнімді және өнімсіз варианттары.

Бақылау түрі – есеп шығару.
12 тақырып Өндіріс шығындарының есебі мен өнімнің өзіндік құнын калькуляциялаудың тапсырыстық әдісі

Тапсырыстық есеп және өзіндік құнды калькуляциялау жүйесі, қолдану өрісі. Шығындар есебінің объектілкрі, калькуляциялау объектілері. Есепті ұйымдастыру. Шығындарының есебі мен өнімнің өзіндік құнын калькуляциялаудың тапсырыстық әдісіндегі үстеме шығындардың үлестірілуі. Тапсырыс бойынша шығындардың жиынтық есебі. Тапсырыстың өзіндік құн калькуляциясы. Бақылау түрі – есеп шығару.

Шығындар есебі мен өнімнің өзіндік құнын калькуляциялаудың нормативтік әдісінің мәні және принциптері, нормативтік әдісінің жоспарлау, есептеу, шығындарды бағалау, шешімдер қабылдау, талдаудағы ролі, қолдану өрісі. Нормалар, нормативтік калькуляциялар. Нормалардың өзгеруінің есебі. Тікелей және жанама шығындар бойынша нормалардан ауытқулардың есебі. Бақылау түрі – есеп шығару.

Шығындар толық үлестірілетін өзіндік құн калькуляциясы әдісінің мағанасы және мәні. Өзгермелі шығындар бойынша өзіндік құнды калькуляциялау. Бақылау түрі – есеп шығару.

Кешенді өндіріс шығындарының есебі және қосалқы өнімнің өзіндік құнын калькуляциялау әдісінің мағынасы мен мәні. Кешенді шығындарды қатар өндірілген қосарланған өнімдер арасында үлестіру әдістері: натуралдық көрсеткіштер арқылы және өнімнің нарықтық құнына сәйкес үлестіру.

Бақылау түрі – есеп шығару.
4 Бөлім Шешім қабылдау үшін ақпарат

16 тақырып Зиянсыздықты талдау

Зиянсыздықжәне оның моделдері: экономикалық моделі, бухгалтерлік моделі, Зиянсыздықты талдаудың математикалық моделі. Қаупсіздік нүктесі. Өндірістің зиянсыздығын талдаудағы ескерілетін жағдайлар.

Бақылау түрі – есеп шығару.
17 тақырып Шешімдер қабылдауғаы релеванттық шығындар

Алдағы кезендегі релеванттық шығындар мен табыстардын анықтамасы, яғни есепке алынатын шығындар мен табыстар. Тауарларды сату бағасы туралы арнайы шешімдер. Шешімдер қабылдау және шектеуші факторлар. Бақылау түрі – есеп шығару.

Күрделі қаржы салымдардың тиімділігін талдау. Пайда мөлшерін анықтау. Күрделі пайыздар мен дисконттауды есептеу. Таза дисконтталған (келтірілген) құн туралы түсінік, оның есептелуі. Бақылау түрі – есеп шығару.

Смета (бюджет) туралы түсінік, смета құрудың мақсаты мен міндеттері, сметалық кезең. Смета (бюджет) құруды басқару, комиссия құрамы. Смета құрудың кезеңдері. Бақылау түрі – есеп шығару.

Қорларды тиімді бақылау үшін есептеулер. Тапсырыстың тиімді мөлшерін (ТТМ) есептеу формуласы. Бақылау түрі – есеп шығару.

Бақылау жүйесі: бухгалтерлік бақылау, әкімшілік бақылау. Ішкі бақылаудың маңыздылығы. Жауапкершілік орталықтары бойынша есеп және шығындарды бақылау. Қызмет (функция) бойынша шығындар есебі арқылы бақылау. Бақылау түрі – есеп шығару.

Шығындарды талдау, бақылау жүргізудің құралы ретіндегі нормативтік және олардан ауытқулары. Нормативтік шығындар бойынша өзіндік құнның калькуляциясының мақсаты. Бақылау түрі – есеп шығару.

Өнімнің өзіндік құны динамикасын талдау. Пайда мөлшеріне әсер етуші факторлар. Өндірістік қуаттылықты пайдалануды талдау. Бақылау түрі – есеп шығару.

Келсім – шарттардың орындалуын талдау. Пайда көлем және шығындардың өзара байланысына негізделген өндірістік бағдарламаның фактолық талдауы. Өнім сапасын талдау. Бақылау түрі – есеп шығару.

Трансферттік баға құрудың мәні мен әдістері. Нарықтық баға – трансферттік бағалардың негізгі. Шығындар негізіндегі, келісім негізіндегі трансферттік баға қалыптастыру. Бақылау түрі – есеп шығару.

Басқарудағы өндірістік есеп және оның маңызы. Өндірістік есептің мәеі, мақсаттары және міндеттері. Өнімнің есептің мазмұны: өндіріс шығындарының есебі, шығындардың жиынтық есебі, өнімнің (жұмыс, қызмет) өзіндік құнын калькуляциялау.

Есепке алынатын, есепке алынбайтынт шығындар мен табыстар (алдағы кезең шығындары және өткен кезең шығындары). Қайтарылмайтын (өткен кезең) шығындары. Жойылатын және жойылмайтын шығындар. Қабылданған баламалық бағыт нәтижесіндегі жорамалдағы (вмененные) шығындар. Инкерементті (өспелі) және маржиналды (шектеулі) шығындар (табыстыр). Бақылау және реттеу процесін жүзеге асыру үшін шығындардың жіктелуі. Реттелетін және реттелмейтын шығындар, бақыланатын және бақыланбайтын, тиімді, тиімсіз шығындар.

Шығындардың пайда болу орындары, калькуляциялау объектілері, жауапкершілік орталықтары бойынша талдамалық есепті ұйымдастыру.

Үстеме шығындардың есебі және үлестірілуі. Машиналар және жабдықтардың жұмысына байланысты өндірістік үстеме шығындардың құрамы және есебі. Оларды үлестіру әдістері мен объектілері. Өндірістік цехтарды басқару және ұйымдастыруына байланысты жалпы цехтық шығындар құрамы және еске алу тәртібі, оларды үлестіру процедурасы. Үстеме шығындарды үлестірудің нормативтік ставкалары, оларды есептеу тәртібі. Үстеме шығындардың кем және артық болуын толықтыру. Басқа шығындардың есебі.

Аяқталмаған өндірістің бағалануы: орташа есеп әдісі, ФИФО әдісі. Эквиваленттік өнім, нормативтік және нормативтен тыс шеккен шығын. Аяқталмаған өндірісті түгендеу.

Орындалған жұмыс, көрсеткен қызметтердің тұтынушылар арасында таратылуы.

Тауарлы өнім және аяқталған өндіріс қалдығы арасында шығындарды тарату. Өнімнің өзіндік құнын есептеу.

Жалпы және әкімшілік шығындарының есебі, олардың құрамы және сипаттамасы. Басқару апаратын ұстау шығындары. Үйлер, құрылғылар және басқа жалпы шаруашылық бағыттағы негізгі құралдарды күтіп ұстау. Іс сапары және өкілдік шығындары. Басқа жалпы және әкімшілік шығындары. Проценттер (пайыздар) бойынша шығындар есебі. Жабдықтаушылар, банктер несиесі бойынша пайыздарды төлеу шығындары. Мүліктерді жалдау бойынша пайыздарды төлеу шығындары. Кезең шығындарының есептен шығару.

Калькуляциялаудың әдіс-тәсілдері.

Кезең соңында шығындарды аяқталмаған өндіріс пен дайын шала өнімдер арасында бөліп тарату.

Шала өнімдердің және дайын өнімнің өзіндік құнын калькуляциялау. Әдістік кемшілігі мен артықшылығы.

Тапсырыстың өзіндік құн калькуляциясы. Контракт бойынша өзіндік құн калькуляциясы. Аяқталмаған өндірістің бағалануы және крнтракт бойынша қайтарылған (төленген) сомалар.

Нормалардың өзгеруін, нормадан ауытқуларды есеп объектілеріне қарай бөлу әдістері.

Екі әдістің пайда мөлшеріне әсерінің салыстырмалы талдауы.

Кешенді өндіріс шығындарының есебі және қосалқы өнімнің өзіндік құнын калькуляциялау әдісінің мағынасы мен мәні. Кешенді шығындарды қатар өндірілген қосарланған өнімдер арасында үлестіру әдістері: натуралдық көрсеткіштер арқылы және өнімнің нарықтық құнына сәйкес үлестіру.

Өндірістің зиянсыздығын талдаудағы ескерілетін жағдайлар.

Өз өндірісінде өндіру немесе сатып алу туралы шешімдер.

Күрделі қаржы салымдар туралы шешімдер қабылдаудағы қолданатын әдістер: қайтымдылықтың ішкі коэффициенті, есептік коэффициенті, қайтымдылық кезеңі.

Сметалар (бюджеттер) түрі: негізгі бюджет, қатаң бюджет, икемді бюджет, нөлдік нүкте бюджеті, өспелі бюджет, жылжымалы бюджет.

Қорларды жіктеу (топтастыру) арқылы бақылау.

Бақылау жүйесі: бухгалтерлік бақылау, әкімшілік бақылау. Ішкі бақылаудың маңыздылығы. Жауапкершілік орталықтары бойынша есеп және шығындарды бақылау. Қызмет (функция) бойынша шығындар есебі арқылы бақылау.

Шығындарды талдау, бақылау жүргізудің құралы ретіндегі нормативтік және олардан ауытқулары. Нормативтік шығындар бойынша өзіндік құнның калькуляциясының мақсаты.

Өнімнің өзіндік құны динамикасын талдау. Пайда мөлшеріне әсер етуші факторлар. Өндірістік қуаттылықты пайдалануды талдау.

Шығарылған өнім көлемі мен ассортиментін бақылау жүйесі (сегменттік талдау әдісі).

Ұлтаралық трансферттік бағаның құрылуы.

Шақтық белгілері

1. 
   к – конспект
   
2. 
   жд – жұмыс дәптері
   
3. 
   ас–ауызша сұрау
   

11. 
    Курстың саясаты
    

Егер де сіз барлық сабақтарға қалмай келіп отырсаңыз, барлық сабақтарға дайын болып және жақсы жұмыс істесеңіздер, тапсырмаларды сапалы және мерзімінде орындасаңыздар, онда бақылау шараларының күнтізбелік кестесінде көрсетілген максималды балдар.

Оқу процесіне қатысу - сабақтарға қатысу, дайын болу және топ жұмыстарына белсенді болу.

Семестре тест немесе бір сұрақ пен Есеп түріндегі бір рубеждік бақылау қарастырылған.

Егер де сіз дәлелді себеп бойынша сабаққа қатыспаған немесе бақылау шараларын босатқан болсаңыз, онда сізге жеке тапсырма бойыша және белгіленген уақытта қайта орындауға мүмкіндік беріледі.

Жұмыс қорытындылары бойынша семестрде бір рет ағымдағы үлгерімінің қорытынды балы анықталады. 50-ден төмен бал қанағаттанарлық бағаға тең болады.

Егер де сіз рубеждік бақылауға қатыспасаңыз, онда сіздің рейтингіңіз анықталмайды, яғни ол 0-ге тең болады.

Аралық бақылау 100 балға тең. Аралық бақылауға ағымды үлгерім балдары болған студенттер жіберіледі.

Рейтинг келесі формула бойынша есептеледі
Р = АҮ*0,7 + АБ*0,3
Егер студент аралық бақылаудан 50 кем балл алса, рейтинг анықталмайды. Сонда декан АБ тапсыруының жеке мерзімін белгілейді.

Емтиханға рұқсат (РР) алу келесі формула бойынша есептеледі

Қорытынды баға (ҚБ) рейтинг рұқсаттың (РРСҮ) және емтиханның қорытынды бақылауының (ЕҚСҮ) салмақтық үлестерінен құралады. ҚБ келесі формала боыйнша есептеледі

Емтихан тест бойынша өткізіледі. Тестте қырық сұрақ болады. Бір тестілік сұрақ 2,5. Емтиханда алынатын максималды балл - 100 балл.

1. 
   О бухгалтерском учете и финансовой отчетности: Закон РК от 28 фев. 2007 г. №234-III.
   
2. 
   Радостовец В.В., Шмидт О.Ю. Бухгалтерский учет на предприятии. – Алматы: Центраудит-Казахстан, 2002
   
3. 
   Нидлз Б., Андерсон Х., Колдуэлл Н. Принципы бухгалтерского учета: Пер. с англ. / Под ред. проф. Я.В. Соколова. – М., 1996
   
4. 
   Энтони Р., Рис Д.Ж. Учет: ситуации и примеры. – М.: Финансы и статистика, 1996
   
5. 
   Бухгалтерский учет в Республике Казахстан: Реформа бухгалтерского учета/ Сост.: Скала В.И., Скала Н.В., Белкин А.И. – Алматы: Lem, 2001 – 131с.
   

7. 
   Качалин В.В. Финансовый учет и отчетность в соответствии со стандартами GAAP.- М.: Финансы и статистика, 2000
   
8. 
   Сейдахметова Ф.С. Бухгалтерский учет в современных условиях – Алматы: Lem, 2001- 46с.
   
9. 
   Сейдахметова Ф.С. Современный бухгалтерского учет. В 2 частях: Учеб. пособие / под общ. ред. проф. Мамырова Н.К. – Алматы: Экономика, ч.1. – 2000 -336с.
   
10. 
    Внеоборотные активы: характеристика, учет, налогообложение/ Сост,: В.И. Скала, Н.В. Скала, Б.В. Скала – Алматы: Lem, 2002 - 180с.
    
11. 
    Мазарова В.Л. Бух. учет хозяйствующих субъектов: Учебник / Под ред. Рыскулова Т., проф. Мамырова Н.К. – Алматы: Экономика, 2003 – 298с.
    
12. 
    Толпаков Ж.С. Бухгалтерский учет: учебник / Ж.С. Толпаков – Караганда, 2004 – 981с.