Қорытынды: Бұл топтау кәсіпорынның қуаты мен экономикалық тиімділіктің арасындағы тура тәуелділік бар екенін көрсетеді, яғни негізгі өндірістік қорлардың орташа жылдық бағасы неғұрлым үлкен болса, соғұрлым жалпы өнімнің шығарылуы үлкен болады.
Бақылау сұрақтары
Статистикалық ақпараттарды талдаудағы топтау әдісінің мәні неде?
Топтау әдісінің көмегімен қандай негізгі міндеттер шешіледі?
Күрделі статистикалық жинақтау дегеніміз не?
Бөлу қатарларының түрлері.
Бөлу қатарын графикалық түрде бейнелеу дегеніміз не?
Есептер және жаттығулар
1. Адамның жасы, ұлты, оқу үлгерімі, фирма қызметкерінің табысы, меншік қалыбы атрибуттық немесе сандық топтау нышанының қайсысына жатады?
2. Негізгі қорлардың көлемі бойынша топталған өнеркәсіптік кәсіпорындарды сипаттайтын статистикалық кесте топтың қандай түріне жататынын анықтаңыз:
Негізгі қорлардың көлемі бойынша кәсіпорындар
|
Кәсіпорындар саны
|
Шығарылатын өнімнің көлемі, теңге
|
Қызметкерлер саны, адам
|
барлығы
|
Бір кәсіпорында
|
барлығы
|
Бір кәсіпорында
|
Кіші
Орташа
Ірі
|
20
20
10
|
1500
2000
4500
|
75
100
450
|
2000
3000
5000
|
100
150
500
|
Барлығы
|
50
|
8000
|
160
|
10000
|
200
|
3. Тарифтік разряд бойынша заводтың жұмысшыларын бөлу туралы мәліметтер бойынша бөлу қатарының түрін анықтаңыз:
Тарифтік разрядтің №
|
Жұмысшылардың саны, адам
|
Қортындысына % үлестік салмағы
|
1
2
3
4
5
|
5
6
5
12
22
|
10
12
10
24
44
|
Барлығы
|
50
|
100
|
4. Коммерциялық банктерді баланстық пайда мөлшері бойынша сипаттайтын статистикалық кестелерді топтаудың қандай түріне жататынын анықтаңыз:
Топтың №
|
Банктердің баланстық пайда мөлшері бойынша тобы, мың теңге
|
Банктердің саны
|
Баланстық пайда, мың теңге
|
Жарғылық қор, мың теңге
|
Активтер, мың теңге
|
1
2
3
|
200-400
400-600
600 - 800
|
40
40
20
|
43,2
35,6
21,2
|
40,2
41,7
18,1
|
37,1
37,0
25,9
|
Барлығы
|
100
|
100,0
|
100,0
|
100,0
|
5. Бір облыстың банктерінің негізгі көрсеткіштері кестеде берілген. Тең интервалмен бес топты бөліп, меншік капиталдың мөлшері бойынша банктердің топтауын жасаңыз. Әрбір топ бойынша активтердің сомасын, меншік капиталын, тартылған қорларды, баланстық пайдасын есептеңіздер. Топтаудың нәтижесін кесте түрде көрсетіңіз.
Рет саны
|
Активтер сомасы
|
Меншік қалыбы
|
Тартылған қорлар
|
Баланстық пайда
|
Мемлекеттік құнды қағаздар
|
Несиелік қарыз
|
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
|
645,6
636,9
629,0
619,6
616,4
614,4
608,6
601,1
600,2
600,0
592,9
591,7
585,5
578,6
577,5
553,7
543,6
542,0
517,0
516,7
|
12,0
70,4
41,0
120,8
49,4
50,3
70,0
52,4
42,0
27,3
72,0
22,4
39,3
70,0
22,9
119,3
49,6
88,6
43,7
90,5
|
27,1
56,3
95,7
44,8
108,7
108,1
76,1
26,3
46,0
24,4
65,5
76,0
106,9
89,5
84,0
89,4
93,8
26,7
108,1
25,2
|
8,1
9,5
38,4
38,4
13,4
30,1
37,8
41,1
9,3
39,3
8,6
40,5
45,3
8,4
12,8
44,7
8,8
32,2
20,3
12,2
|
3,5
12,6
13,3
4,4
15,0
19,1
19,2
3,7
5,2
13,1
16,7
7,5
6,7
11,2
19,3
19,4
5,7
7,8
8,3
9,7
|
30,8
25,7
26,4
25,3
20,9
47,3
43,7
29,1
56,1
24,9
39,6
59,6
44,9
32,2
45,1
24,5
31,1
37,1
23,1
15,8
|
6. Екі аймақтың жұмыссыздардың санын жинысы және жасы бойынша салыстыру түріне келтіру мақсатымен топтау жасаңыз. Нәтижеге салыстырмалы талдау жасаңыз.
Бірінші аймақ
|
Жұмыссыздардың тобы, жасы
|
Барлығы
|
Соның ішінде
|
Әйелдер
|
Еркектер
|
15 – 19
20 – 24
25 – 29
30 – 49
50 - 54
55 – 59
60 - тан үлкен
|
11,8
16,2
11,3
48,5
5,2
4,9
2,1
|
14,2
15,2
10,9
48,1
5,3
4,2
2,1
|
9,5
17,2
11,8
48,8
5,0
5,5
2,2
|
Барлығы
|
100,0
|
100,0
|
100,0
|
Екінші аймақ
|
Жұмыссыздардың тобы, жасы
|
Барлығы
|
Соның ішінде
|
әйелдер
|
Еркектер
|
20 - ға дейін
20 – 30
30 – 40
40 – 50
50 – ден үлкен
|
12,0
35,5
26,2
14,0
12,3
|
13,7
37,2
24,5
14,6
10,0
|
10,2
39,7
24,6
15,5
10,0
|
Барлығы
|
100,0
|
100,0
|
100,0
|
Өзін-өзі тексеруге арналған тест
1. Статистикалық мәлімет деп нені айтады?
А) бұл статистикалық жиынтықтарды бөліктерге бөлу негізінде біртекті топтың пайда болу үрдісі немесе маңызды бір белгілері бойынша зерттеп жатқан бірліктердің жеке жиынтықтарға бірлесуі, яғни олардың әр қайсысы статистикалық көрсеткіштердің жүйесімен сипатталады;
В) бұл нақты бір кестеде оқып отырған белгі бойынша біріншілік ақпараттың мәлімет үрдісі;
С) бұл бақылаулы материалдарды ғылыми-ұйымдастырылған өңдеу, оның ішіне жүйелеу, деректердің топтастырылуы, кестелердің құрылуы, топталған және жалпы қорытындыны есептеу нәтижесі, туынды көрсеткіштерді есептеу (орташа, салыстырмалы шамаларды) жатады;
D) бұл нақты бір кестеде оқып отырған белгі бойынша біріншілік ақпаратты қосу үрдісі;
Е) дұрыс жауап жоқ.
2. Құрастырудың күрделігіне байланысты мәліметтердің қандай түрлерін ажыратады?
А) орталықтандырылған және орталықсыздандырылған;
В) қолдың көмегімен (ручная) және механикаландырылған;
С) жай және көмекші;
D) жай және әмбебап;
Е) жалпы және жеке.
3. Бақылаулы жиынтықтың бірлігін оқып отырған жағдайда, тек жалпы қорытындының есептеуі жүргізілсе, онда мұндай мәліметті қалай атайды?
А) жай;
В) жалпы;
С) көмекші;
D) орталықсыздандырылған;
Е) орталықтандырылған.
4. Статистикалық кесте құралады:
А) бастауыш пен баяндауыш;
В) бастауыш пен тақырып;
С) баяндауыш пен тақырып;
D) бастауыш, баяндауыш, анықтама;
Е) тақырып пен анықтама.
5. Статистикалық топтастыру деп нені айтады?
А) бұл статистикалық жиынтықтарды бөліктерге бөлу негізінде біртекті топтың пайда болу үрдісі немесе маңызды бір белгілері бойынша зерттеп жатқан бірліктердің жеке жиынтықтарға бірлесуі, яғни олардың әр қайсысы статистикалық көрсеткіштердің жүйесімен сипатталады;
В) бұл нақты бір кестеде оқып отырған белгі бойынша біріншілік ақпараттың мәлімет үрдісі;
С) бұл ғылыми-ұйымдастырылған бақылайтын материалдарды өңдеу, оның ішіне жатады: жүйелеу, деректердің топтастырылуы, кестелердің құрастырылауы, топты және жалпы қорытындыны есептеу нәтижесі, туынды көрсеткіштерді есептеу (орташа, салыстырмалы шамаларды);
D) бұл нақты бір кестеде оқып отырған белгі бойынша біріншілік ақпаратты қосу үрдісі;
Е) дұрыс жауап жоқ.
6. Топтастырудың қандай түрлері болады?
А) тізбекті, базисті;
В) типологиялық, құрылымды, аналитикалық;
С) жай, топты, комбинациялы;
D) жай және күрделі;
Е) үздіксіз (ағымдағы), бір жолғы және қайталанатын.
7. Аралықтың шамасы деп нені айтады?
А) аралықтың жоғарғы шегінің төменгіге ара қатынасы;
В) аралықтың жоғарғы мен төменгі шектің арасындағы айырмашылық;
С) аралықтың жоғарғы мен төменгі шегінің қосынды саны;
D) аралықтың жоғарғы мен төменгі шегінің жарты саны;
Е) аралықтың төменгі шегінің жоғарғыға ара қатынасы.
8. Үлестірудің вариациалық қатарлары қандай элементтерден тұрады?
А) вариант пен дисперсиядан (бытырау);
В) вариант пен жиіліктен;
С) вариант пен жиі жиіліктен;
D) вариант пен үлестен;
Е) вариант пен жиналған жиіліктен.
9. Төменде аталған сипаттамасының қайсысы үлестірудің атрибутивтік қатарлар түсінігін көрсетеді?
А) вариациялық қатарлардың өсу немесе кему тәртібімен орналасуы;
В) үлестіру қатарлары, сапалы белгі бойынша құрастырылған;
С) үлестіру қатарлары, сандық белгі бойынша құрастырылған;
D) дискретті (үздікті) белгіге негізделген, көптеген жағдайда тұтас мағынаны білдіреді;
Е) үздіксіз белгіге негізделген, қөптеген мағынаны білдіреді, соның ішінде бөлшекті.
10. Топтастырудың қандай түрі нәтижеліге әсер ететін факторлы белгінің әсерін оқуға мүмкіндік береді?
А) құрылымды;
В) аналитикалық;
С) типологиялық;
D) құрамдастырылған;
Е) екіншілік.
4 СТАТИСТИКАДАҒЫ АБСОЛЮТТІ ЖӘНЕ САЛЫСТЫРМАЛЫ КӨРСЕТКІШТЕР
Мақсаты: Абсолютті және салыстырмалы шамалардың негізгі түрлерін, статистикалық зерттеулерде олардың қолданылуын қарастыру, көрсеткіштерді әртүрлі графиктер түрінде көрсету.
Жоспар:
4.1 Статистикалық көрсеткіштер және оның түрлері
4.2 Абсолюттік шамалардың мәні мен түрлері, олардың өлшем бірліктері
4.3 Салыстырмалы шамалардың мәні мен мазмұны
Достарыңызбен бөлісу: |