Шетел тілін оқытудағы аутенттік мәтіндердің Қолданылу ерекшеліктері. 411 Штқ студенті: Берденбекова А

Ғылыми жетекшісі: Тогысбаева Б.Ш.

Аутенттік мәтіндер дегеніміз не? Олар қандай мәтіндер деген ой келеді. James Harmer –дің айтуы бойынша аутенттік мәтін деп – ана тілі болып саналатын адамдарға арналған мәтіндер деп есептейді. Лингвистикалық тұрғыдан мән берсек аутенттік мәтіндер өзгеше лексикамен ерекшеленеді: есімдік, шылаулар, одағай сөздер, эмоциялы-экпрессивті бояу, сөз тіркесі, фразеологизмдер, заманға сай сөздер және сөйлемдердің толық ашылмауы, қысқа сөйлемдердің көп қолданылуы жатады. Аутенттік мәтінде ауызекі сөйлеудегі лексика, ұлттық-мәдениет компоненттері, күнделікті өмірде қолданылатын лексика тән. Ол оқушыға оқып жатқан тілінің ұлттық-мәдениетін танып білуге және сол тіл ана тілі болып табылатын адамдай тілді игеруге көмектеседі.

Аутенттік емес мәтіндер дегеніміз – шетел тілі ана тілі болып табылмайтын оқушыларға арналған мәтіндер. (Мысалы English in mind for Kazakhstan кітабы).

К.С.Кричевскийдің методикасы бойынша аутенттік мәтіндерді қолдану саласы бойынша мынандай классификация ұсынған:

1. 
   кәсіптік оқу саласы бойынша (учебно-профессианальная)
   
2. 
   әлеуметтік-мәдениет саласы (социально-культурная)
   
3. 
   тұрмыстық сала (бытовая сфера общения)
   
4. 
   сауда-коммерциялық сала (торгово-коммерческая)
   
5. 
   отбасылық-тұрмыстық сала (семейно-бытовая)
   
6. 
   спорттық-сауықтыру саласы (спортивно-оздоровительная)
   

Шетел елдердің методистерінің жұмыстарынан мынандай терминдерді кездестіреміз. Жартылай аутенттік (semi-authentic texts), өңделген аутенттік мәтін (edited authentic texts), бейімделген аутенттік мәтіндер (roughly-tuned authentic texts), аутенттік мәтінге жақын мәтін (near-authentic texts), аутенттік мәтінге ұқсас (authentic-looking texts), оқыту-аутенттік мәтіндер (learner authentic texts). Барлық анықтамалар бір ғана ойды білдіреді. Ол – аутенттік және методикалық мәтіннің өңделуі екі бөлек нәрсе деп қарастыра алмаймыз.

Г.И.Воронина аутенттік мәтіннің екі түрін ажыратқан:

• 
  Функционалдық - нұсқаулық, түсіндірмелі, жарнамалаушы, ескерту қызметтерін атқарады. Мысалы: нұсқаулар, жол белгілері, схемалар, диаграммалар, суреттер, театральдық программалар.
  
• 
  Ақпараттық – үнемі жаңарып отыратын ақпараттық қызмет атқарады. Оған – мақалалар, сұхбат, сауалнама, хабарландыру, статистика талдауы, графика, жарнама, түсініктеме, репортаж және т.б. жатады. [1,15-20б]
  

1. 
   Оқулық тапсырмаларының аутенттік мәтінге сай келуі – тапсырмалар оқушының мәтінмен жұмыс істеуге ынталандыру қажет.
   
2. 
   аутенттік мәтіннің көркемделуі, яғни ол оқушылардың сол мәтінге көңіл бөлуге және мәтіннің комуникативтік түсінігін жеңілдетеді.
   
3. 
   Реактивті аутенттілік – мәтінде таңдау кезінде ол мәтін оқушылардың қызығушылығын тудыратын, әсерлі, ойланатындай, сөйлеуге қызығушылығын арт тыратындай мәтін болуына көңіл бөлу қажет.
   
4. 
   Ситуациялық аутенттік – ол ситуациялық табиғилық болуы, тақырыпқа байланысты қызығушылығын тудыратын мәтін болу қажет.
   
5. 
   Ақпараттық аутенттілік – маңызы зор мәтіндердің қолданылуы, жаңа ақпарат және ол оқушының жас ерекшелігіне сай болу қажет.
   
6. 
   Мәдениеттік аутенттік - ол мәтін арқылы оқушы сол елдің мәдениеті, тұрмыс-тіршілігі туралы жаңа ақпарат алуы.
   
7. 
   Ұлттық менталитет аутенттігі – кейбір сөздердің тілдік нормаға сай қолданылуы жайлы түсініктеме.
   

Ағылшын тілін оқыту барысында өлеңдерді қолдану оқушылардың шығармашылығының дамуына әсер етеді. Өлеңнің мәтіні қиын емес екендігін көргеннен кейін оқушы білетін сөздері мен әуені арқылы өзі қалаған өлең құрастыра алады. Қарапайым сәлемдесу мен көңіл-күйді өлеңдетіп айтуға болады. Мысалы; американдық методист, ағылшын тілі мұғалімі Кэрол Грэхэм өзінің «Jazz Chants» атты өлеңімен дәлелдеді. Оның американдық ағылшын тілінің ритмикалық джаз стильінде жазылған өлеңі дәлел. «Jazz Chants» есту-дыбыстау дағдыларын қалыптастыруға арналған.«Jazz Chants» сабақ барысында топтық жұмыспен де және де өзіндік жұмыста да қолдыныла алады.

SH! SH! BABY'S SLEEPING

I said, Sh ! Sh! Baby's sleeping!

I said, Sh! Sh! Baby's sleeping!

What did you say?

What did you say?

I said, Hush! Hush! Baby's sleeping!

I said, Hush! Hush! Baby's sleeping!

What did you say?

What did you say?

I said, Please be quiet, Baby's sleeping!

I said Please be quiet, Baby's sleeping!

What did you say?

What did you say?

I said, Shut up! Shut up! Baby's sleeping!

I said, Shut up! Shut up! Baby's sleeping!

WA-A-A-A-A

Not any more.

Өлеңді таңдау кезінде материал қандай болу қажет соған мән беру қажет.

а) оқушының мәдениеттік компонентін қалыптастыру.

б) оқушының эмоционалдық және мотивациялық қасиетін қалыптастыру.

в) оқушылардың есту-тыңдау, интонациялық және лексико-грамматикалық дағдыларын қалыптастыру.

г) оқушылардың жас ерекшеліктеріне сай болу қажет.

Аутенттік мәтіндердің 3 түрін ажыратуға болады.

1. 
   ақпараттық мәтіндер (мақала, хабарлама, сұхбат, өзекті ақпарат, хабарландыру, жарнама т.б.) ақпараттық қызмет атқаратын жаңа ақпарат және фактілер.
   
2. 
   Өңделмеген көркем әдебиет мәтіндер.
   
3. 
   Функционалдық күнделікті тұрмыста қолданылатын мәтіндер (вывеска, этикетка, карта схемасы, театр кестесі, теледидар және т.б.)
   

Практика жүзінде аутенттік мәтіндерді қолданудың тиімділігі жайлы айтатын болсақ, қазіргі кезде оқушылар арнайы аутенттікке сай кітаптармен оқытылады. Мысалы, екі айлық №24 дарынды балаларға арналған лицейінде өткен өндірістік іс-тәжірибемде оқушыларды 5б сыныпты English in Mind Starter, ал 8ә сыныпты English in Mind 3 кітаптарымен оқыттық. Ол кітаптағы барлық мәтіндер аутенттікке сай мәтіндер. Мысалы: English in Mind 3 Unit 11 «Two sides to every story».

• 
  Pre reading.
  

• 
  While reading
  

b)Work with your partner.

Student B:Turn to page 122.

Student A:Read text A and answer the questions.

1.How did the film crew change the beach?

2.What was the result of planting coconut trees?

3.What did they do to make the sand stay on the beach? Did it work?

4.Did it rain more than normal?

5.Did the film crew pay a lot of money to the local people?

6.What did tourists think of the film was made?

• 
  Post reading.
  

Ex7, p77