Шабдалымы жақсы көретіндер клубы

Жүйе  қондыргларын  өзара  қосу  үшін  арнайы  кұрал-жабдықтар
пайдаланылады:
• 
Ж уйелік кабельдер
  (сыртқы  түрі  түтік тәріздес  оқшауланған  екі 
коаксиальдық  концентриялы  еткізгіштер;  көп  тамшықты;  айқаскан 
екі электр өткізгішінен  құралған қос кабелдер жэне т.б).
• 
Коннекторлар
  (біріктіргіштер)  кабельдерді  компьютерлерге 
қосатын  коннекторлар;  кабельдердің  бөліктерін  қосатын  алмалы- 
салмалы ажыратқыштар.
•  Ж үйелік  интсрфейсті  адаптерлер  мәліметгерді  қабылдау  мен 
жөнелтуге  арналған.  Мэлімметтер  беру  ортасына  кіру  белгілі  бір 
протоколға  сәйкестендіріле  отырып  жүзеге  асырылады.  Олар  жүйеге 
қосылған 
компютерлердің  жүйелік  блоктардың  қондырылады. 
Адаптерлердің  алынып-салыныпажыратқыштарына  жүйелі  кабель 
қосыладьт.
• 
Трансиверлер 
мэліметтерді 
кабель 
бойынша 
жіберу 
сапасының  мөлшерін  арттырады,  жүйеден  келіп  түскен  ескертпелер 
мен келіспеушілікті табу үшін жауап береді.
• 
Хабтар
 
(концентраторлар) 
коммутирлік 
хабтар 
(коммутаторлар) 
компьютерлік 
жүйелердің 
топологиялық. 
функционалдық  және  жылдамдық  мүмкіншіліктерін  кеңейтеді.  Әр 
типті  хаб  эр  алуан  кабельді  системалар  жүйесінің  сегментгерін 
(учаскелерін)  біріктіруге  мүмкіндік  береді.  Хаб  портьша  жеке  торды 
да,  сондай-ақ  басқа  хабты  да  немесе  кабельдің  сегментін  (учаскесін) 
қосуға болады.
•  Қ айталам алар  (репитеры)  кабельдің  үлкен  ұзындығы  бойымен 
берілетін ескертпелерді күшейтеді.
Локальды  жүйелерді  біріктіре  қосу  үшін  өзара  жүктелген 
міндеттері  мен  мүмкіндіктері  бойынша  ерекшеленетін  төмендегідей 
қондырғылар пайдаланады:
Көпір  (англ.*  Bridge)  —   екі  локальды  жүйені  байланыстырады. 
Жүйе  араларындағы  мәліметтерді  өзгеріссіз  пакет түрінде  жіберіледі. 
Көпірлер  барлық  жүйелерді  локальды  мәліметтер  легінен  сақтай 
отырып  пакеттерді  фильтрден өткізе  алады  (сүзеді)  жэне де тек басқа 
жүйе сегменттеріне арналған ақпараттарды жібереді.
М арш рутизатор  (англ.*  R outer)  жалпы  протокол  мен  жүйелерді 
көпірге 
қарағанда 
тиімді 
біріктіреді. 
Ол, 
мысалы 
үлкен 
хабарламаларды  өте  ұсақ бөлшектерге  бөлуте  мүмкіндік  туғызады  да 
осынысы  арқылы  эр  түрлі  көлемдегі  пакеттері  бар  локальды 
жүйелердің өзара әрекеттерін қамтамасыз етеді.
18

Маршрутизатор  пакеттерді  белгілі  мекен-жайға  жібере  алады, 
(көпірлер  тек  кажетсіз  пакеттерді  фильтрлейді  (сұзеді)  пакетгердін 
адресін  табуына  өте  жақсы  жол  жэне  басқа  да  әрекеттер  тақцайды. 
Жүйелер  күрдеяі,  эрі  көп  болса,  маршрутизаторды  қолданудың
пайдасы өте мол.
Көпірлік  марш рутизатор  (англ.*  Brouter)  —  бұл  копір  мен 
маршрутизатордың  гибриді.  Ол  мүмкін  болтан  жерде  алдымен 
маршрутты  орындауға  талпынады,  ал  содан  соң  сэтсіз  жағдай  бола 
қалса көпір тәртібіне (режиміне) көшеді.
Шлюз  (англ.*  GateWay),  Шалюздың  копірден  озгешелігі  — 
біріктірілетін  жүйелер  протоколдарының  эр  түрлілігінде. 
Бір 
шалюзден  түскен  хабарлама  екіншісіне  сол  жүйенің  талаптарына 
сәйкестендіріліп  озгереді.  Сойтіп,  шапюздер  жүйелерді  біріктіріп 
қана  коймай  бірінгай  жүйе  ретінде  жүмыс  істеуге  мүмкіндік 
туғызады.  Локальды  жүйелер  де  шалюздін  көмегімен  универсалды 
(жан-жақты)  куаты  күшті  компьютерлерге  -   мэйнфреймдерге 
қосьшады.  Сымсыз  жүйелер  кабель  өткізуге  қиынга  соғатын, 
пайдасыз  немесе  тіпті  мүмкін  болмаған  жағдайдағы  орындарда 
қолданылады.  Мысалы,  тарихи  ғимараттар,  металл  немесе  темір-
оетондарды  едені  bap  өнеркәсіп  үилерінде,  қызқа  мерзімге  жалға 
алынған офистар, қоймалар,  көрмелерде,  конференцияларда жэне т.б
“Барлығы-Бэрімен”  топологиясы.  Бұндай  жағдайда  жүйе  радио  -  
адаптерлер  көмегімен  жүзеге  асырылады.  Жан-жақты  бағытталған 
антенналармен 
жабдыкталған 
жүйелік 
радио-адаптерлер 
радиотолқындарды  акпарат  жеткізу  ортасы  ретінде  пайдаланады. 
Бүндай  жүйе  “Барлығы-бәрімен”  топологиясы  арқылы  жүзеге 
асырылады  жэне  50-200  м  қашықтықта  жүмыс  істеуге  қабілетті. 
Жүйенің  сымсыз  жэне  кабельді  бөліктерінің  арасындағы  байланыс 
үшін  арнайы  кіру  нүктесі  (немесе  радиокопір)  деп  аталатын 
қондыргы  пайдаланьшады.  Екі  жүйелік  -   сымсыз  жэне  кабельді 
адаптер орнатылган жэй (простой) компьютерді пайдаланга болады.
“Нүкте-нүкте”  топологиясы.  Сымсыз  жүйені  колданудың  басты, 
маңызды  аймагының  бірі-мэліметтерді  жіберу  инфраструктуралары 
(жалпыға 
бірдей 
кабельді 
жүйе, 
жоғары 
сапалы 
телефон 
байланысының  жолдары  жэне  т.б)  болмаған  жерлердегі  локальды
жүиелердщ 
шалғаи 
сегменттері 
арасындағы 
оаиланыстарды 
үйымдастыру  болып  табылады.  Бұл  біздің  мемлекетімізге  тэн. 
Шалғайдагы  екі  сегмент  арасына  сымсыз  көпір  енгізу  үшін 
багытталған типтегі антеннасы бар радиокөпір пайдаланылады.
19

“Жұлдыз”  тәрізді  топология.  Егер  жүйеге  бірнеше  сегмент 
біріктірілсе,  онда  “жүлдыз”  типті  топология  қолданылады.  Бұндай 
жағдайда  орталық  торапқа  жан-жаққа  бағытталган,  ал  шалгай 
тораптарға — бағытталған  антенналар  қондырылады.  Жұлдыз тәріздес 
топологияның  жұйелері  әр  алуан  конфигурациядағы  жүйелерді  құ- 
рауы  мүмкін.  Сымсыз  жүйелік  магистарль  баяу  модемдерді  пайда- 
ланудан бас тартуға жагдай (мүмкіндік) жасайды.
Дәріс №3,4
Такырыбы: 
Торпатардың багдарламаіық қамтаиасыз ету
Жүйеге  біріктірілген  компьютерлер  эрқашан  басқарудың  арнайы 
багдарламаларының  басшылығымен  жұмыс  істейді.  (екі 
жеке 
компьютерді  біріктіру  жагдайында  бұндай  багдарламаларды  жеке 
компьютерлердің  әзара  әрекеттерін  басқару  багдарламасы  деп  атау 
дәлірек).  Жүйелерді  басқарудың  эр  алуан  багдарламасы  — жүйелік 
бағдарламалар  бар. 
Байқауымызша, 
ең  кең  тараган  жүиелік 
багдарламалар  Novel  (Novell  Netware  багдарламасы),  Microsoft 
(Windows  NT-сервер,  Microsoft  жүйелері),  Lantastic  фирмаларының 
бағдарламалары.
Жеке  компьютерлерді  қосу  тәсілі  және  жүйелерді  басқаруда 
қолданылган  багдарламалар  жүйенің  түрін,  пайдаланушыга  берілген 
мүмкіндіктер  мен  жүйедегі жүмыстың технологиясын анықтайды.
Бірнеше  компьютердің  біріктірілуі  пайдаланушыга  жүйедегі  бір 
компьютерден  екіншісіндегі  ресурстарга  кіру  мүмкіндігін  әрқашан 
беру  максатында  жасалады.  Бір  компыотердің  ресурсы  екіншісіне 
ашык  болады,  бұны  бөлінетін  немесе  жүйелік  ресурс  деп  атайды. 
Ресурстарын  пайдалануга  беретін  жүйе  компьютері  -   сервер  (хост), 
ал  пайдаланушы  —  клиент. 
Осыган 
сәйкес  жүйені 
басқару
багдарламасы екі бөліктен:
-  Серверде  қондырылган  және  оның  жұмысымен  барлық  жүйені
басқаратын жүиелі операциялық системадан;
- 
Клиент  компьютерде  орналасқан  және  сервермен  бірлескен 
эрекетті 
қамтамасыз 
ететін 
клиенттік 
бөліктен 
(клиент
багдарламасынан) тұрады.
Серверден  және  клиенттегі  багдарламалар  жүйенің  түріне
байланысты  бірдсй  дс  жэне  эр  алуан  болуы  да  мүмкін.  Нсгізінде
жеке-комгтъютер-клиентте  пайдаланушыга  эр  түрлі  мүмкіндіктср
тугызатын  бірнешс  түрлі  клиент-багдарламалар  орналасуы  мүмкін,
20