ауаның механикалық тербелісі (жоғары мен төмен қысымның
кезектесуі)
электрлі
сигналға,
сондай
айналып
шығу
амплитудасын сипатгайтынға түрленеді. Алайда аналогты электрлі
сигналдьщ кемшілігіне: сигналдың бұрмалануы, орта арқылы
берілетін сигналдың сөнуі жатады.
БЦЖ - де
бұл
кемшіліктерді
жеңуге
болады.
Мұнда
аналогты сигналдың формасы цифрлі (қосарлы) қалыпта (образ),
цифрлі мэнде көрінеді.
Цифрлі сигналдар канал арқылы өткенде әлсіздену мен
шуылға да ұшырағыш, алайда қабылдау пунктінде тек қосарлы
цифрлі импульстің болуы немесе болмауын белгілеу қажет, ал
оның
абсолютті
мэнін
қажет
емес,
ол
аналогты
сигнал
жағдайында
маңызды. Демек,
цифрлі
сигналдарды
сенімді
кабылданады, оларды толык қалпына келтіруге болады.
Аналогты
сигналдарды
цифрліге
түрлендіру
эртүрлі
әдістермен жүзеге асады.
Оның бірі - импульсті - кодты модуляция (ИКМ). ИКМ - ді пай-
даланғанда түрлендіру процесіне үш кезең кіреді: отображение
(бейнелеу), кванттау және кодирлеу.
Бірінші кезең (бейнелеу) Найквистің бейнелеу теориясының
негізделген. Бұл теорияның негізгі ережесі: “Егер аналогты сиг
нал каналдағы бастапқы сигналдан максимальді жиіліктен екі
реттен кем болмай жоғары жиілікпен тұрақты аралықта бейне-
ленсе, онда бейнелеу бастапқы сигналды қалпына келтіру үшін
жеткілікті
ақпаратты үстайтын болады”.
Телефонды
каналда
олардың
электрлі
сигналдары
болып
корінетін
акустикалық
сигналдарды беру кезінде 300 —ден 3300 Гц жиілік жолын алып
жатады. Сондықтан БЦЖ - де секундына 800 мәртеге тең бейне
леу жиілігі қабылданған. Импульсті — амплитудалы модуляция
(ИАМ) сигналы деп аталатын эрбір бейнелеулер есте сақталады,
сосын косарлы қалыпта (образ) трансформирленеді.
Кванттау этапында И А М -н ы ң әрбір сигналына квантты мән
беріледі. БЦЖ - де ИАМ сигналының амплитуда өзгерісінің бар
диапазоны 128 немесе 256 кванттау деңгейіне бөлінеді. Кванттау
деңгейі жоғары болған сайын ИАМ амплитудасы дәлірек бола
түседі.
Кодирлеу этапында эрбір квантталған бейнелеуге 7 разрядты
(егер кванттау деңгейінің саны 128 тең болса) немесе 8 -
разрядты (256 - адымда кванттауда) қосарлы кодқа лайықты
51
қоиылады. Сурет 2. 8 элементті қосарлы кодтың 00101011 сиг-
налдары көрсетілген, деңгейі 43 квантты сигналға лайықты. 7
элементті кодпен кодирленгенде деректі беру жылдамдығы 56
Кбит/с күруы тиіс, ал 8 - элементті кодты кодирлегенде - 64
Кбит/с.
Спутниктік байланыс желісі.
СБЖ пайдаланылатын СВЧ антенналары - жер үсті станса-
лары беретін радиосигналдарды қабылдауға арналған жэне осы
сигналдарды кері ретрансляцияға арналған жиіліктегі диапазон.
Спутниктердің көбі гигагерцті диапазонды 6/4 ГГц, кейбіреулері
14/12 ГГц пайдаланады (бірінші сан - Жер - спутник буыны
бойынша жұмыс
жиілігі,ал
екіншісі - спутник - Жер
буыны
бойынша жұмыс жиілігі). Спутниктің сигналды қабылдауы мен
беруі I транспондер деп аталатын арнайы құрылғымен қамтамасыз
етіледі. Абоненттер арасындағы озара эрекеттесу тізбек бойынша
жүзеге
асады:
абонентті
станция (акпаратты
жөнелткіш) -
таратқыш жерүсті радиотелеметриялы станция (РТС) - спутник -
қабылдағыш жерүсті радиотелеметриялы станция - абонентті (ак
паратты алушы). Жерүстіндегі бір PTC жуық жатқан АЖ тобына
қызмет етеді.
Спутник пен жерүстіндегі PTC арасындағы деректерді беруді
басқару үшін мынадай тәсілдер пайдаланылады.
1. Кэдімгі мультиплексирлеу - жиілік бөлігу мен уақытын бөлі-
нулер. Біріншісінде барлык жиілікті спектр радиоканал подка-
налға бөлінеді, олар пайдаланушылар арасында кез - келген
графикті беру үшін үлестіріледі.
Бүл тәсілдің кемшілігі:
ішкі
каналдар тиімді
пайдала-
нылмайды, бастапқы каналдар өткізу сызығының едәуір бөлігі
бөлу сызығы ретінде пайдаланылады.
Екіншісінде барлық уақытты бөлінулер пайдаланушылар ара
сында бөлінеді, олар шешуі бойынша ұсынылған уақытша квант-
тарға (слотқа) иелік етеді.
2. Сүрау - таңдау
әдісі
мен
қүралын
пайдаланатын
“баста-
уыш/қайталама” кэдімгі тәртібі. Бірінші орган ретінде көбінесе
РТС, сиректеу - спутник шығады. Сүрау/таңдау циклі көп уақыт-
ты алады, әсіресе желісте АЖ үлкен саны болғанда. Сондықтан
52
гіайдаланушыға сұрау салу реакция уақыты ол ушін кабылдан-
байтындай болуы мүмкін.
3. “Бастауыш/қайталама” типті баскару тэртібі сұраусьп, уақытты
квантгаумен
көптік кіру эдісін жүзеге асырумен (ТДМА). Мұнда слоттар
бірінші PTC белгіленеді, эталон деп аталады. Эталонды станция
басқа PTC сұрау салуды қабылдап бұл сұрауларды кадрды бсру
үшін нактылы слотты станциялары белгілену жолымен қанағат-
тандырады, ол каналдын графигі мен камтылу сипатына байла-
нысты болады. Мұндай эдіс кең түрде коммерциялық спутниктік
желісте пайдаланылады.
4. Баскарудың тең рангілі тэртібі. Пайдаланушылар каналға кіруге
тең құқылы, канал үшін бәсекелестік жүреді. 70 - жылдар басын-
да Н.Абрамсон тиімді бәсекелесу әдісін үсынып, ол ALOHA жү-
йесі деп аталды.
Бұл жүйенің бірнеше нускасы бар: кездейсоқ кіру эдісі
(кездейсоқ ALOHA); тең рангілі басымды слот жүйесі (слотгы
ALOHA) жэне т.б.
Спутниктік байланыс желісінің негізгі артықшылықтары:
Станциялар арасында байланысты қамтамасыз ету;
Қашықтығына тәуелсіз ақпаратты беру қүны;
ЖелістІ тұрғызу мүмкіндігі;
Спутниктік байланыс желісінің кемшіліктері:
Деректер берілісінің қүпиялығын қамтамасыз етуге каражат пен
уакытты жүмсау қажетгілігі;
Үлкен қашықгықган радиосигналдарды қабылдауда кідірістің
болуы;
Радиосигналдардың өзара қателесу мүмкіндігі;
Сигналдардың эртүрлі атмосфералық құбылыс әсеріне ұшьфауы;
Желідегі коммутация.
Телефонды коммутация абонент жүйесіндегі баяланыс-
тын емірлік маңызды элементі, баскару орталығы, желістегі ақпа-
ратты ондеу мен сақтау болып табылады. Копнүктелі режимде
байланысты ұйымдастыру компьютерлік желісте эйгілі (эсіресе
ЛВС).
Мынадай коммутация эдісі болады:
• Тізбектер (каналдар) коммутациясы;
53
Достарыңызбен бөлісу: | 
