Семинар Зертханалық

Дәріс тезисі 

Кез-келген өсімдік ұлпасы қолайлы қоректік ортаға түскеннен кейін бөліне бастайды 

да дифференциалданбаған жасушалар түзіліп каллус пайда болады. Бұл  ұлпаның бөлінуін 

тоқтатқан дифференциалданған жасушалары қайтадан бөліне бастайды дегенді білдіреді.  

Маманданған 

бөлінбейтін 

жасушалардың 

пролиферацияға 

өтуі 

олардың 

дедифференциациясымен  байланысты,  басқаша  айтқанда-мамандануын  жоғалту.  Осы 

процестің негізінде  дифференциациялық белсенді гендер жатыр. Жасушалардың қызметі 

мен  құрылымы  гендердің  белсенділігімен  анықталады.  Егер  жасушалардың  қызметі  мен 

құрылымы  жағынан  айырмашылықтары  болса,  онда  олардың  гендерінің  экспрессиядағы 

айырмашылықтарына  байланысты,  яғни  мамандану  әртүрлі  жасушалардағы  әртүрлі 

гендердің қатысуымен қамтамасыз етіледі. Әдетте  гендердің пуласының біраз бөлігі (5%) 

ғана белсенді болып келеді. Гендер берілген мүшеде, ұлпада, жасушада, Сонымен қатар тек 

белгілі  бір  жаста  немесе  сыртқы ортаның  өзгерісінің  әсеріне    байланысты  қызмет  жасай 

бастаған  гендер  белсенді  гендер  құрамына  кіреді.  Қызметтік  мамандануына  байланысты 

өсімдік  ұлпалары  мен  жасушалары  арасындағы  физиологиялық  және  құрылымдық 

ерекшеліктердің  пайда  болуы  дифференциация  процесі  деп  аталады.  Дифференциация 

ұғымы  эмбриондық  және  меристемалық  жасушалардың  маманданған  жасушаларға 

айналуын  көрсетеді.  Меристемалық  жасушалар  құрылымы  мен  қызметі  жағынан  бірдей 

және әртүрлі мүшелердің ұлпаларын қалыптастырып әртүрлі жолдармен дамиды.  

Бекіту сұрақтары:

 

1. Клеткалардың дедифференциациясы және пролиферациясы  

2. Өсірген клеткалардың әртектілігі 

3. Клеткалардың in vitro жағдайында өсуі 

Әдебиет:  

жүктеу 1,12 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: