Республикалық 45minut.kz басылымы топтамасы
Используемая литература:
Руководство для учителя, второй (основной) уровень, АОО «Назарбаев Интеллектуальные школы»,
издание третье, 2012
Интернет ресурсы
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
ШЫҒАРМАШЫЛЫҚ ЖҰМЫС
Тақырыбы: «Математика сабағында оқушылардың логикалық ойлау қабілетін дамыту»
Дайындаған: Мақат ауданы Х.Санбаев атындағы
орта мектептің 2-санатты бастауыш
сынып мұғалімі Жалтаева Г.Д.
Математиканы оқуға, жалпы еңбекке деген оң көзқарас та сапасы да нәтижелі жүзеге
асырылатын оқу үрдісіне қалыптаса бастайды. Оқушы математиканы оқудың қажеттілігі, өзінің
парызы мен міндеттері, өзі үшін және өзінің болашақ өмірі үшін осы еңбектің керектігі туралы қанша
естісе де және өзі осы сөздерінің дұрыстығын қанша сезіне тұрса, осы іске кіріспе, онда
математиканы оқуға деген ешқандай себеп тумайды, оның үстіне осы еңбекке деген бірқалыпты
қызығу қабілеті қалыптаспайды. Оқушының оқуға дайындығын қалыптастыратын барлық нәрсе осы
математиканы оқу барысында қалыптасады.
Математика сабағында өздігінен жұмыс істеудің тәрбиелік мәні бар. Тек өздігінен жұмыс
істегенде ғана оқушы өз мүмкіндіктернін біліп жарқын да жайдарлы қанағаттану көңіл-күйін сезіне
алады. Математиканы оқып еңбектену барысында оқушының рухани өмірінің байлығы: ой-өрісі мен
сезімдерінің тереңдігі, қиял еркінің күші ашылып, мінезінің негізгі қырлары қалыптасады.
Математиканы оқуда, сонымен қатар оқушының жігер-қайраты, жатады, ілтипаты дамиды,
жүйелі түрде жұмыс істеу, өз ойын (ауызша, жазбаша) дәл,дәйекті ақын көрсету дағдылары
қалыптасады. Бастауыш сыныптан бастап оқушы алғашқы рет математика оқулығын оқып үйренеді:
оқулықтан мағлұматтарды алып үйренеді, бұл республикамыздан білгір азаматтарын тәрбиелеуге
байланысты мұғалімнің алдында тұрған үлкен міндет.
Жеке тұлғаның өзін-өзі дамыту технологиясында оқу пәндері әдістемелері мен білім беру
технологиялары жоспарлау жүйесі қолданылады.
Пәндердің әдістемесін қолдануда жоспарлау мынаған келіп тіреледі, яғни әр оқушының өз кезені
барыснда мұғалім оған қажетті әрбір жаңа педагогикалық технологиялар мен әдістемелерді міндетті
түрде пайдалануы қажет. Бұл үшін мына төмендегі түсініктерді ескерген жөн:
-оқушылардың жас ерекшеліктері мен білім деңгейлерін ескеру;
-әдістеме мен технологияның сабақтастығы;
-оқушының өз бетінше іс-әрекет жасау тәсілдерін меңгеруіне мұғалім тарапынан көмек беруді
біртіндеп азайту;
-параллель сыныптардағы сынып топтарының ерекшеліктерін ескеру;
-мұғалімдердің ықыласы мен шеберлік деңгейінің болуы т.б.
Демек, педагогикалық технология мен әдістемелерді (мұғалімнің қалауы бойынша) төмендегідей етіп
жоспарлауді ұсынуға болады.
Бастауыш мектеп:
-дамыта отырып оқыту әдістемесі (Л.В. Занков, Д.В. Эльконин, В.В. Давыдов, В.В. Репин, В.А.
Левин);
-дидактикалық бірліктердің ірілендіруі (П.М. Эрдниев);
-түсініктерді қабылдау (С.Н. Лысенкова);
-нәтижелі әдістемелер және оны қабылдау;
-іс-әрекетті бағалау (Ш.А. Аманшвили, И.П. Волков);
-оқулықсыз оқыту (В.В. Агеев);
-ойын әдістемесі және оны қабылдау (М. Монтессори, Р. Штейнердің жүйесін қабылдау);
-сын тұрғысынан ойлауды дамыту (Ж. Пиаже, Л.С. Высотский).
253
Республикалық 45minut.kz басылымы топтамасы
II.1 Математика сабағында оқушылардың логикалық ойлау қабілетін дамыту
Қазақстан Республикасының білім беру стандартында білім берудің басты міндеті логикалық ойлауды
дамыту болып табылатындығы атап айтылған.
Бастауыш сынып – оқушылардың логикалық ойлауын дамытудың негізгі кезеңі.Бастауыш сыныпта
балалардың ойлары нақты-бейнеліден абстрактылы - логикалық ойлауға қарай дамиды.Мектептің
алғашқы сатысының міндеті – бала интеллектісін себеп – салдарлы байланыстарды түсіну деңгейіне
дейін дамыту.
Логикалық ойлауды дамыту туралы сөз етпес бұрын логика туралы қысқаша айтып кету керек.Логика
- (грек тілінен алынған logic - сөз, ой,ойлау, ақыл-ой) ойлаудың заңдылықтары мен түрлері туралы
ғылым. Объективті пікірлерге негізделген процесс логикалық ойлау деп, ал дұрыс ойлаудың
формалары мен заңдары туралы ғылым логика деп аталады. Логикалық ойлаудың қисындылығы
олардың шындыққа сай келуінде. Логикалық ойлауға түскен құбылыстың себептері мен салдары,
ұғымдар арасындағы байланыстар мен қатынастар логикалық ойлау жолымен ашылады. Пікір алмасу
кезінде, әсіресе математикалық тұжырымдар кезінде пайымдау,ойлау заңдылықтарын немесе
былайша айтқанда сол заңдылықтар мен формалары жөніндегі ғылым- логиканың көмегі мен бір
пікірден екінші пікірді шығарамыз. Логикалық тұжырым теориясының ең алғаш грек философы
Аристотель негізін қалаған.
Ой әрекеті барысында адам қоршаған дүниені танып, білу үшін ерекше ақын қызметін орындайды.
Бұл нақты қызметіне талдау, біріктіру, салыстыру, дерексіздендіру нақтылау және қорытындылау
арқылы жүзеге асырылады.Талдау – бұл оймен бүтінді жіктеу немесе бүтіннен оның қырларын,
әрекет не қатынас бірліктерін бөліп алу, қарапайым формадағы талдау әрқандай затты практикалық
қажеттілікке орай құрама бөлшектерге ажырату.
Мысалы балаларды қандай да бір өсімдіктермен таныстыруда оның құрамын көрсетуден бастаймыз.
(тамыры,сабағы,жапырағы). Талдау тәжірибелік және теориялық болып бөлінеді. Егер талдау
жоғарыда айтылған ой операцяларына ұштаспаса,онда қате, механикалық сипат алады. Мұндай
талдау элементтері жас балаларда көптеп кездеседі.
Біріктіру –бұл әрқилы бөлшектер, қасиеттермен әрекет қимылдарды тұтас бірлікке
топтастыру.Біріктіру операциясы талдау әдістеріне қарама-қарсы. Бұл қызмет барысында жеке заттар
мен құбылыстар күрделі,бүтін құбылысқа қатысы бар бөлшек,элементтер тобы ретінде
қарастырылады.
Ой процесіндегі талдау мен біріктіру әрекеттері оқу жұмысында аса үлкен маңызға ие.Бала жекелеп
талдау мен әріптерді тануға қол жеткізеді,ал кейін сол игерген әріптердің басын біріктіріп буын
құрайды,буыннан сөз,сөзден-сөйлем,сөйлемдерді біріктіріп мәтін мазмұнын шығарады.
Салыстыру - әрқандай заттар мен құбылыстардың, не ойлардың бөліктері арасындағы ұқсастықтар
мен айырмашылықтарды білуге бағышталған ой әрекеті.Күнделікті тұрмыстық салыстырулар.
Логикалық ойлаудың ерекшелігі - қорытындылардың қисындылығы олардың шындыққа сай
келуінде. Логикалық ойлауға түскен құбылыс түсіндіріледі, себептері мен салдары қатесіз
анықталады. Ұғымдар арасындағы байланыстар мен қатынастар логикалық ойлау жолымен
ашылады.Бұл байланыстар мен қатынастардың дұрыстығын теріске шығаруға болмайтыны
пікірлерде көрсетіледі. Пікір дегеніміз - ойлау формасы,мұнда бір нәрсе мақұлданады,не теріске
шығарылады.Бір немесе бірнеше пікірден жаңа пікір шығаратын ойлау формасы – ой
қорытындылары деп аталады.
Логикалық жаттығуларды орындау баланың ақыл-ойын, қиялын, ой ұшқырлығын дамытады.Бұл
оқушылардың түрлі мазмұнды есептерді шығаруда, есептің шартын құра білуге
қалыптастырылады.Бір есептің бірнеше шешімдерін табуға жетелейді.Әрбір сабақ қызықты есептер
мен аяқталып,логикалық есептер оқушылардыңжас ерекшелігіне қарай күрделене түсуі қажет.
Логикалық зерттеу саласы – ойлау қабілеті. Демек адамның ойы – ғалымдардың зерттеу объектісі
болып табылады. Сонда логиканың өзіндік ерекшелігі неде?
Ойлау формалары немесе логикалық формалар үшеу: ұғым, ой пікір және ой қорыту.
Психолого-педагогикалық ғылымда логикалық ойлауды бастауыш сыныптардан бастап кіргізу керек
деген ұғым бар.
Балаларды логикалық ойлаудың тәсілдеріне үйрету керек:мұнысыз оқу материалын қабылдау мүмкін
254
Достарыңызбен бөлісу: |
