38
1.Қадырғали Жалайырдың «Жамиғ-ат-тауарих» (ХҮІ ғ.) Абулғазы
Баһадурдың «Шежіре-түрк» (ХҮІІ ғ.), шығармаларының тілін, ХҮ-ХҮІІ
ғасырлардан қалған қазақ хандарының, тархандарының жарлықтары мен əр
алуан іс-қағаздарының (арыз, мəлімдеме, бұйрық т.б) тілін талдап олардың
қазақ тіліне қатысын көрсету. Бұлардығы орта ғасырлық түркі жазба тілінің
белгілері, қазақтың сөйлеу тілінен алшақтайтын тұстары
Əдістемелік нұсқау: Əдеби тіліміздеі морфологиялық тұлғалар мен
жергілікті
жердегі
морфологиялық
сипаттардың
ұқсастықтары
мен
айырмашылықтарына ой жүгірту.
Əдебиет : 1,2,3,4,5,6
Тақырыбы: 8. ХІХ ғ. ІІ-жартысы мен ХХ ғ. 20 жылдары аралығындағы қазақ
əдеби тілі.
Мақсаты: ХІХ ғ. ІІ-жартысы мен ХХ ғ. 20 жылдары аралығындағы қазақ
əдеби тілі.
Семинарлық сабақтың мазмұны:
1. ХІХ ғ. 2 жартысындағы қазақ əдеби тілі. Бұл кезеңдегі қазақ қоғамының
саяси-əлеуметтік, экономикалық жəне мəдени өміріндегі өзгерістер. 1867-1868
жылдардың реформалары бойынша халық ағарту саласында бірсыпыра
шаралардың жүзеге асырылуы
2.
Қазақстанда оқу-білімнің кеңірек
таралуына
жағдайлар жасалуы.
Ы.Алтынсариннің ағартушылық қызметі.
Əдістемелік нұсқау: Сұрақ-жауап, семинар сұрақтарына, материалдарды өз
алдына талдауға негізделеді.
Əдебиет :1,2,4,5,
Тақырыбы: 9. Абай жəне жаңа дəуірдегі қазақ əдеби тілі.
Мақсаты: Абай «Қара сөздері», оның жанрлық жəне стильдік сипаты. Əдеби
тілімізді дамытуға қатысы. Лексикалық құрамы, бөгде сөздер, грамматикалық
жəне фонетикалық екрекшеліктер, бұл екрекшеліктер арғы шығу тарихы.
Семинарлық сабақтың мазмұны:
1.Қазақ тілінде алғашқы мерзімді баспасөздің шығуы «Түркістан уалаятының
газеті», «Дала уалаятының газеті», «Торғай газеті», «Ауыл шаруашылық листосі».
Қазақ жазуы мен əдеби тілді қалыптастыру туралы мəселелердің көтеріле
бастауы. Алғашқы газеттердің əдеби тілімізді дамытудағы, публицистикалық
стильдің қалыптасуындағы рөлі. Ресми іс-қағаздары стилінің əрі қарай дамуы.
Əдістемелік нұсқау: Сабақтың мазмұны бойынша берілген сұрақтарға
дайындалу жəне мерзімді баспасөзден мысалдар келтіре отырып баяндау.
Ашық ойлар минуты сабағы.
Əдебиет : 1,2,3,4,7,6
Тақырыбы: 10. Эпостолярлық құжаттар тілі.
Мақсаты: Эпостолярлық стильдің ерекшеліктері.
Семинарлық сабақтың мазмұны:
1. Эпостолярлық стильдің пайда бола бастауы. Аударма ісінің пайда болуы
жəне оның қазақ əдеби тіліне тигізген əсері.
39
2. Бұл кезең де бұрынғы қазақ поэзиясы тілінің одан əрі дамуы. Шөже,
Сүйінбай, Шортанбай, Күдері, Біржан, Ақан, Мұрат, Базар жырау т.б.
шығармаларының қазақ əдеби тілінің даму барысындағы орны.Əдістемелік
нұсқау: Тақырыптың мазмұнымен танысып, ауызша баяндай отырып талдау.
Əдебиет : 1,2,3,4, 6, 8
Тақырыбы: 11. Ағартушы-демоктат бағыттағы адамдардың ХІХ ғ 2-
жартысындағы қазақ əдеби тілінің дамуына əсері.
Мақсаты: Ыбырай мен Абай шығармашылығы арқылы қазақ əдеби тілінің
жаңа сатыға көтеруі.
Семинарлық сабақтың мазмұны:
1. ХІХ ғ. 2-жартысында қазақ тілінің зерттеле бастауы, зертеуші
Н.И.Ильминский, В.В.Радлов, П.М.Мелиоранский, В.Катаринский т.б. сіңірген
еңбектері.
2. Қазақ тілі жайындағы алғашқы грамматикалар. Қазақ тілі материалдарын
қамтыған сөздіктер, олардың түрлері, сипаты, сапасы жəне қазақ əдеби тілінің
дамуына тигізген əсері.Əдістемелік нұсқау: Сөздікпен жұмыс.
Əдебиет : 1,2,3,7
Тақырыбы: 12. 20-30 жылдардағы тіл, əліпби, орфографиялық саласында
жүргізілген реформалар. Латын жазуына көшу мəселесі. Орфографиялық
ережелерді жетілдіру жолдары.
Мақсаты: 20-30 жылдардағы тіл, əліпби, орфографиялық саласында
жүргізілген реформалар. Латын жазуына көшу мəселесі. Орфографиялық
ережелерді жетілдіру жолдары.
Семинарлық сабақтың мазмұны:
ХІХ ғ. 2-жартысындағы əдеби тілдің ерекшеліктері. Сол тұста айтылған пікірлер:
орыс ғалымдарының, Ыбырайдың, Абайдың айтқандары мен «Дала уалаятының»
бетінде жарияланған мақалалар.Əдістемелік нұсқау: Ауызша баяндау, студенттер
əдебиеттермен жұмыстана отырып, ғылыми зерттеулерге толық сипаттамалар беру
қажет.
Əдебиет : 1,2,3
Тақырыбы: 13. ХХғ. 20-жылдарынан бергі (Кеңес дəуіріндегі) қазақ əдеби тілі
Қоғамның əлеуметтік, мəдени өміріндегі өзгерістер.
Мақсаты: ХХғ. 20-жылдарынан бергі (Кеңес дəуіріндегі) қазақ əдеби тілі
Қоғамның əлеуметтік, мəдени өміріндегі өзгерістер.
Семинарлық сабақтың мазмұны:
Ж.
Аймауытов,
М.Жұмабаев,
Шəкəрім,
М.Дулатов,
А.Байтұрсынов,
Б.Майлин,С.Сейфуллин, І.Жансүгіров, М.Əуезов, С.Мұқановтың т.б. прозалық,
драмалық
жəне
поэзиялық
шығармаларының,
публицистикалық
туындыларының лексикасы
Əдістемелік нұсқау: Осы мəселелер талданған ғылыми еңбектерді оқып,
конспекті жасау.
Əдебиет : 1,2,3,4,7,6
