| ҚОРЫТЫНДЫ
Салықтар мемлекеттің құрылуымен бірге пайда болады және мемлекеттің өмір сүріп, дамуының негізгі болып табады. Мемлекет құрылымының өзгеруі, өркендеуі қашан да болса оның салық жүйесінің қайта құрылуымен, жаңаруымен бірге қалыптастырды.
Әрбір мемлекетке өзінің ішкі және сыртқы саясатын жүргізу үшін белгілі бір мөлшерде қаржы көздері қажет. Салықтар - мемлекеттің тұрақты қаржы көзі. Сондықтанда мемлекет экономиканы дамыту, тұрақтандыру барысында қуатты экономикалық тетік ретінде пайдаланады.
Мемлекеттің қаржы көздерін жасақтаудың ең ңегізгі құралы болып табылатын салық жүйесі, ел экономикасын кайта құруға, өндірістің ұлғайып дамуына және саяси-әлеуметтік щаралардың толығымен іске асуына мүмкіндік туғызады.
Салық жүйесін мемлекет пен заңды түлғалар арасындағы қаржы қатынастарының жиынтығы, салықтар мен алымдар, салық салу әдістері мен тәсілдері, салық заңдары мен салыққа қатысты актілер, салық салу органдары мен салық қызметі жиынтығы құрайды.
Кез келген мемлекеттің салық жүйесі оның әлеуметтік, саяси, экономикалық және ұлттық ерекшекліктеріне орай қалыптастырды. Сондықтанда Қазақстанның салық жүйесі дамуының үш кезеңін көрсетуге болады :
1. Қарапайым салық жүйесі
2. Әкімшілік басқарудағы салық жүйесі
3. Жаңашыл салық жүйесі
Қазақстан Республикасының аумағында өндірілген және Қазақстан Республикасының аумағында импортталатын тауарларға, сондай-ақ арнайы қызмет түрлеріне акциз салынады.
Акциз салығын төлеушілер мыналар :
1. Қазақстан Республикасының аумағында акцизделетін тауарлар шығаратын;
2.акцизделген тауарларды Қазақстан Республикасының кедендік аумағына импорттайтын;
3.Қазақстан Республикасының аумағында бензиннің (авиациалық бензинді қоспағанда) және дизель отынының көтерме, бөлшек саудасын жүзеге асыратын;
4.егер Қазақстан Республикаеының заңдарына сәйкес бұрын Қазақстан Республикасының аумағында аталған тауарлар бойынша акциз төленбесе, тіркелінген иесі жоқ акцизделетін тауарларды, сондай-ақ мұрагерлік құқығы бойынша мемлекетке өткен және Қазақстан Республикасының аумағында мемлекет меншігіне өтеусіз берілген акцизделетін тауарларды өткізуді жүзеге асыратын;
5.Қазақстан Республикасының аумағында қызметтің акцизделетін түрлерін жүзеге асыратын жеке және заңды түлғалар акциз төлеушілер болып табылады;
Нарықтық экономикаға көшуге байланысты, бюджеттің кірістері заңды және жеке тұлғалардың салықтық және салықтық емес төлемдерінен тұрады. Бюджеттің кіріс көздері ерекше орынның бірі акциз салығына тиесілі .
Акциздердің Қазақстан Республикасының мемлекеттік бюджеттің кірісіндегі үлес салмағы 2000 жылы 4,8 % , 2003 жылы - 4,5 % және 2008 жылы -4,9 % құрады. 2003 жылы акциздердің нақты түсімі 2002 жылмен салыстырғанда 5818 млн теңгеге өскенімен де үлес салмағы 0,3 % түскен .
Акциз салығы үлес салмағының 2003 жылы 0 3 % түсуіне алкоголь өнімдері және бензин мен дизель отындары бойынша акциз алымдарының орындалмауы әсер етті.
Алкоголь өнімі және бензин мен дизель отыны бойынша акциздердің орындалмағаны жайында айғақтап отыр, 2003 жылды 2002 жылмен салыстырғанда алкоголь өнімі акцизінің қарқыны 9,3 % -ссе , ал бензин мен дизель отыны бойынша акциз 8 пайызға төмендеген.
Болжанған ішкі өндіріс тауарлары бойынша акциздің 22413 млн теңгесінің тек 18522 млн теңгесі ғана түскен. Акциз салығының болжамы 17,4 % немесе 3851 млн теңгеге орындалған
Акциз салығы кез келген жанама салық сияқты тауардың бағасына қосылады, сондықтанды үстеме құн ретінде тағайындалып тұтынушыдан төленеді.
Сонымен акцпиздер жүйесін жетілдіру үшін мына бағыттарды ұсынамыз: Біріншіден, акциз салығының ставкаларына үнемі өзгерістер мен толықтырулар енгізіліп, салық төлеушілердің наразылығын тудырады Сондықтанда салық ставкалары салық заңдылығында орын алып тұрақты болу керек.
Екіншіден, бензин мен дизель отынына салынатын акциздерді бақылау үшін автомобильге май құю станцияларына арнайы есептеуіш құралдарын орнатып , оны салық органдары тексеруі керек.
Үшіншіден, Қазақстан Республикасы мен АҚШ-тың акциз салықтарының қамтылу аймақтары өте ұқсас. Қазақстанда да жарнамалардың барлық түрлерін (теледидарлық, радиолық және тағы басқалар) осы акциз салығымен алу қажет. Сонымен әрбір азамат өзінің тұтыну мөлшеріне қарай салық төлеу қажет.
Акциз салығы ешкімді де зорлап, мәжбүрлеп төлетуді талап етпейді. Акциз салығы әркашанда елдің байлығын, барлығын көрсетеді. Сондықтанда бұл салықты мүмкіндігінше қолданып мемлекеттің бюджетін толтырудың жан жақтарын қарастыру қажет. Жоғарыда біз ұсынған, жарнамалар кейінгі жылдары өте көбейіп кетті, егерде осы қызмет түрлерін акциз салығымен алсақ бюджет кірісінің өсе түсетіні сөзсіз.
Жоғарыда көрсетілген ұсыныстарды салық жүйесіне енгізбес бұрын оның заңды және жеке тұлғаларға тиімділігін, сонымен қатар бюджет кірісіне әсерін байқау қажет.
Достарыңызбен бөлісу: | 
