Сабақтың түрі: аралас, жаңа білімді қалыптастыру. Сабақтың көрнекілігі

• 2013 – 2014 оқу жылы

• Пән мұғалімі: Қарабалаева Г.С.

Сабақтың түрі: аралас, жаңа білімді қалыптастыру. Сабақтың көрнекілігі: компьютер, тапсырмалар, бағалау парағы, электр шамдары, кілт, батарея, бүктеме қағаз, үлестірме қағаз, кодоскоп, экран, тақта, реостаттар. Сабақтың әдісі: Сұрақ-жауап, салыстыру, көрнекілеу, тәжиребелік, бағалау. Пән аралық байланыс: информатика, математика,сызу.

• 1. Электр тогы деген не?
• 2. Тізбектен электр тогы өтуі үшін қандай шарттар орындалуы қажет?
• 3. Электр тогы қалай бағыттлаған?
• 4. Электр тізбегі деп нені атайды?
• 5. Электр тогының әрекеттері қандай?
• 6. Ток күші дегеніміз не?
• 7. Ток тығыздығы қандай?

• 8. Бөгде күштер деген не?
• 9. Ток көзі деп нені атайды?
• 10. Тізбек бөлігіне арналған Ом заңын тұжырымдаңдар.
• 11. Электр кедергісі деген не?

• Бүгін тізбек құру үшін керекті құралдарды еске түсіріп қайталап алайық

• Сұлбада белгіленеді
• Өлшем бірлігі Ампер, А деп белгіленеді

• А

• Тізбектей жалғанады

• Сұлбада белгіленеді
• Өлшем бірлігі Вольт, В деп белгіленеді

• V

• Параллель жалғанады

• Тізбектегі кедергіні өзгертіп
• отырады
• Сұлбада белгіленеді

• Тізбектегі токқа кедергі жасайтын өткізгіштің қасиеті.
• Сұлбада
• белгіленеді.
• Өлшем бірлігі Ом.
• R әрпімен белгіленеді.

• Тізбекті тұйықтайды, сонда ток жүреді.

• Сұлбада
• белгіленеді.

• Ток көзі, энергия көзі

• Сұлбада

• белгіленеді

• Сұлбада
• белгіленеді

• Сұлбада белгіленеді

• 1. I= I1= I2=... =In 3.R=R1 + R2 + ... + Rn
• 2. U=U1 + U2 + ... + Un 4. U1:U2:...:Un=R1 :R2 : ... :Rn

• R1 R2
• Rn

• Сонымен өткізгіштерді тізбектей қосқанда:
• 1) барлық өткізгіштердегі ток күші бірдей;
• 2) тізбектің жалпы кернеуі жеке өткізгіштердің кернеулерінің қосындысына тең;
• 3) тізбектің жалпы кедергісі жеке өткізгіштердің кедергілерінің қосындысына тең;
• 4) өткізгіштердегі кернеу түсі өткізгіш кедергісінің шамасына тура пропорционал.

• I1 R1
• I2 R2
• Iа b I
• In Rn

• U = U1 = U2 = ... = Un . 3. = + + ... +
• 2. I = I1 + I2 + ... + In. 4. I1 : I2 : ... : In = : : ... : .
• Қорыта айтсақ өткізгіштерді параллель қосқанда:
• 1) әр өткізгіштегі кернеу түсуі бірдей және тізбектің берілген бөлігіндегі жалпы кернеуге тең;
• 2) тізбектің тармақталмаған бөлігіндегі ток күші өткізгіштердегі токтардың қосындысына тең;
• 3) жалпы кедергіге кері шама өткізгіштердің кедергілерінің кері шамалары-ның қосындысына тең;
• 4) өткізгіштердегі ток күштерінің қатынасы осы өткізгіштердің кедергілері-нің шамаларының қатынасына тең.

• Егер R1 =120 Ом кедергі арқылы 6 А ток өтіп жатса, R2 = 80 Ом кедергі арқылы өтіп жатқан токты табу керек.

• 20-жаттығу
• 1. Суретте тізбектей жалғанған үш өткізгіштің сұлбасы берілген. Кедергісі өткізгіштегі кернеудің төмендеуі . Кедергісі болатын өткізгіштің кернеуін және олардың ұштарындағы кернеу 120 В болғандағы өткізгіштің кедергісін анықтаңдар.

• Берілгені:

• Табу керек -?

• Жауабы: 16 В, 480 Ом

• 2. Суретте параллель жалғанған екі өткізгіштің сұлбасы берілген. Кедергісі өткізгіш арқылы ток өтеді.
• ток өткендегі өткізгіштің кедергісін анықтаңдар.

• Берілгені:

• Табу керек - ?

• Жауабы: 275 Ом

• Аккумуляторды зарядтау кезінде оның қақпақтарын ашып қояды неге?

• Жауабы: аккумуляторды зарядтау кезінде сутегі мен оттегі бөлінеді. Егер қақпақ ашылмаса жиналған газ аккумуляторды жарып жіберуі мүмкін.

• 2. Қараңғыда қант сындырғанда әлсіз жарқылды байқауға болады. Осыны түсіндіріңдер.

• Жауабы:
• Қант сындырғанда зарядталады.

• 3. Неге электр сымдарына қонып отырған құс, жоғары кернеуді қосқанда ұшып кетеді?

• Жауабы:
• Электростатикалық өрістен құс қауырсындары өзара әсерлесіп аралары ашыла бастайды. Осы қолайсыз әсер құстың ұшуына себеп болады.

• ФИЗИКАЛЫҚ ЖҰМБАҚТАР

• Аса қажет өмірге халық үшін,
• Пайдаланады күн сайын жарық үшін

• (ток)

• Бар ма,жоқ па оны анық білмейсің
• Ол жоқ жерде өмір сүріп жүрмейсің

• (ауа)

• Жоғалмайды ешқашан,
• Түрлендірсең егер де.
• Басқа күйге ауысса,
• Жұмыс істейді әрқашан.
• энергия

• Тіршіліктің қамы үшін,
• Жоқшылықты құрайды.
• Егер іскер жан үшін,
• Жоқшылықты тежейді
• жұмыс

• Пайдаланған мені жұрт,
• Отын менен жарыққа.
• Қызмет етем әрқашан,
• Түсіне білген халыққа.
• электр тогы

• Диэлектрикпен бөлінген,
• Екі өткізгіштен тұрады.
• Зарядтарды қойылтып,
• Құралдарға бұрады.
• конденсатор

• Асып кетсе кернеуді,
• Төмендетіп береді.
• Кеміп кетсе кернеуді,
• Жетерліктей етеді.
• Мұны ойлап тауып еді,
• Яблочков мен Усыгин.
• Тұтынушыға қажетті,
• Тауып берем кернеуді.
• трансформатор

• Бойындағы зарядты,
• Ұзақ уақыт сақтайды.
• Реленің күшімен,
• Бүлдірместен баптайды.
• аккумулятор

• Оқулықпен жұмыс
• 18- жаттығу
• №1, 2

• §9.4
• 18-жаттығу №4, 5