Сабақтың тақырыбы: Ақпаратты кодтау

Сигналдарды дискретті түрде ұсынғанда, ол арқылы сан қатары, алфавит әріптері, музыкалық шығарманың нота таңбалары, түстер палитрасы реңдерінің жиыны, т.б. туралы ақпарат аламыз. Дискретті ақпаратты кейбір алфавиттің символдары түрінде ұсынуды – кодтау деп, ал кері процесті кері кодту деп атайды.

Ақпаратты техника жағынан өлшеуге болады. Техникада мамндарға хабар жіберу жүйесі арқылы ақпараттың қанша мөлшері өтетінін, алдыңғы ақпарат жадта қанша орын алып тұрғанын, келесі ақпаратқа қанша орын керек болатынын анықтап отыру керек. Техникада сақталатын, өңделетін немесе жіберілетін таңбалар, символдар тізбегі ақпарат деп саналады. Бұл ретте берілген ақпараттың көлемі нақты хабардағы символдар санын санау арқылы анықталады.

Хабардың ақпараттық көлемі деп – хабардың ұзындығын, яғни хабарды жазу үшін пайдаланылған символдар санын айтады.

Есептеуіш техникада кез келген хабардың жазылуы екілік алфавитте жасалатыны бізге мәлім. Хабардың ең кіші өлшемі бір екілік разрядқа немесе 1 битке тең болады. Ақпаратты өлшеу бірлігі 1 битке тең. Одан қолайлырақ өлшем бірлігі – сегіз екілік разрядтың жиынтығы – 1 байт, ол символдарды кодтауда жиі қолданылады.

Хабардың ақпараттық көлемі – оның бит немесе байтта өлшенетін ұзындығы.

Қолайлылық үшін бит және байтпен бірге ақпарат еөлемін өлшеудің ірірек бірліктері енгізілген.

1 байт=8 бит

1 Кбайт (килобайт) = 1024 байт = 1000 байт

1 Мбайт (мегабайт) = 1024 Кбайт = 1 миллион байт

1 Гбайт (гигабайт) = 1024 Мбайт = 1 миллиард байт

1Тбайт (терабайт) = 1024 Гбайт

Хабардың ақпарттық көлемі сол хабардағы символдар санына тең. Символдарды сегіз разрядты екілік сандармен, яғни байттармен ұсыну қабылданған.