Сабақтың мақсаты : а Білімділік : Компьютер программасымен таныстыру, қалай жұмыс істейтін көрсетіп өту

Сәлемдесу студентерді түгелдеу, жинақтылыққа тәрбиелеу

Откен тараудан қайталау

1) жалпы;

2) ДК-де жұмысты бастау алдында;

3) жұмыс істеу кезінде

4) авариялық жағдайларда жағдайлардағы,

5) жұмысты аяқтағанда

1. 
   Мұғалімнің рұқсатынсыз құрал-жабдықтарды орнынан қозғауға, сымдарға, розеткаларға, штепсельдің айырына, штекерге тиісуге тыйым салынады.
   
2. 
   Мұғалімнің рұқсатынсыз компьютерлік сыныпқа кіруге және одан шығуға болмайды
   
3. 
   Мұғалімнің рұқсатынсыз сынып ішінде жүруге болмайды.
   
4. 
   Дербес компьютерде су қолмен және су киіммен жұмыс істеуге болмайды
   
5. 
   Корпусы мен сымдардың бүтіндігі бұзылған (ашық) ДК-де жұмыс істеуге тыйым салынады
   
6. 
   Үстелге, ДК-дің жанына сөмке, портфель, кітап қоюға болмайды. Үстелде тек қалам мен дәптер ғана жатуы тиіс
   
7. 
   Пернетақта үстіне ештеңені қоюға болмайды
   
8. 
   Компьютерлік сыныпта жүгіруге, ойнауға, жолдастарыңның көңілін қажетсіз аударуға, бөгде жұмыстарды істеуге тыйым салынады.
   

1. 
   ДК электр тогына қосылмаған жағдайда сымдардың, ДК-дің корпусының бүтіндігін және айыру (изоляция) бұзылмамағанын қарап шығып, олардың дұрыс жағдайда екендігіне көз жеткізу керек.
   
2. 
   Жұмыс кезінде оларға тие бермеу үшін, сымдар сальбырап тұрмауына көңіл бөлу керек.
   
3. 
   Жұмыс орнын пайдалануды есепке алу журналына белгі қою керек.
   

1. 
   ЭЕМ жұмыс істеу кезінде көздің экраннан ең қолайлы қашықтығын (60-70см) сақтау керек. Мүмкін қашықтық -50см.
   
2. 
   Келушілер кіргенде оқушылардың орнынан тұруының қажеті жоқ.
   
3. 
   Көз талғанда немесе шаршағанда орнынан тұрмай көзді дем алдыратын бірнеше жаттығу орындау керек.
   
4. 
   Оқушылар электр тогымен зақымданғанда алғашқы медициналық көмек көрсету әдістерін, өрт сөндіргішпен жұмыс істеу және өрт сөндіру әдістерін білуі керек.
   
5. 
   Оқушылар көзді дем алдыру жаттығуларды білуі керек.
   

1. 
   ДК-де жұмыс істеу барысында ақауларын бйқағанда, түтін немесе әдеттен тыс дыбыстар пайда болғанда жұмысты тоқтатып, аппаратураны өшіру және оқытушыға хабарлау керек.
   
2. 
   Қажет болса, өртті сөндіруге көмектесу керек.
   
3. 
   Қажет болса, электр тогынан зақымданғандарға алғашқы көмек көрсету керек.
   
4. 
   Компьютер сыныбында өртті сумен өшіруге болмайтынын білуі керек. Мұнда құмды немеса көбікті өрт сөндіргішті пайдалануға болады.
   
5. 
   Егер зақымданған адам электр тогының әсерінде болса, оны жалаңаш қолмен ұстауға болмайтынын білу керек. Зақымданушы электр тогын өткізбейтін материалдарды пайдаланып босатуға болады.
   

1. 
   Аппаратураны оқытушының нұсқауымен өшіру керек.
   
2. 
   Жұмыс орнын ретке келтіру керек.
   
3. 
   Жұмыс орнын пайдалануды есепке алу журналында белгі қою керек
   

Қауіпсіздік ережелері бойынша бекіту сұрақтары бойынша, сынақ

Сәлемдесу студентерді түгелдеу, жинақтылыққа тәрбиелеу

2. Қандай алғашқы медициналық көмек көрсету тәсілдерін білесіңдер?

3. Қандай көзді талдырмау және шаршатпау жаттығуларын білесіңдер?

60-жылдардың ортасында деректерді өңдеу процесін автоматтандыру туралы ғылым ретінде «Информация» және «Автоматика» сөздерінен пайда болды. Сондықтан оны көздеген мақсатқа компьютердің көмегімен қол жеткізу үшін қолданады.

Кез келген пән сияқты информатика да ақпараттарды оқып-білудің жалпы пәні ретінде біріктірілетін әр түрлі пәндер жиынтығын ұсынады. Оған жататындар:

• 
  Ақпараттар теориясы ;
  
• 
  Кибернетика;
  
• 
  Жасанды интеллект;
  
• 
  Программалау;
  
• 
  Ақпараттарды қорғау және т.б.
  

Информатиканың негізгі түсінігі ақпарат болып табылады. Ақпарат терминінің көптеген анықтамасы бар. Ақпарат адамдар мен автоматтар арасындағы мәліметтер, өсімдіктер және хайуанаттар әлемінде сигналдар алмасуды, бір денеден екінші денеге белгілер беруді қамтиды.

Информатика ақпараттық процестер, технологиялар және ресурстар түсініктерін байланыстырады.

Ақпараттық процестер деп адамдардың арасындағы қарым-қатынас кезінде техникалық құрылғыларда және қоғамдық өмірде ақпараттарды беру, жинақтау және өңдеу процестерін айтады.

Ақпаратты беру. Ақпарат, негізінен, пайдаланушыға сигнал арқылы беріледі. Ақпараттың нақты немесе жорамал бейнесін алу ақпаратты беру деп аталады.

Ақпаратты сақтау. Ақпаратты сақтаудың әр түрлі тәсілдері бар. Мысалы, ежелгі заманда ақпаратты үңгірлердің қабырғасында, папируста сақтаса, типографиялық қондырғыны ойлап тапқаннан кейін кітаптарда сақталатын болды. Қазіргі кезде ақпаратты әр түрлі электрондық тасымалдаушыларда сақтауға болады.

Информатикада ақпаратты өңдеу деп ақпараттарды бір түрден екінші түрге қатаң ережелер арқылы кез келген түрлендіруді айтады.

Нақты бір техникалық құралдарды қолдану арқылы ақпараттарды жинақтау, өңдеу және беру технологиясы ақпараттық технологиялар деп аталады.

4. 
   ДК электр тогына қосылмаған жағдайда сымдардың, ДК-дің корпусының бүтіндігін және айыру (изоляция) бұзылмамағанын қарап шығып, олардың дұрыс жағдайда екендігіне көз жеткізу керек.
   
5. 
   Жұмыс кезінде оларға тие бермеу үшін, сымдар сальбырап тұрмауына көңіл бөлу керек.
   
6. 
   Жұмыс орнын пайдалануды есепке алу журналына белгі қою керек.
   

6. 
   ЭЕМ жұмыс істеу кезінде көздің экраннан ең қолайлы қашықтығын (60-70см) сақтау керек. Мүмкін қашықтық -50см.
   
7. 
   Келушілер кіргенде оқушылардың орнынан тұруының қажеті жоқ.
   
8. 
   Көз талғанда немесе шаршағанда орнынан тұрмай көзді дем алдыратын бірнеше жаттығу орындау керек.
   
9. 
   Оқушылар электр тогымен зақымданғанда алғашқы медициналық көмек көрсету әдістерін, өрт сөндіргішпен жұмыс істеу және өрт сөндіру әдістерін білуі керек.
   
10. 
    Оқушылар көзді дем алдыру жаттығуларды білуі керек.
    

6. 
   ДК-де жұмыс істеу барысында ақауларын бйқағанда, түтін немесе әдеттен тыс дыбыстар пайда болғанда жұмысты тоқтатып, аппаратураны өшіру және оқытушыға хабарлау керек.
   
7. 
   Қажет болса, өртті сөндіруге көмектесу керек.
   
8. 
   Қажет болса, электр тогынан зақымданғандарға алғашқы көмек көрсету керек.
   
9. 
   Компьютер сыныбында өртті сумен өшіруге болмайтынын білуі керек. Мұнда құмды немеса көбікті өрт сөндіргішті пайдалануға болады.
   
10. 
    Егер зақымданған адам электр тогының әсерінде болса, оны жалаңаш қолмен ұстауға болмайтынын білу керек. Зақымданушы электр тогын өткізбейтін материалдарды пайдаланып босатуға болады.
    

4. 
   Аппаратураны оқытушының нұсқауымен өшіру керек.
   
5. 
   Жұмыс орнын ретке келтіру керек.
   
6. 
   Жұмыс орнын пайдалануды есепке алу журналында белгі қою керек
   

1. 
   Информатика дегеніміз не?
   
2. 
   Информатика нені оқытады?
   
3. 
   Ақпарат сөзін қалай түсінесіз?
   
4. 
   Ақпараттық процесс дегеніміз не?
   

2. Ақпарат өлшеудің қандай тәсілдері бар?

3. Адам ақпаратпен қандай әрекет түрлерін орындайды?

4. Ақпараттық процесс деген не?

5. Ақпаратты ұсынудың тәсілдерін атаңдар?

6. Информатикаға анықтама беріңдер?

7. Қазіргі кездегі комп-дің қолданылуының сипаты қандай

Дербес компьютер – кез келген жұмыс орнына орнатуға болатын машина.

ДК-дің минимум тізіміне мыналар жатады:

1. 
   Жүйелік блок;
   
2. 
   Монитор
   
3. 
   клавиатура
   

Қалта компьютерлер – оны жиі сандық көмекші деп атайды. Олар батареямен қоректенеді және тасымалкомпьютеріне қарағанда өте ықшам болады. Қалта компьютерлер дербес және тасымал компьютерлер сияқты қуатты болмаса да, оны телефон нөмірлерін , мекенжайды, ойындарды сақтау үшін қолдануға болады.

Компьютердің маңызды элементтерінің бірі – монитор. (дисплей) .

Монитор – компьютердің программасы жұмыс істеген кезде шығаратын ақпараттарды бюейнелеуге арналған негізгі құрылғы.

Принтер – компьютерге қосылған басып шығару құрылғысы. Жылдамдығы және басып шығару сапасымен ерекшеленетін принтердің үш түрі кеңінен тараған: матрицалық, бүріккіш және лазерлік. Олардың ішіндегі ең қарапайымы және арзаны – матрицалық, ең жылдамы және сапалысы –лазерлік, ал бүріккіш принтерлер арзан принтерлердің ішіндегі ең сапалысы.

Дискета – ақпаратты тасымалдаушы, оларда программалар мен мәліметтерді компьютерден тыс сақтауға болады.

Компакт –дискі. CD-R/RW, DVD-R/RW - алтын түсті ( R – жазатын, RW қайта жазу) болып келеді. CD-R , DVD-R -ге ақпаратты тек бір рет қана жазуға, ал CD-RW, DVD-RW дискілеріне көп жазуға болады.

Флеш-жады – бұл энергияға тәуелсіз, мәліметтерді микросұлбаларда жазуға және сақтауға мүмкіндік беретін жадының түрі. Ол қазіргі заманғы компьютерлердің әрқайсысында болатын арнаулы USB - порт арқылы қосылады.

Флэш жады жылдам жадыдан энергияға тәуелсіздігімен ерекшеленді, яғни энергияны өшіргеннен кейін де жадының ішіндегі мәлімет сақталады .

1. 
   Дербес компьютер құрамына қандай құрылғылар кіреді?
   
2. 
   Процессор дегеніміз не?
   
3. 
   Процессордың негізгі компоненттерін атаңыз?
   
4. 
   Қазіргі компьютерлердің жұмыс істеу жылдамдығы қандай?
   
5. 
   Мониторлардың қандай типтері бар?
   
6. 
   Принтрелердің негізгі түрлері қандай? Олардың негізгі ерекшеліктері қандай?
   

2. Микропроцессордың құрамына қандай құрылғылар кіреді ?

• 
  2 Жеке компьютер
  
• 
  3 Тағы көріңіз
  
• 
  4 Тарихи деректерден
  
• 
  5 Компьютерлік жүйелер
  
  • 
    5.1 Компьютерлік жүйелерді пайдалану
    
  • 
    5.2 Аппараттық жабдықтар
    
• 
  6 Дербес ЭЕМ
  
  • 
    6.1 Дербес ЭЕМ-нің элементтік базасы
    
  • 
    6.2 IBM дербес компьютерінің негізгі блоктары
    
• 
  7 Сілтеме
  
• 
  8 Әдебиет Жеке компьютер Кәдімгі жеке компьютер корпустан және мына бөлшектен тұрады:
  

• 
  Аналық плата, оның үстіндегі орталық процессор (CPU) оның үстінде салқындату жүйесі, амалдық жад (оперативная память) және т.б., кеңейткіш слоты:
  
  • 
    амалдық жад құрылғысы (ОЗУ) және кэш (әдетте CPU ішінде кездеседі)
    
  • 
    Тұрақты жад құрылғысы (ПЗУ)
    
  • 
    Шины — PCI, PCI-E, USB, FireWire, AGP (устарела), ISA (устарела), EISA (устарела)
    
• 
  Электр блогі (блок питания)
  
• 
  Сақтау құрылғыларының контроллері — IDE, SCSI, SATA, SAS н-се аналық платада және кеңейткіш құрылғыларда орналасқан басқа түрлі контроллер. Контроллерге Қатты диск (hard disk), жұмсақ диск құрылғылары, CD-ROM т.б.
  
• 
  Қозғалғыш жад құрылғылары
  
  • 
    Оптикалық дисктер құрылғысы
    
  • 
    Жұмсақ дисктер құрылғысы
    
  • 
    стример
    
• 
  Ақпарат сақтағыш құрылғылар
  
  • 
    Қатты диск (hard disk) (кейде RAID-массивке қосылған)
    
• 
  Видеоконтроллер (мониторға сигнал жіберетін графикалық плата)
  
• 
  Дауыс контроллері (көр Дауыс платасы)
  
• 
  Торлық интерфейс (көр Тор платасы) бұдан басқа, компьютерлік құрылғыларға сыртқы компоненттер кіреді: Кіріс құралы Пернетақта Тышқан, трекбол н-се тачпад Джойстик Сканер Шығыс құралы Монитор (дисплей) Колонка/наушниктер Баспа құралдары Принтер Плоттер
  

• 
  Модем — телефондық желімен байланысу үшін Компьютерлік жүйелерIBM фирмасының анықтамасы бойынша компьютерлік (есептеу) жүйелер төрт негізгі құрамнан түрады:шығарылатын есепті, орындалатын жұмысты мәселе ретінде қойып, сонЬІй нәтижесін алатын адам;
  

1. 
   Микропроцессор дегеніміз не?
   
2. 
   Оның түрлері
   
3. 
   Тактілік жиілік дегеніміз не?
   

1. 
   Процессор дегеніміз не?
   
2. 
   Микропроцессордың құрылымына қандай құрылғылар кіреді?
   
3. 
   Арифметикалық құрылғысы не істейді?
   
4. 
   Басқару құрылғысы не істейді?
   
5. 
   Тактілік жиілік деген не?
   
6. 
   Ақпараттық кеңарна деген не?
   

Дербес компьютерге арналған операциялық жүйелер бірнеше параметрлері бойынша ерекшеленеді. Атап айтқанда, ОЖ-лер:

• 
  Бір міндетті және көп міндетті қатар атқаратын;
  
• 
  Бір адам пайдаланатын және бірнеше адам пайдаланатын;
  

Бір адам ғана пайдаланатын операциялық жүйелер компьютерде тек бір ғана адамның жұмыс істеуіне мүмкіндік береді.

Бірнеше адам пайдаланатын жүйеде әр бір пайдаланушы өз ақпаратына пароль енгізіп, тек өзінің ғана аша алатын ақпаратына шыға алады.

Әрбір ОЖ үш міндетті бөліктен тұрады:

Ядро – командалық интерпретатор, программалық тілден «темір» тіліне аударатын аудармашы, машина кодасының тілі.

Драйвер- компьютер құрамына кіретін әртүрлі құрылғыларды басқаруға сәйкес келеді, мысалы, принтер драйвері, сканер драйвері, жүйелік картаның драйвері.

Интерфейс - пайдаланушы компьютермен байланысып, қарым-қатынаста болатын ыңғайлы қабық.

Электронды оқулықпен жұмыс

Тапсырмалар 1,2,3

1. 
   Операциялық жүйе дегеніміз не?
   
2. 
   Операциялық жүйе не үшін қажет?
   
3. 
   Интерфейс деген не?
   
4. 
   Операциялық жүйелер қалай жіктеледі?
   
5. 
   Бір міндетті және көп міндетті операциялық жүйелердің айырмашылығы қандай?
   

1. 
   Операциялық жүйе дегеніміз не?
   
2. 
   Операциялық жүйе не үшін қажет?
   
3. 
   Интерфейс деген не?
   
4. 
   Операциялық жүйелер қалай жіктеледі?
   

Операциялық жүйе топтамасының маңызды белгілерінің бірі ЭЕМ ресурстарын басқару ерекшелігі болып табылады. Бұл бәрінен бұрын көпмақсаттылықты қолдау. Бір мезгілде орындалатын процестердің санына байланысты операциялық жүйелер екі топқа бөлінеді:

1. 
   біртапсырмалы
   
2. 
   көптапсырмалы
   

Көптапсырмалы операциялық жүйелер пайдаланушыға бір мезгілде бірнеше программаны жүктеуге мүмкіндік береді.

Топтаманың келесі белгісіне көпқолданушы режимді қолдау жатады. Оның екі түрі белгілі.

1. 
   Бірпайдаланушы
   
2. 
   көппайдаланушы
   

Көппайдаланушы операциялық жүйе қуатты компьютердің көмегімен бір мезгілде бірнеше пайдаланушының жұмыс істеуін қамтамасыз етеді.

Сонымен қатар операциялық жүйелердің командалық және / немесе графикалық интерфейсі бар.

Графикалық интерфейсті операциялық жүйелерде командаларды пайдаланушы тышқанның көмегімен енгізе алады, ал командалық жол режімінде командаларды клавиатураның көмегімен енгізеді.

Біз қазіргі кезде кең тараған Windows операциялық жүйесімен танысуды жалғастырамыз. Windows сөзі ағылшын тілінен аударғанда «терезелер» деген ұғым береді.

Windows –графикалық (терезелі) операциялық жүйе. Экранда график түрінде ОЖ-ні басқару элементтері бейнеленген және пайдаланушы оның қосымшаларындағы қажетті элементті тышқанның көмегімен таңдай алады.

1. 
   Қандай операциялық жүйелерді білесіз?
   
2. 
   Көптапсырмалы операциялық жүйелердің біртапсырмалы операциялық жүйелерден айырмашылығы қандай?
   
3. 
   Көппайдаланушы операциялық жүйелердің бірпайдаланушы операциялық жүйеден негізгі айырмашылығы неде?
   

5. 
   Операциялық жүйе дегеніміз не?
   
6. 
   Операциялық жүйе не үшін қажет?
   
7. 
   Интерфейс деген не?
   
8. 
   Операциялық жүйелер қалай жіктеледі?
   

Операциялық жүйе топтамасының маңызды белгілерінің бірі ЭЕМ ресурстарын басқару ерекшелігі болып табылады. Бұл бәрінен бұрын көпмақсаттылықты қолдау. Бір мезгілде орындалатын процестердің санына байланысты операциялық жүйелер екі топқа бөлінеді:

3. 
   біртапсырмалы
   
4. 
   көптапсырмалы
   

Көптапсырмалы операциялық жүйелер пайдаланушыға бір мезгілде бірнеше программаны жүктеуге мүмкіндік береді.

Топтаманың келесі белгісіне көпқолданушы режимді қолдау жатады. Оның екі түрі белгілі.

3. 
   Бірпайдаланушы
   
4. 
   көппайдаланушы
   

Көппайдаланушы операциялық жүйе қуатты компьютердің көмегімен бір мезгілде бірнеше пайдаланушының жұмыс істеуін қамтамасыз етеді.

Сонымен қатар операциялық жүйелердің командалық және / немесе графикалық интерфейсі бар.

Графикалық интерфейсті операциялық жүйелерде командаларды пайдаланушы тышқанның көмегімен енгізе алады, ал командалық жол режімінде командаларды клавиатураның көмегімен енгізеді.

Біз қазіргі кезде кең тараған Windows операциялық жүйесімен танысуды жалғастырамыз. Windows сөзі ағылшын тілінен аударғанда «терезелер» деген ұғым береді.

Windows –графикалық (терезелі) операциялық жүйе. Экранда график түрінде ОЖ-ні басқару элементтері бейнеленген және пайдаланушы оның қосымшаларындағы қажетті элементті тышқанның көмегімен таңдай алады.

4. 
   Қандай операциялық жүйелерді білесіз?
   
5. 
   Көптапсырмалы операциялық жүйелердің біртапсырмалы операциялық жүйелерден айырмашылығы қандай?
   
6. 
   Көппайдаланушы операциялық жүйелердің бірпайдаланушы операциялық жүйеден негізгі айырмашылығы неде?