Ұйымдастыру
Өткен білімді еске түсіру
Сабақтың басы
Жаңа білім
Бекіту
|
Ұйымдастыру
Студенттермен сәлемдесу, оқушыларды түгелдеу. Студенттердің сабаққа дайындығын тексеру. Оқушылардың назарын сабаққа аудару.
Сұрақ –жауап әдісі бойынша өткен тақырып бойынша білімін тексеремін
Жаңа тақырыпқа қысқаша шолу
Электрон спині. Сілтілік металл атомдарының спектрін ажыратқыштық қабілеті жоғары құралдармен зерттегенде бұлардың сызықтары күрделі екендігі, әрқайсысы қос сызықтан (дублеттер) тұратындығы, яғни бұлардың нәзік түзілісі анықталды. Спектірлік сызықтардың нәзік түзілісі, яғни бұлардың жіктелуі энергетикалық деңгейлердің жіктелу салдарынан болады. Осы құбылысты түсіндіру үшін Уленбек және Гаудсмит (1925 ж.) электронның спин деп аталған меншікті импульс моменті және онымен байланысқан магниттік моменті болады деген гипотеза ұсынды. Кейіннен бұл гипотеза басқа да бір қатар эксперимент деректерімен сенімді расталды. Спин - маңызды кванттық шама, оның классикалық бейнесі жок. Алғашында ұйғарылғандай, спин электронның өз өсінен айналуынан пайда болмайды. Спин - электронның заряды, массасы сияқты, оның ішкі қасиетін сипаттайды. Электрон спині кванттық теорияның жалпы заңдары бойынша анықталады.
Штерн және Герлах тәжірибелері. Атомдардың магниттік моменттерінің болатындығы және олардың квантталуы Штерн және Герлах тәжірибелерінде дәлелденген (1922 ж.). Бұлардың тәжірибелерінде вакуумдық пештен алынған бейтарап күміс атомдарының жіңішке шоғы күшті, аса бертекті емес магнит өрісі арқылы өткізілген (1-сурет). Өрістің аса біртекті еместігі электромагниттің N және S полюстік ұштықтарының арнайы пішіні жәрдемімен алынған. Магнит өрісінен өткеннен кейін атомдар шоғы фотопластинкаға түсіп онда із қалдырған.
Спин-орбиталық әсерлесудің мәнісін атомның модельдік көріністері негізінде түсіндіруге болады. Электронның ядроны айнала қозғалысынан электронның Le орбиталық импульс моменті және онымен байланысқан e орбиталық магниттік моменті пайда болатындығы белгілі. Екінші жағынан электрон Ls спиндік моментке және онымен байланысқан s спиндік магниттік моментке ие. e мен s моменттері арасында магниттік әсерлесу пайда болады және ол Le және Ls векторларының өзара бағдарлануына тәуелді. Осы әсерлесу спин-орбиталық әсерлесу деп аталады.
Дәрісті бекіту мақсатында сұрақтар қоямын:
Сұрақтар
1. Спин деген не? Спин неге бөлшектің классикалық қасиеті емес? s және ms кванттық сандары нені анықтайды?
2. Спин-орбиталық әсерлесу деген не? Әсерлесу энергиясы қандай формуламен өрнектеледі?
3. Спин-орбиталық әсерлесуді ескергенде спектрлік сызықтардың нәзік түзілісі қалай пайда болады?
4. Сутегі атомының энергетикалық деңгейлер схемасын нәзік түзілісін ескеріп сызыңыз.
5. Спин-орбиталық әсерлесу себебінен сутегі атомында нәзік жіктелу энергиясының реттік шамасын бағалаңыз.
6. Сутегі тәрізді атом үшін j1=+1/2 және j2=-1/2 энергия деңгейлерінің ара қашықтығын анықтаңыз.
|
Сұрақтарға жауап беру арқылы қызығушы
лығы
оянады, білімін көрсетеді.
Жаңа тақырып бойынша бойындағы білімдерін пысықтайды.
|
Дк экран
Слайд
Сұрақтар
|