Сабақты етістікті табыңыз а барма в мақтанба с бердім д келді е шықты Бөлшектік сан есімді тап
жүктеу 2,13 Mb.
|
Толықтауыш1. Жанама толықтауыш қызметіндегі зат есімді табыңыз. А) Олар найманды шүйелемей қоймас. В) Су ағуын, жел соғуын тоқтатып, даланың қайғылы мұңын талай тындағаны рас. С) Еліміздің егемендігі мен тәуелсіздігі бастауы- желтоқсан оқиғасы Д) Ол өзінің ағасына хат жазды. Е) Ана тілі ғасырлар бойында жасала да, жасара да береді. 2. Толықтауыш қызметіндегі зат есімді көрсетіңіз. А) Менің бақытым алда. В) Бүркіт биікте ұшады С) Қыс келер ұзамай. Д) Атамекен –қасиетті ұғым. Е) Білімді кітаптан аларсың. 3. Толықтауыш қызметінде тұрған күрделі зат есімді табыңыз. А) Еңбегі аздың өнбегі аз. В) Мұз үстінде тайғанақ табаным. С) Тентек шоқпар жияр. Д) Отан- оттан да ыстық. Е) Кеншілер сарайы лық толы. 4. Толықтауыш қызметіндегі есімдік қайсы. Ол бізбен үнемі ақылдасады, кеңеседі. А) Ол В) Бізбен С) Үнемі Д) Ақылдасады Е) Кеңеседі 5. Толықтауыш қызыметін атқарып тұрған етістікті белгілеңіз. А) Көрмес-түйені көрмес. В) Жақын мен алысты жортқан білер. С) Сабыр түбі-сары алтын. Д) Дос жылатып айтар. Е) Айырылғанды аю асайды. 6. Толықтауыш неден жасалған?
А) Көсемше В) Есімше С) Тұйық етістік Д) Бұйрық рай Е) Сабақты етістік 7. Сөйлемде толықтауыш қызыметін атқарып тұрған еліктеу сөзді табыңыз. А) Ескекті тарта-тарта екі қары салдырап, алақаны дуылдап жанып кетті. В) Сорпа-су ішіп, жас ет жесе, оңалып кетер еді. С) Ескіше-жаңаша шала-шарпы хат таниды. Д) Үй іші- апыр-топыр Е) Пыш-пыш, күбір-күбірлерінді тыйыңдар. 8. Толықтауыштық қатынастағы сөз тіркесін анықтаңыз. А) Қаңтарда күн суытты. В) Қар қалың түсті. С) Қатты аяз болды. Д) Қалың қардан әрең келеді. Е) Боран да, жел де тоқтамады. 9. Толықтауыштық қатынастағы сөз тркесін анықтаңыз. А) Пайда ойлама-ар ойла. В) Өзің үшін үйрен. С) Тағы да келді. Д) Түс ауы қозғалды. Е) Бәрі тыныш аяқталды. 10. Толықтауыш қатысып тұрған сөйлемді табыңыз. А) Осы араға жиналғанымыз- жетеу. В) Жиналысқа келгендері-он –ақ адам. С) Жеті жердегі жеті-қырық тоғыз. Д) Оның жасы жиырмада. Е) Оның қасиетті саны бес. 11. Біріңғай толықтауыш қатысқан сөйлемді табыңыз. А) Абайдың жалтаң сөзді сүймейтін, жақтырмайтын мінезі бар. В) Шәкенді, Баймағамбетті, Ерболды бұл сөз күлдірді. С) Жиренше Абаймен көп сөйлесті, ұзақ ақылдасты. Д) Көп сөз-көмір, аз сөз-алтын. Е) Еріншектің ертеңі бітпес. 12. Қай сөйлемде толықтауыш бар? А) Аспан жүзі түнерген бұлт. В) Ортадағы қоңыр төбелі үйден төрт-бес жігіт шығып келеді. С) Бөжей –қалың жігітектің адамы. Д) Жайлаудағы қонақтар аттанып кетті. Е) Кешеден бері бірталай жұмыс тындырды. 13. Біріңғай толықтауыш қатысып тұрған сөйлемді табыңыз. А) Мария Бәкенді де, оның ағасын да үйіне алып жүрді. В) Қызыл жүзді, жирен сақалды Байсалдың денесі ірі, қапсағай. С) Бұйралау, ұзың, сары сақалы бар, қызыл жүзді, кесек мұрынды, сұлу адам екен. Д) Жұрт үндемей шықты. Е) Құнанбай жататын үлкен бөлме. 14. Тура толықтауышты табыңыз. А) Асқар сиыр айдап кетті. В) Басында құндыздаған қара пұшпақ бөрік. С) Балаша еңіреп жылады. Д) Базарлық ақ орамалға түйілген. Е) Баймағамбет келе жатқандарға маңқия қарады. 15. Толықтауышқа тән байланысу түрін көрсетіңіз. А) Қабысу, матасу В) Жанасу, матасу С) Қиысу, қабысу Д) Меңгеру, қиысу Е) Меңгеру, жаңасу 16. Толықтауыш қатысқан қатарды табыңыз. А) мен жазда келдім. В) Алға қарай тез адымда. С) Ол да барар. Д) Асанда кітап бар. Е) Жуырда келмекші. 17. Екінші сөйлемдегі түсіп қалған сөйлем мүшесін табыңыз.
А) баяндауыш В) анықтауыш С) толықтауыш Д) бастауыш Е) пысықтауыш 18. Тек тұрлаусыз мүшелерді атаңыз. А) пысықтауыш, баяндауыш В) бастауыш, баяндауыш С) анықтауыш, толықтауыш Д) толықтауыш, бастауыш Е) баяндауыш, анықтауыш 19.Іс – оқиғаны затттық мағына жағынан сипаттайтын сөйлем мүшесін атаңыз. А) толықтауыш В) Баяндауыш С) Бастауыш Д) анықтауыш Е)пысықтауыш 20.Толықтауыштың сұрақтарын көрсетіңіз? А) Кімнің?Ненің? В) Кімнен?Неден? С) Кім?Не? Д) Қайда? Қайдан? Е) Қалай? Қалайша? 21) Сөйлемдегі толықтауыштың жасалу жолын көрсетіңіз. Бестен үшті алса, екі қалады. А)Есімше, тұйық етістік В) Есімдік С) зат есім Д) Сан есім Е) Сын есім 22.Толықтауыш құрамына қарай болады : А) күрделі В) тура С) жанама Д) атаулы Е) құрмалас 23.Толықтауыш мағынасына қарай : А) дара В) күрделі С) тура Д) жәй Е) толымды 24. Дара толықтауыш неше сөзден тұрады? А) 1 В) 2 С) 3 Д) 5 Е) 4 25.Сөйлемдегі толықтауыштың жасалу жолын көрсетіңіз.
А) Есімдік В) Сан есім С) Есімше Д) Зат есім Е) Сын есім Анықтауыш 1. Анықтауыш қызметін атқарып тұрған зат есімді көрсетіңіз. А) Күш-білімде. В) Әйгерімнің білегінде күміс білезік жарқырайды. С) Бір досына шахмат сыйлады. Д) Аулада гүл жайқалып өсті. Е) Терлемеген- терең білмес. 2. Анықтауыштық қызметте жұмсалған зат есімді табыңыз. А) Есімбектің үлкен үйі лық толған адам. В) Бекболат шаршап отыр. С) Қарашада аяз қаусыра қысып кетті. Д) Ботадай боздап көрісті. Е) Сен үшін ол жалпақ дүниеден де үлкен. 3. Анықтауыш қызметін атқарып тұрған қатыстық сын есімді табыңыз. А) Сәтжанның қабағы қатулы. В) Омар сабақты жақсы оқиды. С) Сұйықтау, қоңыр шашының арасынан бас құйқасы қылаңдап көрінеді. Д) Бірі –сұлу, бірі-мықты, бірі-жүйрік. Е) Адам тастай берік, гүлдей нізік. 4. Анықтауыш қызметіндегі есімдікті табыңыз. А) Жылы менен суықтың бәрін көрді. В) Кім қайратты?! С) Темір, сенбісің? Д) Өзге елде сұлтан болғанша, өз елінде ұлтан бол. Е) Маған ешқашан сенбе. 5. Анықтауыш қызметінде тұрған есімдіктің қай түрі. Өз елім - өлең төсегім. А) Жалпылау В) Сілтеу С) Сұрау Д) Белгісіздік Е) Өздік 6.Анықтауыш қызыметін атқарып тұрған етістікті атаңыз. А) Көп сөйлеген көптен айырылады. В) Үстел үстінде тас шам жанып тұр. С) Жері байдың елі бай. Д) Жігіттің жұмсаған күшін сұрама, бітірген ісін сұра. Е) Ақылды айтқызбай біледі. 7. Еліктеу сөз анықтауыш қызметін атқарып тұрған сөйлемді табыңыз. А) Үзеңгінің де сыңғыр-сыңғыр үні тыйылған. В) Жұмсақ қардың әр түрлі жұлдыздары жылт-жылт етеді. С) Гулеп ұшқан көбелектей көп бояулы, неше алуан. Д) Құлағына ат тұйяғының дүрсіле естілді. Е) Жайнаң қағып жайдары көктем келді. 8. Анықтауыш қызметін атқарып тұрған сөзді табыңыз.
А) Далада В) Үп еткен С) Жел Д) еткен Е) Жоқ 9. Бірыңғай анықтауышты табыңыз. А) Далада қызыл-сары гүлдер жайқалып тұр. В) Шаршаған кішкентай боталар артта қалып қойды. С) Біз таудың ең биік шыңына шықтық. Д) Мырзабайдың баласы ақылды, бірақ еріншек. Е) Кең әрі ұзын көшелер қалаға көркін беріп тұр. 10. Күрделі анықтауышты табыңыз. А) Аласалау үйден түтін шығып жатыр. В) Жақсыдан үйрен, жаманнан жирен. С) Біраздан кейін іштен қара торы жігіт шықты. Д) Далада кішкентай балалар ойнап жүр. Е) Шалғай ауылдарда жарық сөніп қалды. 11. Анықтауыштың белгісін табыңыз. А) Анықтайтын сөзімен қабыса байланысады. В) Анықтайтын сөзінен кейін орналасады. С) Анықтайтын сөзімен бірдей сұраққа жауап береді. Д) Анықтайтын сөзімен бірдей сөйлем мүшесі қызметін атқарады. Е) Анықтайтын сөзінен үтір арқылы ажыратылады. 12. Дара анықтауышты табыңыз. А) Қалың қардың үстінде іздер жатыр. В) Дала жып-жылы болып тұр. С) Ол тонынан мылтықты суырып алды. Д) Сыныбымыз кең. Е) Көк ала бұлт аспанды қаптады. 13. Анықтауышты табыңыз. А) Мұнда, оңтүстік өңірде, қыс жылы болады. В) Қыста, яғни қаңтарда, демалысқа шығамыз. С) Асан ақын үндемеді. Д) Қыстың қақаған аязында аң аулауға кетті. Е) Асан биыл мектепке барды. 14. Қашанғы?Қайдағы? – қай сөйлем мүшесінің сұрақтары? А) пысықтауыш В) анықтауыш С) бастауыш Д) толықтауыш Е) баяндауыш 15.Анықтауышты табыңыз. Бүгін аспанда алақандай бұлт жоқ. А) Бүгін В) Бұлт С) жоқ Д) аспанда Е) алақандай 16. Матаса байланысқан анықтауыш түрін көрсетіңіз. А) жарқыраған күн В) самал жел С) жұқалаң көк бұлт Д) менің жеңгем Е) Мұрат мырза 17. Сөйлемдегі анықтауыштың жасалу жолын белгілеңіз.
А) зат есім В) Етістіктің есімше түрі С) Сан есім Д) Есімдік Е) Сын есім 18. Тек тұрлаусыз мүшелерді атаңыз. А) пысықтауыш, баяндауыш В) бастауыш, баяндауыш С) анықтауыш, толықтауыш Д) толықтауыш, бастауыш Е) баяндауыш, анықтауыш 19. Анықтауышы бар сөйлемді көрсетіңіз. А) Көлдер ластанып жатыр. В) Көлдің деңгейі төмендеген. С) Табиғатты қорғауды өзіннен баста. Д) Досым кітап сатып алды. Е) Ол бізбен кездесті. 20. Зат есімнен болған мүшенің сын – сипатын анықтап тұратын сөйлем мүшесін анықтаңыз. А) Анықтауыш В)Пысықтауыш С) Баяндауыш Д) Бастауыш Е) Толықтауыш 21. Анықтауыштың сұрақтарын көрсетіңіз. А) Кімі?Несі? В) Кімді?Нені? С)Кімге ?Неге? Д )Неше?Нешінші? Е) Қайда?Қайдан? 22. Анықтауыш құрамына қарай нешеге бөлінеді? А) 3 В) 7 С) 5 Д) 6 Е) 2 23.Анықтауыш құрамына қарай болады : А) Тура В) Дара С) Жанама Д) Жәй Е) Жайылма 24.Дара анықтауыш неше сөзден тұрады? А) 1 В) 5 С) 2 Д) 3 Е) 4 25. Күрделі анықтауыш кемінде неше сөзден тұрады? А) 1 В) 3 С) 4 Д) 2 Е) 5
1. Қазақ тілінде қанша дыбыс бар? А) 36 В) 35 С) 37 Д) 38 Е) 42 2. Сөздің ең кішкене бөлшегі қалай аталады? А) сөз В) буын С) дыбыс Д) әліпби Е) дифтонг 3. Бірыңғай бітеу буынды сөзді табыңыз А) қаршыға В) кұмырсқа С) қарға Д) қасқыр Е) қарағай 4. Ілгерінді ықпалды табыңыз. А) басшы ) шекара С) бұрыңғы Д) саудагер Е) көзқарас 5. Буын үндестігі деген не? А) дауыссыздар үндестігі В) тоғыспалы ықпал С) дауыстылар үндестігі Д) ілгерінді ықпал Е) кейінді ықпал 6. Жіңішке буынды сөзді табыңыз. А) әлдеқашан В) жолдас С) ғарышкер Д) әріптес Е) әрқалай
7. Буын тіл білімінің қай тарауында қарастырылады? А) Фонетика В) Лексика С) Морфология Д) Синтаксис Е) Пунктуация 8. Дауысты дыбыстар ненің қатысына қарай жуан, жіңішке болып бөлінеді? А) еріннің В) жақтың С) үннің Д) салдырдың Е) тілдің 9. Тұйық буынды сөзді табыңыз. А) ұлт В) дауа С) қайық Д) елім Е) оқу 10. Кейінді ықпалды табыңыз. А) ешкі В) жұмысшы С) өнерпаз Д) бір күні Е) баспасөз 11. Дыбыс үндестігінің неше түрі бар? А) 2 В) 3 С) 4 Д) 6 Е) 5 12. Қазақ тілінде екпін қай буынға түседі? А) соңғы буынға В) ортаңғы буынға С) бірінші буынға Д) тұрақты емес Е) түспейді 13. Бітеу буынды табыңыз. А) ал В) төрт С) ата Д) бала Е) алға 14. «У» әрпі қай қатарда дауыссыз болып тұрғанын анықтаңыз. А) жабу, кебу В) туу, жуу С) дауыс, қауын Д) бу,қу Е) жазушы, шешуші 15. Жуан-жіңішкелі дауыстылардан болған аралас буынды сөзді табыңыз. А) анда-санда В) Талдықорған С) ҚазМҰҰ Д) келешек Е) әнұран 16. Қазақ тілінде неше дауысты дыбыс бар? А) 26 В)25 С) 9 Д)15 Е) 12 17. Сөздің басында кездеспейтін дауыссыз дыбыстарды көрсетіңіз. А) ң, п В) Һ, ң С) ғ, ш Д) ч, щ Е) в, з 18.Дауыссыздан басталып, дауыстыға бітетін буын түрін көрсетіңіз. А) ашық буын В) тұйық буын С) буын үндестігі Д) аралас буын Е) бітеу буын 19. Буынға дүрыс бөлінген сөзді табыңыз. А) зау-ық-сыз В) и-на-бат С) әз-іл-кеш Д) ес-еп-теу-іш Е) қаж-ыр-лы-лық 20. Буынның неше түрі бар? А) 1 В) 4 С) 3 Д) 2 Е) 5 21.Қай буын бір дыбыстан тұрады? А) тұйық В) бітеу С) ашық Д) аралас Е) ешқайсысы 22. Ашық- тұйық- бітеу буынды сөді табыңыз. А) қатысқан В) мұрагер С) туысқан Д) жиналыс Е) қиылыс 23. Дауысты дыбыстар ерін қатысына қарай .... болып бөлінеді. А) жіңішке, жуан В) ашық, қысаң С) еріндік, ашык Д) езулік, жуан Е) езулік, еріндік 24. Дифтонг дыбыстарды көрсетіңіз. А) я, ю, ё В) ү, ұ, у С) ы, и, і Д) а, о, ы Е) ь, ъ,й 25. Буын үндестігіне бағынбайтын қосымшаларды көрсетіңіз. А)- мен,-бен,-пен В) –лар,-дар,-тар С) -қа, -ке, те Д) -мын, -бін, -пін Е) -дың,- дің, -тің Музыка. Шешендік өнер. 1.Музыка зерттеушісі кім ? а)М.Қашқари ә)Ж.Баласағұн б)Әбу Насыр-Әл Фараби в)Д.Нұрпейісова г)Д. Шығайұлы 2.Ресейде ән өнерін зерттеуі нешінші ғасырдан басталады? А)16 ә)17 б)18 в)19 г)20 3.Құрмалас сөйлем неше жай сөйлемнен құралады? А)1 ә)2 б)8 В)6 г)10 4.Үйлену тойы,бесікке салу,шілдехана –бұл нелерге жатады? А)мақалдар ә)дәстүрлер б)мәтелдер в)ертегілер г)өлеңдерге 5.”Бұлбұл” күйінің авторы кім? А)Д.Нұрпейісова ә)Н.Тілендиев б)С.Илиұлы в)Д.Шығайұлы г)А.Құнанбаев. 6.Күйші Сүгір Әлиұлы қашан дүниеге келді? А)1882 ә)1880 б)1820 в)1861 г)1955 7.Дәулеткерей Құрманғазымен нешінші жылы кездесті? А)1865 ә)1866 б)1869 в)1870 г)1889 8.С.Илиұлы неше жасынан бастап күй ойнай бастады№ а)13 ә)12 б)10 в)15 г)14 9.Д.Нұрпейісова неше жасынан бастап домбыраны ұстай бастады? А)11 ә)7 б)12 в)13 г)15 10.Шешендік сөздердің неше түрі бар? а)5 ә)7 б)9 В)3 г)6 11.Қазақ елінде неше би бар? а)3 ә)5 б)7 в)9 г)2 12.Кино өнері неше салаға бөлінеді? А)3 ә)5 б)7 в)4 г)6 13.”Наследие”сөзінің дұрыс тап. А)мұра ә)ғылыми б)мәдени в)мұражай г)көне 14.Театр деген не? А)өнердің бір түрі ә)дәстүр б)бір сала в)оқиға г)мақал 15.Сценарий авторы кім? А)режиссер ә)суреткер б)актер В)кинодраматург г)композитор 16.Кадрға түсіруші кім? А)актер ә)оператор б) режиссер в) кинодрамотург г) суретші 17) Қазақ драм театры нешінші жылы ашылды? А) 1940 ә)1939 б) 1926 в) 1924 г) 1929 18) “Келесім” сөзінің аудармасы тап А) духовный ә) соглошение б) возможность в)договор г) приказ 19) Н.Тілендиев қай жерде дүниеге кемен? А) Қостанай облысы ә) Қызылорда облысы б) Семей облысы в) Алматы облысы г) Толдыкорған облысы 20) Ресейдегі шешендік өнердін негізін салған атақты орыс ғалымы кім болады? а) Некрасов ә) Ломоносов б) Толстой в)Крылов в) Пушкин 21) Қазақ хандығында ең жоғарғы билеуші кім болған? А) султан ә) би б) батыр в) хан г) ақын 22) Шынғысханнан тараған ер адамдар кімдер? А) хандар ә)билер б) сұлтандар в) ақындар г) батырлар 23) Төле би нешінші жылы туған? а)1644 ә)1700 б)1756 в)1764 г) 1663 24) Орта жузден биі кім? А)Төле би ә)Әйтике би б)Казыбек би 25) Әйтике би қай жылы қайтыс болды? А)1644ә)1700 б)1702 в)1663 г)1756 Шылау 1. Шылаудың неше түрі бар? А. 1 Б. 2 С. 3 Д. 4 Е. 5 2. Септеулік шылауды тап А. Және,әрі Б. Дейін, шейін С. Алайда, болмаса Д. Себебі, өйткені Е. Бәрі, мен 3. Шылау сөзді тап. «Асан мен Үсен далада отыр» А. Асан Б. Мен С. Үсен Д. Далада Е. Отыр 4. Шылау сөйлемде қандай мүше болады? А. Бастауыш Б. Анықтауыш С. Толықтауыш Д. Баяндауыш Е. Болмайды 5. Демеулік шылау қалай жазылады? А. Бас әріппен Б. Тырнақша арқылы С. Дефис арқылы Д. Үтір арқылы Е. Бөлек жазылады 6. Шылау дегеніміз не? А. Толық мағынасы жоқ, сөйлем мүшесі бола алмайды Б. Сапаны білдіреді С. Заттың атын білдіреді Д. Санды білдіреді Е. Түр-түсті білдіреді 7. Шылау қатысқан қатарды тап А. Бәрі келді Б. Көп адам С. Күн ашық Д. Үйге толы Е. Кітап пен қалам 8. Демеулік шылау жалғанған қатарды тап А. Ақ маңдайлы Б. Ол ақ қағазды берді С. Мен-ақ айтайын Д. Ақ қар Е. Ақ киімді денелі 9. Сөзбен сөзді, сөйлем мен сөйлемді байланыстыратын шылау түрі А. Қыстырма сөз Б. Қаратпа сөз С. Септеулік Д. Жалғаулық Е. Демеулік 10. Септеулік шылауы бар қатарды тап А. Асан мен Үсен Б. Кешке таман С. Үйге барасың ба? Д. Келеді-міс Е. Болдым-ау 11. Жалғаулық шылау неше түрге бөлінеді? А. 5 Б. 4 С. 3 Д. 2 Е. 1 12. Талғаулық жалғаулықты тап А. Өйткені Б. Туралы С. Мыс Д. Немесе Е. Сондықтан 13. Демеулік шылыу қатысқан қатарды тап А. Оның әкесі бүгін келеді-міс Б. Үйден Асан мен Үсен шықты С. Далада күн жылы Д. Ақ қар жауды Е. Сен жөнінде оқыдым. 14. Себеп-салдар жалғаулықты тап А. Тарта, әрі Б. Үшін, дейін, шейін С. Мыс, ақ, ау Д. Өйткені, немесе Е. Өйткені, себебі 15. Жалғаулықты шылау қатысқан сөйлемді тап А. Далада қыс, бірақ далада күн жылы Б. Бүгін үш-ақ сабақ болады С. Үйге дейін автобуспен келдім Д. Балалар бәрін оқыды Е. Ол ойланып, жазды 16. Қарсылықты жалғаулықтарды тап А. Бірақ,туралы Б. Мен,үшін С. Және, дегенмен Д. Алайда, әрі Е. Дегенмен, алайда 17. Атау септіктен кейінгі шылаулар А. Әрі, бері, бұрын Б. Бірге, қатар С. Шейін, дейін Д. Арқылы, туралы Е. Тарта, таман 18. Тежеу мағынасындағы демеулік шылауларды ата А. Ақ, ау Б. Мыс, міс С. Ма,ме Д. Ғой, қой Е. Ғана, ды 19. Көмектес септіктен кейінгі шылау А. Бірге, қатар Б. Туралы, үшін С. Арқылы, таман Д. Шейін, таман Е. Бұрын, туралы 20. Ыңғайлас жалғаулықтарды тап А. Және, әрі, мен Б. Бірақ, алайда С. Сөйтсе, ал Д. Бұрын, асатам Е. Децін, кейін 21. Шығыс септіктен кейінгі шылау А. Тарта, таман Б. Кейін, аса С.Жуық, арқылы Д, Жөнінде, мыс Е. Үшін, туралы 22. Шылау сөз сұрақтары қандай А. Кім, не Б. Қандай,неше С. Қандай, нешеу Д. Қайда, қалай Е. Сұрақ қойылмайды 23. Ыңғайлас жалғаулық қатысқан қатарды көрсет А. Айнала толған адам еді Б. Қыс болды, бірақ күн жылы С. Асан мен азаман дос, әрі жақсы оқиды Д. Үйге дейін бірге келдік Е. Сыныпта шамамен отыз оқушы 24. Талғаулық жалғаулықты тап А. Сөйтсе де, дегенмен Б. Жөнінде, арқылы С. Мыс,міс Д. Ма, ме, па, пе Е. Біресе, кейде 25. Демеулік шылыу қатысқан қатарды тап А. Оның әкесі бүгін келеді-міс Б. Үйден Асан мен Үсен шықты С. Далада күн жылы Д. Ақ қар жауды Е. Сен жөнінде оқыдым. Фонетика 1 нұсқа. 1.Фонетика нені зерттейді? А)Тіл дыбыстарының жүйесін. Д)Сөз құрамын. В)Сөз тіркесінің байланысу тәсілін. Е)Сөз құрамын. С)Тіл дыбыстарының айтылу нормасын 2.Қатаң дауыссыз дыбыс қайсы? А)п,б. Д)з,и. В) р,л. Е)ф,ш. С) м,н. 3. Бірде жуан бірде жіңішке болатын дыбыс. А)а. Д)у. В)і. Е)ы. С)о. 4.Тек жіңішке буындардан тұратын сөзді табыңыз. А)Ауыл. Д)өндіріс. В)Жолаушы. Е)Жалқау. С)Қыздар. 5.Жуан буынды сөзді табыңыз. А)Шағала. Д)Өсімдік. В)Арбакеш. Е)Өндіріс. С)Еңбек. 6.Ашық дауысты сөзді табыңыз. А)а,ә. Д)ү,й. В)ы,і. Е)ы,і. С)ұ,у. 7. «У» әрпі қай сөзде дауысты дыбыс орнына қолданылып тұрғанын көрсетіңіз. А)Бауыр. Д)Дауыл. В)Аялдау. Е)Лайлау. С)Ақтару. 8.Бірыңғай жуан дауыстыдан тұрған сөзді табыңыз. А)Бірсыпыра. Д)Қазір. В)Кітап. Е)Кітапхана. С)Қалалық. 9. Бірыңғай жіңішке дауыстыдан тұрған сөзді табыңыз. А)Тыныштық. Д)Ажуалау. В)Көзілдірік. Е)Болашақ. С)Басылым. 10.Дауысты дыбыстарды табыңыз. А)б,ж,с,р,ғ. Д)а,ә,о,у,е. В)х,ч,к,г. Е)б,в,г,ғ. С)ц,ш,к,и,д. 11.Еріндік дауыстыларды табыңыз. А)с,т,р,п,ж. Д)і,а,ы,ә,е. В)қ,ш,ғ,д,г. Е)а,б,в,г. С)о,ө,ұ,ү. 12.Жақтың қатысына қарай дауысты дыбыстар қалай бөлінеді? А)Жуан дауысты. Д)Еріндік дауысты. В)Ашық дауысты. Е)Дауыссыз дыбыстар. С)Жіңішке дауысты. 13.Тілімізде қанша дауыссыз дыбыстар бар? А)19. Д)26. В)12. Е)27. С)21. 14. Қайсысы езулік дауыссыз дыбыстарға жатады? А)о,ө,ы....... Д)ү,і,и......... В)ә,е,э......... Е)а,о,ө.............. С)и,у......... 15.Қай дыбыс сөздің соңында келмейді? А)ы. Д)е. В)о. Е)і. С)а. 16.Дауысты қысаң дыбыстар қайсысы? А)ы,і,и. Д)ү,у,ә. В)а,е.е. Е)ұ,у,ә. С)ы,ө,ә. 17.Қай дауысты дыбыс жіңішке езулікке жатады? А)ұ. Д)і. В)ә. Е)у. С)а. 18.Дауыссыз дыбыс қалай жасалады? А)Езудің қатысына қарай. Д)Ауа кедергіге ұшырауына қарай. В)Ауаның кедергіге ұшырап шығуынан. Е)Үн арқылы жасалады. С)Үн мен салдардың қатысынан жасалады. 19.Қазақ тілінде қанша дыбыстар бар? А)38. Д)12. В)42. Е)26. С)36. 20.Жуан дауысты дыбыс қалай жасалады? А)Жақтың қатысына қарай. Д)Езудің қатысына қарай. В)Тілдің қатысына қарай. Е)Үн мен салдардың қатысына қарай. С)Еріннің қатысына қарай. 21. «Ә» дыбысы қай сөзге қойылады? А).........ңқау. Д)...........ңгіме. В)..........стық. Е)............рақ. С)........шбір. 22. «О»дыбысы қай сөзге қойылады? А)......лең. Д)қ....змет. В)......йгілі. Е)б....йге. С)......ттық. 23. «Ө» дыбысы қай сөзге қойылады? А)Г......лнәр. Д) Ж....қып. В)К....нетоз. Е)Д...укес. С)Нөс....р. 24. «Ұ» дыбысы қай сөзге қойылады? А)Жұлд...з. Д)Бөлм..... В) Құр....л. Е)Түс..... С)Нақ....рыс. 25. «І» дыбысы қай сөзге қойылады? А)Салқ.....н. Д)Үңг.....р. В)М...най. Е)Ұз....н. С)Б...лай.
1. Әріп дегеніміз не? А) Сөздің дұрыс айтылуы. Д)Жазу таңбалары мен дыбысты айқындауыш. В) Сөздің дұрыс жазылуы. Е)Дыбыстардың белгілі тәртіпке салынған жинағы. С) Дыбысты жазудағы таңба. 2. Жіңішке буынды сөзді табыңыз. А)Сапар. Д)Өмір. В)Зағип. Е)Оқушы. С)Бисаят. 3.Жуан буынды сөзді табыңыз. А)Әсемпаз. Д) жетер В)Асау. Е) өмір С)Аман-есен. 4. Ашық дауыстыларды табыңыз. А) ә, ү, ұ, і, уВ) о, ө а, әС) а, ә, о, е, эД) д, л, м, нЕ) ы, і, ө, ү 5. Еріндік дауыстыларды табыңыз. А) с, т, п, р, жВ) қ, ш, ғ, д, гС) о, ө, ү, ұД) ы, а, і, ә, еЕ) а, б, в, г 6. Жуан дауысты дыбыс қалай жасалады? А) жақтың қатысына қараай В) тілдің қатысына қарай С) еріннің қатысына қарай Д) өкпеден шыққан ауаның қатысына қарай Е) үн мен салдардың қатысына қарай 7. Ашық дауысты дыбыстар қалай жасалады? А) тілдің қатысына қарай В) еріннің қатысына қарай С) езудің қатысына қарай Е) үн мен салдыр қатысына қарай 8. Тілімізде қанша дауыссыз дыбыс бар? А) 19В) 12С) 21Д) 26Е) 27 9. Қайсысы езулік дауыссыз дыбыстарға жатады? А) о, а, ы В) а, ә, э С) и, у, уД) ү, і, иЕ) а, о, ө 10. Дауыссыз дыбыстар қалай жасалады? А) езудің қатысына қарай В) ауаның кедергіге ұшырап шығуынан С) үн мен салдардың қатысына қарай жасалады Д) үн арқылы жасалады Е) ауа кедергіге ұшырауына қарай 11. Бірыңғай еріндік дауысты қатысқан сөз қайсы? А) барымталасуВ) барбиынқы С) болжалдықД) бұқтырЕ) бұлбұл 12. Қазақ тілінде қанша дыбыс бар? А) 38В) 42С) 36Д) 12Е) 26 13. Езулік дыбыс қалай жасалады? А) тілдің қызметіне қарай В) жақтың қызметіне қарай С) еріннің қызметіне қарай Д) үн мен салдырдан жасалады Е) ауаның кедергіге ұшырауынан 14. Қысаң езулік дыбысы қайсы? А) оВ) иС) аД) уЕ) ө 15. «О» дыбысы қай сөзге қойылады? А) ...... лең В) .......йгілі С) ........ттық Д) қ.......змет Е) б.....йге 16. Жуан дауысты дыбыстарды табыңыз. А) а, о, ұ, ү В) а, о, ұ, е С) а, о, ұ, ы Д) ә, е, ұ, ү Е) ұ, ы, е, і 17. Жіңішке дауысты дыбыстарды көрсетіңіз. А) ы, і, ә, о В) о, ұ, ү, е С) ө, у, і, е Д) ұ, ү, ы, і Е) а, ә, ы, і 18. Бірыңғай езулік дауыстыдан жасалған сөзді табыңыз. А) Мұқан, Ербол В) әдебиет, теңіз С) орден, нөсер Д) ине, бөденеЕ) адам, өнім 19. Бірыңғай ашық дауысты дыбыстан тұрған сөзді табыңыз. А) Нілжан, Қанат В) Ләззат, Үміт С) Кәрім, Сәбира Д) Зәуре, Шолпан Е) Рәшит, Есет 20. Қатаң дауыссыздан басталып тұрған жалғауды табыңыз. А) кілемдер В) киноданС) клубтанД) дүкенненЕ) пәтерге 21. Үнді дауыссыздарды табыңыз. А) з, к, қ, л, м,нВ) а, о, ұ, і, ә, уС) п, в, к, қ, т, с, шД) р, л, м, ң, и, уЕ) д, ғ, б, ж 22. «І» дыбысы қай сөздерге қойылады? А) ...сырап, ....стық В) ....гіш, .....нта С) .....лесе, ....ргелесД) т..ккен, ....лғиЕ) қи....н, ер.....н 23. «Ұ» дыбысы қай сөзде жазылады? А) с..мкеВ) ...стағанС) жая...лапД) т...сінЕ) т....скен 24. «Ә» қандай дыбыс? А) ашық, еріндікВ) жуан, езулікС) жіңішке, ашықД) қысаң, езулікЕ) еріндік, жуан 25. Қай топта тек дауыссыз дыбыстар белгіленген? А) б, в, д, еВ) к, л, м, н, еС) й, ж, з, еД) л, м, н, әЕ) һ, ц, ш, ң
Қазақ тілінде қанша дыбыс бар? А) 36 В) 37 С) 38 Д) 32 Е) 25 2. Қай сөзде қате бар? А) әріпі В) ойна С) халқы Д) оқу Е) алтау 3. Қазақ тіліне тән әріптер жазылған қатарды табыңыз. А) майлы В) оқушыға С) адам Д) арба Е) сурет 4. Дауыссыз дыбыстар неше топқа бөлінеді? А) 6 В) 12 С) 7 Д) 4 Е)3 5. Жуан дауысты дыбыстар тұрған қатарды көрсет. А) Кенесары, өнерпаз В) Ұлытау, қуғыншы С) емхана, арбакеш Д) жүрек, ілгіш Е) қысқы, жаздыгүні 6. Сөздің ең кішкене бөлшегі қалай аталады? А) сөз В) дыбыс С) буын Д) әліпби Е) дифтонг 7. Дыбыстың таңбасы не? А) әріп В) сөз С) ағаш Д) буын Е) қосымша 8. Қазақтың төл сөздерінде сөз аяғында келмейтін дыбыс қайсы? А) д В) й С) ң Д) з Е) п 9. Қазақ тілінде неше дауысты дыбыс бар? А) 16 В) 12 С) 15 Д) 10 Е) 21 10. Фонетика нені зерттейді? А) сөйлем түрлерін В) сөз таптарын С) сөйлем мүшелерін Д) тіл дыбыстарын Е) қосымшаларды 11 . Әріптердің рет – ретімен тізілген жиыны қалай аталады? А) Әріп В) екпін С) дыбыс Д) буын Е) әліпби 12. Қай сөзге қосымша дұрыс жалғанған? А) жұмышшы В) киоскілер С) мекендер Д) кітаптар Е) біздікі 13. «У» әрпі қай қатарда дауыссыз дыбыс болып тұрғанын анықтаңыз. А) дауыс, қауын В) туу, жуу С) бу,қу Д) жазушы, шешуші Е) жабу, кебу 14. Дауысты дыбыстар неше топқа бөлінеді? А) 5 В) 2 С) 3 Д) 6 Е) 10 15. Қазақ тілінде қанша әріп бар? А) 42 В) 41 С) 37 Д) 40 Е) 36 16. Қазақ тіліне тән әріптер саны қанша? А) 7 В) 10 С) 9 Д) 11 Е) 12 17. Дауысты дыбыстар тілдің қатысына қарай қандай түрлері бар? А) о,ө,ү,ұ,у В) еріндік, езулік С) ашық, қысаң Д) а,ә,о,ө,е,э Е) жуан, жіңішке 18. «У» әріпі қай қатарда жіңішке дауысты болып тұрғанын көрсетіңіз. А) тауық В) кіру С) зуылдау Д) қуыс Е) бу 19. Дұрыс сөзді табыңдар. А) ериді В) тоқыйды С) ысыйды Д) қийылыс Е) байыиды 20. Сөздің басында кездеспейтін дыбыстарды көрсет. А) ң, п В) п,ң С) ғ,ш Д) в,з Е) ч.щ 21. Қазақ тіліне тән әріптер жазылған қатарды табыңыз. А) ұ,ү,у В) ф,х,һ С) ғ,қ,щ Д) ы,і,и Е) ө,і,ү 22. Ұяң дауыссыздан басталған қосымшаны табыңыз. А) терезелер В) жастығымыз С) қызға Д) доптың Е) баласыңдар 23. Дифтонг дыбыстарды көрсет. А) а,о,ы В) ы,и,і С) ұ,ү,у Д) ъ,и,ь Е) я,ю,ё 24. «Ә» әрпінің емлесіне байланысты дұрысын көрсетіңіз. А) Жәйлап В) Күман С) Шәмәлі Д) Ләззат Е) сәби 25. Қазақ тілінде екпін қай буынға түседі? А) бірінш і буынға В) тұрақты емес С) соңғы буынға Д) ортаңғы буынға Е) түспейді
Дыбыстың жазбаша таңбасы не? А) дыбыс В) буын С) әріп Д) сөз Е) сөйлем 2. Қазақ тіліне тән неше әріп бар? А) 7 В) 9 С) 5 Д) 6 Е) 10 3. Жақтың қатысына қарай дауысты дыбыстардың түрлерін ата. А) еріндік, езулік В) жуан, жіңішке С) ашық, қысаң Д) дауысты, дауыссыз Е) қатаң, ұяң 4. Қазақ тілінде қанша дыбыс бар? А) 30 В) 37 С) 31 Д) 36 Е) 32 5. Дыбыс бола алмайтын әріптерді көрсет. А) ә,і,у,ө,ү В) қ,ғ,ң,щ,һ С) я,ю,ь,ъ Д) о,а,ы,у,ұ Е) б,в,г,д,ж 6. Дауыссыз дыбыстар неше топқа бөлінеді? А) 3 В)7 С)5 Д)9 Е)10 7. Қазақ тілінде неше дауысты дыбыс бар? А) 24 В) 31 С) 25 Д) 42 Е) 12 8. Қай сөзге қосымшалар дұрыс жазылған? А) факттер В) ауылдан С) мектептар Д) басдар Е) киоскіге 9. Қатесі жоқ сөзді тап. А) ерийді В) ейрейді С) ерейді Д) ериді Е) еридіе 10. «У» әрпі қай қатарда жіңішке дауысты болып тұрғанын көрсет. А) туыс, уақ В) түзу, жүзу С) суық, жуық Д) тұру,құру Е) су,жу 11. Қазақтың төл сөздерінде сөз аяғында келмейтін дыбыс қайсы? А) д В) й С) ң Д) з Е) п 12. Сөздің кішкене бөлшегі қалай аталады? А) сөз В) дыбыс С) буын Д) әліпби Е) дифтонг 13. Ұ,ү,ә – әріптері көбінесе қай сөздерде екінші буында жазылады? А) терминдерде В) орыс тілінен енген сөздерде С) қазақ тіліне сіңіп кеткен араб-парсы сөздерінде Д) қазақтың байырғы сөздерінде Е) интернационалдық сөздерде 14. «У» дыбысы қай кезде дауысты дыбыс болады? А) дауыстыдан кейін В) үнді дыбыстан кейін С) ұяң дыбыстан кейін Д) қатаң дыбыстан кейін Е) дауыссыздан кейін 15. Қазақ тілінде қанша қатаң дыбыс бар? А) 4 В) 5 С) 11 Д) 9 Е) 7 16. «Щ» әрпі қандай сөздерде жазылады? А) байырғы сөздерде В) орыс тілінен енген сөздерде С) неологизмдерде Д) араб-парсы сөздерінде Е) қос сөздерде 17. Жұп болып келмейтін ұяң, қатаң дауыссыздарды тап. А) һ-х В) қ-ғ С) т-д Д)в-ф Е) п-б 18. Бірыңғай ұяң дауыссыз дыбыс қатысқан сөзді тап. А) майлы В) балдырған С) тұтқа Д) тасымал Е) жазғы 19. Дифтонг дыбыстарды көрсет. А) о,а,ы В) ы,и,і С) ү,у,ұ Д) ъ,ь,й Е) я,ю,ё 20.Дауысты дыбысқа не түседі? А) екпін В) әріп С) буын Д) дыбыс Е) сөз 21. Қай сөзде қате бар? А) халқы В) оқу С) әріпі Д) алтау Е) ойна 22. Буынға дұрыс бөлінген сөзді тап. А) мер-ек-е В) ме-ре-ке С) ме-рек-е Д) мер-е-ке Е) м-ер-е-ке 23. Қазақ тілінде қанша буын бар? А) 5 В) 6 С) 3 Д) 2 Е) 4 24. Тұйық буынды сөзді тап. А) ұлт В) қайық С) дауа Д) оқу Е) елім 25. Ашық буынды сөзді тап. А) қалада В) бірінші С) отбасы Д) ықпал Е) қияр
1.Заттың атын білдіретін сөзді табыңыз. А) Қызылкүрең В) Жиырма сегіз С) Отырып қалды Д) Қызметкер Е) Ілгері 2. Зат есімнің жалқы есім түрін табыңыз. А) Әке – шеше В) Аспан әлемі С) Еңбекші халық Д) Қарағанды Е) Ата-ана 3. Зат есім сөйлемде қандай қызмет атқарып тұр. Кітап оқыдық. А) Бастауыш В) баяндауыш С) толықтауыш Д) пысықтауыш Е) анықтауыш 4. Дара зат есімді көрсетіңіз. А) Тұрған В) оқу С) күшті Д) қиял Е) ата-ана 5. Зат есімнің жалпы есім түрін табыңыз. А) Нұра өзені В) Қазақстан Республикасы С) Ердің сыншысы – елі Д) Тарбағатай өңірі Е) Ертіс маңы 6. Күрделі зат есімді табыңыз. А) Зейін В) білгіш С) әдет-ғұрып Д) самғау Е) бос 7. Жіктік жалғауы дұрыс жалғанған зат есімді табыңыз. А) Аспанбыз В) керегесіздер С) шәкіртпіз Д) оқулықтарымыз Е) тіліміз 8. Зат есімнің пысықтауыш қызметіндегі сөзді табыңыз. А) Дала гүлін терді В) Еріншектің ертеңі бітпес С) Қарағым, кітабыңыз сөреде тұр Д) Гүл үйдің көркі Е) Перизат өлең айтты 9. Зат есімнің баяндауыш қызметіндегі сөзін табыңыз. А) Асығыс кетіп қалды В) Ақылды бала – арлы бала С) Ақылды басшы болса, адаспассың Д) Бес жержегі бес – жиырма бес Е) Жаз келді 10. Негізгі зат есімді белгілеңіз. А) күнделік В) көркем С) ұлық Д) қол Е) ұғу 11. Сөйлемдегі зат есім қай сөз табынан жасалып тұр? Мен кеше күрегімді жоғалтып алдым. А) сын есім В) зат есім С) үстеу Д) есімдік Е) еліктеу 12. Етістік сөзден жасалған туынды зат есімді табыңыз. А) Қаламсыз В) басшы С) тарақ Д) еңбекші Е) жерлес 13. Сөздердегі жалпы есімді табыңыз. А) «Береке» совхозы В) «Ақтөс» С) адам Д) Қапшағай Е) Балқаш 14. Дерексіз зат есімді табыңыз. А) алтыбақан В) жер С) даңқ Д) дария Е) жусан 15. Зат есімнің рең мәнін тудырып тұрған жұрнағын табыңыз. Абай өз әкесінің өзге болыссымақ атаулыдан мықты, қайратты екенін сезеді. А) Абай В) әкесінің С) болыссымақ Д) мықты Е) өз 16. Жалқы есімді көрсетіңіз. А) сөйлем В) тәуелсіз С) Абай Д) ел Е) көкшіл 17. Зат есімнен болған етістікті табыңыз. А) Ұрыс В) Суғар С) Ұшар Д) Ұзама Е) көр 18. Туынды зат есімді анықтаңыз. А) он бес В) он С) алдың Д) жұт Е) бірлік 19. Жалпы есімді белгілеңіз. А) «Абай жолы» В) Құлагер С) Балқаш Д) «Жас Алаш» Е) Тау 20. Анықтауыш қызметін атқарып тұрған зат есімді табыңыз. А) Күш - білімде В) Әйгерімнің білегінде күміс білезік жарқырайды С) Бір досына шахмат сыйлады Д) Аулада гүл жайқалып өсті Е) Терлемеген терең білмес 21. Зат есімнен болған етістікті табыңыз. А) ағар,көгер В) менменсі, жусын С) шегеле, тамақтан Д) келтір, ескір Е) апар, әкел 22. Бастауыш қызметін атқарып тұрған зат есімді табыңыз. А) Жүзімді үзіп жейді В) Әркім өз ойын айтты С) Бұл сенің қолың Д) Ағай жақсы кеңес берді Е) Мерекеге кешікпей келді 23. Деректі зат есімді анықтаңыз. А) азап В) шабуыл С) дәулет Д) тас Е) ар-ұят 24. Заттың жалпы атауын білдіретін жалпы есімдерді белгілеңіз. А) «Ақ кеме», колхоз В) Қасым, трактор С) Адам, «Қан мен тер» Д) Орман,мал,бала Е) Алматы, Алатау 25. Мына есімдердің қайсысы зат есімдердің орнына жүреді? А) Әлдекім В) әрқашан С) қанша? Д) мына Е) қайда?
1. Заттың жалпы атауын білдіретін жалпы есімдерді белгілеңіз. А) Қаратау В) Ақсүйек С) Жетісу Д) Қасым Е) Бала 2. Есім сөздерден жасалған зат есімді көрсетіңіз. А) Етікші, кітапхана, балгер В) егін, егіншілік, тарсыл С) тершіл, қонақ, жиналыс, кемшілік Д) достық, жақсылық, жолдас Е) басқар, басшылық, басқарма 3. Пысықтауыш қызметін атқарып тұрған зат есімді көрсетіңіз. А) Тұздың емдік қасиеті бар В) Аурудан аяған күштірек С) Шоқпардай кекілі бар қамыс құлқ Д) Бес жүздей жұмыскер қосылды Е) Анам қалаға кетті 4.Біріккен зат есімді табыңыз. А) Бала-шаға В) Колхоз С) Сары май Д) Белбеу Е) Ата 5. Етістіктен жасалған зат есімдерді көрсетіңіз. А) Тозық, жатақ, қуаныш В) Бұрғы, келісім, бұрыл С) Көрермен, тілек, зуылдақ Д) Тербеліс, тарсыл, күңкіл Е) Қуан, қайғыр, ойла 6. Есім сөздерден жасалған зат есімді көрсетіңіз. А) Етікші В) тершіл С) егін Д) достық Е) баста 7. Толықтауыш қызметіндегі зат есімді көрсетіңіз. А) Менің бақытым алда В) Бүркіт биікте ұшады С) Қыс келер ұзамай Д) Атамекен- қасиетті ұғым Е) Білімді кітаптан аларсың 8. Жалқы есім бар сөйлемді табыңыз. А) Көрісіп амандасқаннан көзімді ала алмадым. В) Мен сені Алатаудың аясында қарсы аламын. С) Адам ұлы адамша өмір сүрсін. Д) Үстінде жетін кестелеген ақ көйлек, қызыл пүліш қамзол. Е) Біреудің кісісі өлсе, қаралы ол. 9. Берілген сөзден туынды зат есім жасайтын жұрнақты көрсетіңіз. Адам... А) – дар В) – ға С)- ша Д) – шылық Е) – дікі 10. Тырнақшаға алынып жазылатын зат есімді табыңыз. А) Отырар В) О. Бөкей С) Зайсан Д) Қорқыт ата Е) Абай жолы романы 11. Жіктік жалғауы жұрыс жалғанған зат есімді табыңыз. А) Аспанбыз В) керегесіздер С) шәкіртпіз Д) оқулықтармыз Е) тіліміз 12. Туынды зат есімді тап. А) Көрікті В) көркем С) жұрнақ Д) жалғау Е) көрікші 13.Жалқы есім қайсы? А) Мемлекет В) педогогикалық инситут С) орталық басылым Д) Үкілі Ыбырай Е) ауыл мектебі 14. Зат есімнен болған қос сөзді көрсетіңіз. А) қадір-қасиет В) көре-көре С) қызыл-жасыл Д) сарт-сұрт Е) кіріп-шығу 15. Зат есім дегеніміз не? А) Зат, құбылыстың сынын білдіреді В) Заттың мөлшерін білдіреді С) Зат құбылыстың атын білдіреді Д) Адамның әртүрлі көңіл-күйін білдіреді Е) Қимыл, амал- әрекеттің түрлі белгілерін білдіреді 16. Деректі зат есім дегеніміз не? А) Бір тектес заттардың ортақ атауы В) Көзбен көріп, қолмен ұстауға болатын заттар С) Оймен танылатын зат атауы Д) Кісі аттарына байланысты атаулар Е) Құбылыстың атын білдіретін атау 17. Заттық ұғымның атауы болатын сөзді табыңыз. А) Бүрсігүні, орысша, бұрын В) әдемі, жақсы,таза С) мың,жиырма,жеті жүз Д) ағаш,адам,уақыт Е) бойшан, ұйымшыл, ауылдық 18. Зат есімнің орнына жүріп, бастауыш қызметін атқарып тұрған есімдікті көрсетіңіз. А) Бір-біріне сыбырлай сөйлеседі. В) Әрқашан өзіңді ойлағайсын. С) Бірде шал сол ұлдарын жинапты. Д) Сөйлеуші, айтушы адамдар- басқалар. Е) Бұның- саған көрсеткен назым. 19. Бастауыш қай сөз табынан жасалған. Кішіпейілдік – кісінің көркі. А) күрделі зат есім В) дара сын есім С) деректі зат есім Д) туынды зат есім Е) жалқы есім 20. Берілген сөйлемнің ішінен күрделі зат есімді табыңыз. Ата – анамның Семейге көшіп келуіне байланысты мені лицейге қабылдауыңызды сұраймын. А) Семей В) байланысты С) ата- анамның Д) лицейге Е) мені 21. Зат есімнің анықтауыш қызметіндегі сөзді табыңыз. А) Өлімнен ұят күшті В) Ақ басты Алатаудың Жамбылымын. С) Антонның ұмытпағандығына Асқар қайран қалды Д) Ақпанда боран соқты қар, шілдеде қайнап төнді күн. Е) Ол биыл бесінші сыныпқа көшеді. 22. Берілген сөйлем ішінен тура толықтауыш болып тұрған зат есімді табыңыз. Оның асы мен көлігі, өң - шырайы адамды дос етеді, тарта біледі. А) Асы мен көлігі В) өң-шырайы С) адамды Д) дос Е) оның 23. Баяндауыш қызметін атқарып тұрған зат есімді белгілеңіз. А) Ердің сыншысы – елі. В) Оқуың көп, тоқуың қалай. С) Досымда жақсы кітап бар. Д) Бала біліммен көркем. Е) Темірді қызғанда соқ. 24. Анықтауыштық қызметте жұмсалған зат есімді табыңыз. А) Есімбектің үлкен үйі лық толған адам. В) Бекболат шаршап отыр. С) Қарашада аяз қаусыра қысып кетті. Д) Ботадай боздап көрістті. Е) Сен үшін ол жалпақ дүниеден де үлкен. 25. Зат есім сөйлемнің қай мүшесі? Шетте жүргенмен, ол бұндағы хабарға қанықтұғын. А) толықтауыш В) баяндауыш С) пысықтауыш Д) бастауыш Е) анықтауыш
1. Омоним сөзді табыңыз. А) Ел үмітін ел ақтар. В) Алма, өзіңе керегі жоқ затты алма.С) Баусыз оймақ қолда тұрмас. Д) Қарақұс- жыртқыш құс. Е) Көңілі бұлақтай таза. 2. Сөздің бірнеше мағынаға ие болуы. А) СинонимВ) Көп мағыналы сөз С) АнтонимД) ОмонимЕ) Варваризм 3. Антонимдік жұпты көрсетіңіз. А) Егде-мосқалВ) Жіңішке- талдырмашС) Жуас-асауД) Межелеу-мөлшерлеуЕ) Көңіл – назар 4.Синоним сөздерді көрсетіңіз. А) Менен, жетеуВ) Сөк, түс,сөзС) Әдемі,сұлу,көріктіД) Сырмақ, шекпен,алаша Е) Қыс-жаз,күз-көктем 5. Тура мағыналы сөзді табыңыз. А) ашық терезе В) ашық мінезС) ашық далаД) қолы ашықЕ) ашық әңгіме 6. Сөздің көп мағыналығын лексиканың қай саласы зерттейді? А) лексикологияВ) семасиологияС) фразеологияД) ономологияЕ) терминология7. Синоним деген не? А) Мағынасы бір-біріне қарама –қарсы сөздер В) Жазылуы, айтылуы бірдей, мағыналары басқа-басқа сөздер С) Жазылуы, айтылуы әр түрлі, мағыналары бір-біріне жақын сөздер Д) Мағынасы мен жазылуы бөлек, айтылуы бірдей сөздер. Е) Белгілі бір мамандық, кәсіп аумағында қолданылатын сөздер 8. Зат есімді синоним қатарын көрсетіңіз. А) Ардақты,қадірлі, құрметтіВ) Әжептәуір, бірталай, біраз С) Құдірет, жасаған,жаратқанД) Аз,саяқЕ) Қысқа,шолақ,келте 9. «Жалығу» сөзінің синонимін табыңыз. А) Зерігу, құмар болуВ) Еріну,кешіруС) Зерігу, іш пысу Д) Жалтару, қорғануЕ) Ығыр болу,көңіл қалу 10. Көп мағынаға ие бола алмайтын сөзді табыңыз. А) бас В) көзС) аяқД) қолЕ) шаш 11. Қосарлы антоним қайсы? А) Некен-саяқВ) Қараңғы – жарықС) ЖасылД) Тез-тезЕ) Қас пен көз 12. «Зиялы» сөзінің антонимін тап. А) КөрегенВ) Көзі ашықС) МаңғазД) НаданЕ) Елгезек 13. Антонимдік жұпты көрсетіңіз. А) Қынай бел – сұлуВ) Ұзын құлақ - өсекС) Көзі тірі – көзі жоқ Д) Ашығу- тоңуЕ) Ашулы- ашқарақ 14. Сөйлемдерден омоним сөздерді табыңыз. А) Жазда Ыстықкөлге барамын. Маған жаз айы ұнайды. В) Жұмыс істейді. Мен жұмысымды бітірдім. С) Диктантты сауатты жаз. Дәрі жараны тез жазады. Д) Қаладағы тіршілік қызық екен. Е) Аш жүру-денсаулыққа зиян. Қарның ашты ма? 15. Омоним болатын сөз қайсы? А) Жиырма бесВ) ӘлденеС) АлайдаД) ЖансызЕ) Өзіміз 16.Омоним сөздер қатысқан сөйлемді табыңыз. А) Ел үмітін ел ақтар.В) Көк алманы алма. С) Қарақұс – жыртқыш құс.Д) Көңілі бұлақтай таза Е) Сулы жер – нулы жер. 17. Антоним дегеніміз не? А) Айтылуы әр түрлі, бірақ мағыналары жақын сөздер В) Мағыналары бір-біріне қарама-қарсы сөздер С) Сөздің бастапқы мағынасы Д) Дыбысталуы бірдей, мағыналары әр түрлі сөздер Е) Бір сөздің басқа сөздермен тіркескен кездегі әр түрлі мағынадағы сөздер 18.Мақалдардан антонимдік қолданыстағы сөздерді табыңыз. А) Айтылған сөз- атылған оқ.В) Кітап – білім бұлағы. С) Көз қорқақ, қол батыр.Д) Өлімнен ұят күшті.Е) Оқу-білім азығы. 19. Антонимді табыңыз. А) уақ-түйек, майда-шүйдеВ) құт – береке, мәз-мейрамС) бүге-шүге, егжей-тегжей Д) азын-аулақ, қым –қиғашЕ) бұрын – соңды, ертелі –кеш 20. Синоним сөздерді көрсетіңіз. А) Көз,қас,бақВ) Ол,соған,бізС) Алыс,қашық,шалғайД) Оннан бір, екі,біріншіЕ) Кеше,ертең 21. Омоним бола алатын сөзді табыңыз. А) ҚағазВ) КітапС) бетД) мұқабаЕ) оқулық 22.Омоним қатысқан сөйлемді табыңыз. А) Жазда жазғы демалысқа шығамыз. В) Түстегі оқиғаны еш түсіне алмадым. С) Нағыз толған айды айдың ортасында көруге болады. Д) Қыс бойы малшылар шөп болмай қысылып шықты. Е) Ол таңертең ерте тұрды. 23. Асты сызылған сөздердің мағыналық түрін көрсетіңіз. Айналайын қарағым, Бетіне келмес қарағым. А) синоним В) антоним С) омоним Д) тура мағына Е) көп мағына 24. «Ауру» сөзінің синонимдік қатарын табыңыз. А) дауа,шипа,ем В) айна,әйнек,терезе С) мерез,сырқат,кесел Д) соқырішек, аққан,қышыма Е) медбике,дәрігер, дәріхана 25. Төмендегі тіркестер қай топқа жатады? Қырық пышақ, қырғи қабақ. А) Синоним В) омоним С) антоним Д) тура мағына Е) ешбіріне жатпайды Омоним .Синоним. Антоним. 2 нұсқа 1. Мына сөздердің ішінен синонимдерді табыңыз. А) Ойшыл, аруана, асқақ В) Алуан, асқар, айшықты С) Ақылды,ғұлама, кемеңгер Д) Ғалым,ұстаз,алпауыт Е) Арман,Әсем,зерлі 2. Омоним дегеніміз не? А) Дыбысталуы бірдей, бірақ мағыналары әр түрлі сөздер В) Мағыналары бір-біріне қарама –қарсы сөздер С) Айтылуы әр түрлі, бірақ мағыналары жақын сөздер Д) Сөздің бастапқы мағынасы Е) Бір сөздің басқа сөздермен тіркескен кездегі әр түолі мағынадағы сөздер
А) Қашық, алыс,шалғай В) Үру,ұруС) Сатушы,оқушыД) Сауатты,сауатсызЕ) Мырза, қызметші 4. Антоним сөздерді көрсетіңіз. А) көрші-көлем В) жұт-жұрт С) соғыс-бейбітшілік Д) арман-мұрат Е) салт-дәстүр 5. Омоним бола алмайтын сөзді көрсетіңіз. А) бұрыш В) бас С) ез Д) оқтау Е) шопан 6. Қарама-қарсы мағынада тұрған сөзді табыңыз. А) үлкен- үлкендеуВ) көктем-жазғытұрыС) қысқа-ұзынД) жедел-тезЕ) ыстық-жасыл 7. Синоним дегеніміз не? А) Айтылуы әр түрлі, бірақ мағыналары жақын сөздер В) Дыбысталуы бірдей, бірақ мағыналары әр түрлі сөздер С) Мағыналары бір-біріне қарама –қарсы сөздер Д) Бір сөздің басқа сөздермен тіркескен кездегі әр түолі мағынадағы сөздер Е) Сөздің бастапқы мағынасы
А) Аз сөйлесең де, саз сөйле.В) Ердің екі сөйлегені өлгені.С) Әркімнің өзі шығар биігі бар. Д) Асыл тастан, өнер жастан.Е) Адал еңбек ерге жеткізер, Арам қулық жерге қаратар. 9. Синоним емес сөздерді көрсетіңіз. А)Барлық,барша В)Жұмбақ,жұпар С)Бейнет,михнат Д)Бейіш,жұмақ Е)Әмір,бұйрық 10. «Ертең» сөзінің синонимін көрсетіңіз. А) Бір кездерден,бұрыннан В) Бұрын,сан жылдар С) Бұрыннан,ежелден Д) Ертеден,тақаудан Е)Жуықта,таяуда 11.Омоним бола алмайтын сөзді көрсетіңіз. А)Қалыңдық В)қарт С)шабу Д)тарту Е)қасы 12.Антонимдік жұпты көрсетіңіз. А)саси-көпшілік В)бүгін-биыл С)кемсіну-кемтар Д)дамылсыз-тоқтаусыз Е)бақытсыз-бақытты 13.Синоним сөзді көрсетіңіз. А)Сөндіру,өшу,жағу В)жирен,бозғұлт С)мылжын,үндемес Д)Сотқар,бұзақы,тәртіпті Е)Ақсандау,сылту,шойнандау 14. «Бірге» сөзінің антонимін табыңыз. А)Бөлек В)әрқалай С)қоса Д)әрқашан Е)жылдам 15.Синоним емес сөзді көрсетіңіз. А)Ашулану,шамдану В)нұсқа,нұсқау С)әдеп,иба,ізет Д) әдет, дағды Е) әдіс,тәсіл 16. Антоним қатысқан сөйлем қайсы? А) Сөз сағасы – құлақ, Су ағасы – бұлақ. В) Нар-түйеден, Тұлпар – биеден. С) Жаманшылық пен жақсылық егіз. Д) Жаман өле жейді.Е) Ұрлық түбі – белгілі.17. Омонимді табыңыз. А) Жүйрік атымен шауып келеді.В) Бұлар менде атымен жоқ.С) Олар таң атқалы аттан түспеді. Д) Ол қас жауына атқалы тұрған оғын атпады.Е) Оның тұлпары атын атаса жетіп келеді.
А) жуан – семіз В) гүлдеу – шешек ату С) бірдей –бірлікД) аппақ-қап-қара Е) білімді-білікті 19. «Ертеден» сөзінің синонимін көрсетіңіз. А) Бір кездерден, бұрыннан В) Бұрын, сан жылдар С) Бұрыннан, ежелден Д) Ертеден, тақауда Е) Жуықта,таяуда 20.Жазылуы бөлек, өзара мағыналас сөздерді табыңыз. А) Ешкім, дәнеңе В) Бөтен,жатС) Күрең,ала Д) Берік, қол доп Е) Барша,кейбір 21.Қай топтағы синоним толық қатармен келген? А) Өлмес,өшпес,мәңгі В) Пысық,жылпос,ширақ С) Саңырау, тосаң, сараң Д) Туыс, жақын, жанкүйерЕ) Тәкаппар, паң, менмен 22. «Биік» сөзінің синонимін көрсетіңіз. А) Зәулім,асқар В) Ұзын, биіктеуС) Беталыс,мекенД) Бойшаң, өсімталЕ) Өткір,қырлы 23. Антоним сөздерді көрсетіңіз. А) Қап,ойбайВ) АқшылғбозС) Арық,семізД) Дарбаза,сымЕ) Жылы,ыстық 24. Синоним сөздерді табыңыз. А) Есті кісі,ақылды кісі В) Үлкен-кіші бас қостыС) Сүйкімді,болат қанжар тұрсын жайнап Д) Биік әрі әдемі үй Е) Ұзын сөйлемнің қысқа мағынасы 25.Қарама-қарсы мағынада тұрған жұпты табыңыз. А) Әдемі-әдемілеу В) Ұзын-биікС) Айдын-айқынД) Жоғары-төменЕ) Тамаша-әдемі
Қыстырма сөз деген: а) көмекші сөз; в) оқшау сөз; с) еліктеуіш сөз; d) шылау сөз; е) көмекші етістік. Қаратпа сөзі бар сөйлемді көрсет: а) Ол арықша біткен, аппақ сұр, сүйкімді жас. в) Сірә, екеуі де себеп болған тәрізді. с) Балам, өзің біл. д) Оқу түбі – тоқу. е) Еңбек етсең, емерсің. Қыстырма сөзі бар сөйлемді көрсет: а) Шырағым, қайдан жүрген баласың? в) Дос, досқа жаныңды қос. с) Менің білуімше бұл аймақтың шөбі шүйгін, суы бал. д) Ол мемлекетке көп пайда келтіреді. е) Асан сабаққа кешігіп келді. Сөйлемдер арасынан жай сөйлемді көрсет: а) Ананың сүті – бал, баланың тілі – бал. в) Бұлардың артында Ербол мен Самат бөлек келеді. с) Сөзде тұру – ерлік, сөзді жұту – қорлық. д) Ойын – ойран, ақылым – айран. е) Қар ерісе, күн жылынады. Одағайы бар сөйлемді көрсет: а) Пай, пай шіркін, қазақтың келіндері-ай! в) Әрине, бүгінгі жастарға білім керек-ақ! с) Әбілғазы, қайдан келдің? д) Білімді адамды алған жоқ. е) Мен кешігіп келдім. Мына сөйлем жай сөйлемнің қай түріне жатады? Түн. Тыныштық. а) атаулы; в) толымды; с) жақты; д) жақсыз; е) деректі. Ойға қатысты түгел айтылған сөйлемді не деп атайды? а) жақты; в) жақсыз; с) атаулы; д) толымды; е) толымсыз. Бастауышы бар, кейде айтылмай тұрса да, баяндауыш арқылы табуға болатын жай сөйлемнің түрі: а) толымды; в) жақты; с) жақсыз; д) жалаң; е) жайылма. Жалаң сөйлемді көрсет: а) Біз нарықтық экономикаға бет бұрдық. в) Өзгерістер көп. с) Бауырлар көріскенше қош болыңдар. д) Далада қар борап тұр. е) Ертең сабаққа барамын. Сөйлем нені білдіреді? а) интонацияны; в) тиянақты ойды; с) сұрау белгісін; д) екі сөзді; е) хабарламаны. Айтылу мақсаты мен интонациясына қарай жай сөйлем нешеге бөлінеді? а) 9 в) 5 с) 4 д) 3 е) 2 Сұраулы сөйлем неше түрлі тәсілмен жасалады? а) 1 в) 5 с) 3 д) 2 е) 6 Лепті сөйлемді тап: а) Тудың көгілдір түсі ненің белгісі в) Туға құрмет – елге құрмет с) Президент жолдауы - негізгі бағдарлама д) Жерде аппақ қалың қар е) Күн жылы ма Сөйлемдердің арасынан жақсыз сөйлемді тап. а) Маған оларға қарсы тұруға тура келді. в) Күз. Күн әлі ерте. с) Абайдың да күлкісі келіп еді. д) Табиғатты қорғау талап етілген. е) Салауатты өмір салты. Сөйлемдердің арасынан атаулы сөйлемді тап. а) Баланы жаман үйретпеу керек. в) Асқар ұзақ уақыт ұйықтай алмады. с) Қыс. Қараңғы. д) Ел ордасы – Астана. е) Намыс – азаматтың алтын туы. Жай сөйлем дегеніміз не? а) Бастауышы мүлде жоқ және баяндауышы арқылы табуға бола алмайтын жай сөйлемнің түрі. в) Ойға қатысты сөйлем мүшелері толық айтылған сөйлем. с) Бастауыш пен баяндауыштан ғана құрылған сөйлем. д) Бір ғана ойды білдіріп, бір ғана интонациямен айтылған сөйлем. е) Белгілі бір атау мағынасында ғана жұмсалатын сөз немесе сөз тіркесі түріндегі сөйлем. Тұрлаулы мүшелерімен бірге тұрлаусыз мүшелері де бар сөйлем қалай аталады? а) жайылма; в) лепті; с) сұраулы; d) жалаң; е) толымсыз. Сөйлемдер арасынан жақты сөйлемді тап: а) Ауа райы салқындай бастады. в) Менің бұл сөзге қосылғым келмеді. с) Біздің ашық сөйлесуіміз керек. d) Олардың бұл араға қонғысы келмеді. е) Біздің көмектескіміз келді. Сұрау есімдігі арқылы жасалған сұраулы сөйлемді тап. а) Сен сабаққа барасың ба? в) Қазақстанның көлдерін ата? с) Төбемізде желбіреп тұр. d) Ауылыңа барған шығарсың? е) Анаңның аты кім? Сөйлемде басқа сөздермен грамматикалық байланысқа түспейтін, тек айтылатын ойға қатысы бар сөз тобы қалай аталады? а) қыстырма; в) қаратпа; с) одағай; д) оқшау; е) атаулы. Ой тәртібін білдіретін қыстырма сөздерді тап. а) Біріншіден, алдымен; в) бақытына қарай, өкінішке орай; с) сөз жоқ, әлбетте; д) меніңше, оның пікірінше; е) сірә, мүмкін. Таңдану одағай сөзін тап. а) қап; в) кә-кә; с) тәйт; д) масқара; е) әттеген-ай. Жай сөйлемнің түрі нешеге бөлінеді? а) 5 в) 6 с) 8 д) 3 е) 7 Тәуелдік жалғаулы қалау рай мен «кел» етістігі арқылы жасалған жақсыз сөйлемді тап. а) Менің ұшқыш болғым келеді. в) Мен ұшсам деп ойлаймын. с) Мен ұшқым келеді. д) Жеке меншікке көшу. е) Айға ұшып келемін. Бастауыш пен баяндауыштан ғана құрылған сөйлем ... деп аталады. а) толымды в) жалаң с) қысаң д) жайылма е) жақты Сөйлем мүшелері Сөйлем мүшелері мағынасына қарай нешеге бөлінеді? а) 3 в) 4 с) 5 д) 6 е) 7 Сөйлем мүшелері дегеніміз не? а) Сөйлем ішінде басқа сөздермен грамматикалық байланысқа түсетін мағыналы сөздер және сөз тізбегі. в) Сөйлем ішінде тиянақты ойды білдіреді. с) Сөйлем құрауға негіз болатын бастауыш пен баяндауыш. д) Қимыл-әрекеттің жай-күйін білдіреді. е) Баяндауыштағы іс-әрекеттің иесін білдіреді. Күрделі бастауышы бар сөйлемді тап. а) Жалқаудың ертеңі бітпейді. в) Олар тыным таппайды. с) Ертең құрылыс жұмысы басталады. д) Менің ауылым алыста. е) Біздің ауылдың табиғаты жақсы. Толықтауыштың сұрақтарын көрсет. а) кім? не? в) қайда? қашан? с) қалай? қайдан? д) кімге? неге? е) не істеді? не істемек? Сөйлемнің тұрлаулы мүшелерін көрсет. а) бастауыш, толықтауыш; в) анықтауыш, баяндауыш; с) бастауыш, баяндауыш; д) анықтауыш, пысықтауыш; е) анықтаыш, баяндауыш. Анықтауышы бар сөйлемді тап. а) Бұл өңірде мұнайдың сарқылмас қоры бар. в) Сынып – тап-таза. с) Гүлнар кітапты ұқыпты ұстайды. д) Ол көңілді. е) Саша мектепке келді. Пысықтауыштың мағыналық түрлері нешеу? а) 7 в) 6 с) 5 д) 4 е) 3 Тура толықтауышы бар сөйлемді тап. а) Ол бізбен кездесті. в) Досым қызық кітап сатып алды. с) Мен гүлге су құйдым. д) Адал бала анасына көмектеседі. е) Сусыз өмір жоқ. Баяндауыш нені білдіреді? а) қимыл-әрекетті, оқиғаның болған шағын; в) қимыл-әрекеттің иесін; с) заттық мағынаны; д) заттың сынын, сапасын; е) қимыл-әрекеттің мезгілін, мекенін. Асты сызылған сөз қай сөйлем мүшесіне жатады? Олар 1991 жылы ғарышқа ұшты. а) толықтауыш в) пысықтауыш с) бастауыш д) баяндауыш е) анықтауыш Мына сөйлемнің баяндауышы қай сөз табына жатады? Оқушылардың саны - отыз бес. а) зат есім; в) етістік; с) сын есім; д) сан есім; е) үстеу. Тек тұрлаулы мүшелерден тұрған сөйлемді тап. а) Ата-аналардың жиналысы болды. в) Біз қызық кино көрдік. с) Жаңа жыл келді. д) Ертеңгі күнді ойла! е) Қар қалың түсті. Сөйлемнің бастауышы қай сөз табына жатады? Үлкен бастар, кіші қостар. а) есімдік в) зат есім с) сан есім д) сын есім е) етістік. Сөйлемдерден мекен пысықтауышты тап. а) Біз Астанаға бардық. в) Кітап оқуды жақсы көремін. с) Биыл қыс жылы болады. д) Қазақстан – егеменді мемлекет. е) Қараша айы өте суық. Қандай? Қанша? деген сұрақтар қай сөйлем мүшесіне жатады? а) бастауыш в) анықтауыш с) пысықтауыш д) толықтауыш е) күрделі баяндауыш. Бір сұраққа жауап беріп, бір ғана қызмет атқарып, бір ғана мүшемен байланысатын екі я одан да көп мүшелер... деп аталады. а) тұрлаулы мүшелері в) сөйлем мүшелері с) тұрлаусыз мүшелері д) сөйлемнің бірыңғай мүшелері е) сөйлемнің айқындауыш мүшелері. Мына сөйлемнің баяндауышы қай сұраққа жауап береді? Жақсы – ісімен жақсы. а) не істеді? в) қандай? с) кім? д) нешеу? е) қалай? Анықтауыш дегеніміз не? а) Сөйлемде бір мүшені заттық мағына жағынан толықтырып тұратын мүше. в) Іс-әрекетін, қимылын, жай-күйін, оқиғаның болған шағын білдіретін мүше. с) Сөйлемде затты, нәрсені сын-сапалық, сан-мөлшерлік, меншіктілік жағынан анықтап тұратын тұрлаусыз мүше. д) Қимыл-әрекеттің иесін білдіретін мүше. е) Бір сұраққа жауап беріп, бір ғана қызмет атқарып, бір ғана мүшемен байланысатын екі я одан да көп мүше. Бірыңғай мүшелері бар сөйлемді тап. а) Оның суы тұщы. в) Мұнда қоңыр аю, елік, ақ қоян, борсық, арқар қорғауға алынған. с) Ұялмас бетке талмас жақ береді. д) Күлтай есіктен кіріп келгенде, қуанғаным сондай. е) Желтоқсан айы жақындады, бірақ әлі суық түспеді. Мына сөйлемдерден күрделі баяндауышы бар сөйлемді тап. а) Мектепте ата-аналар болды. в) Ата-аналар жиналысқа кешігіп келді. с) Мектеп жиналысында күрделі мәселелер қозғалды. д) Бұл жиналысқа ата-аналардың көбі келмеді. е) Жиналыстың соңында ата-аналар мен меткеп әкімшілігі бір-бірімен келісті. Қытайдың жібегі жоғары бағаланады. Мына сөйлемде пысықтауыштың қай мағыналық түрі берілген. а) мекен; в) мезгіл; с) қимыл-сын; д) мақсат; е) себеп. Сөйлемде бір мүшені заттық мағына жағынан толықтырып тұратын мүше не деп аталады? а) анықтауыш в) пысықтауыш с) бастауыш д) баяндауыш е) толықтауыш 23. Айту – біздің парызымыз. Мына сөйлемде бастауыш пен баяндауыштың арасына қандай жағдайда сызықша қойылып тұр? а) зат есім мен жіктік жалғауынсыз зат есім; в) сан есім мен сан есім; с) сын есім мен сын есім; д) тұйық етістік пен зат есім; е) сілтеу есімдігі мен зат есім. 24. Кімнің? Ненің? сұрақтары қай сөйлем мүшесіне жатады? а) пысықтауыш в) анықтауыш с) бастауыш д) баяндауыш е) толықтауыш 25. Сөйлем мүшелері қызметіне қарай нешеге бөлінеді? а) 5 в) 4 с) 3 д) 2 е) бөлінбейді. Құрмалас сөйлем Құрмалас сөйлемді көрсет. а) Ақылды қарттан нақыл шығады. в) Ерлік көрсеткен ер болар. с) Бөгенбай 1680 жылы дүниеге келді. д) Күн батты да, тау бөктерін қара көлеңке басты. е) Сен, сірә, жексенбі күні келерсің. Жалғаулықсыз қарсылықты салалас құрмалас сөйлемнің түрін тап. а) Қорғанның қақпасы мықты болған, кейде шапқыншылар оларды бұза алмаған. в) Отырарда медресе, мешіт, базар болған. с) Қаланы айналдыра қорған салынған және оның ұзындығы үш шақырымдай болған. д) Бас болмақ оңай – бастамақ қиын. е) Оңтүстіктің ауа райы жылы, суы мол, сондықтан егіншілік кәсібі жақсы дамыған.
Өйткені, сондықтан, сол себепті, себебі, - деген жалғаулықтар салалас құрмаластың қай түріне жатады? а) түсіндірмелі; в) қарсылықты; с) талғаулықты; д) ыңғайлас; е) себеп – салдар. Құрмалас сөйлем құрамына қарай нешеге бөлінеді? а) 5 в) 3 с) 4 д) 6 е) 7 Бартольд – ірі ғалым, ол шығыс халықтарының мәдениеті мен тарихын зерттеген. Құрмалас сөйлемнің қай түріне жатады? а) аралас; в) сабақтас; с) салалас; д) бағыныңқы сабақтас; е) басыңқы салалас. Сабақтас құрмалас сөйлем дегеніміз не? а) Құрамындағы жай сөйлемнің баяндауыштары тиянақты болып, өзара тең дәрежеде байланысқан құрмалас сөйлемнің түрі. в) Екі немесе бірнеше жай сөйлемнен құралып, күрделі ойды білдіретін сөйлем. с) Сөйлемде затты, нәрсені сын-сапалық, сан-мөлшерлік, меншіктілік жағынан анықтап тұратын тұрлаусыз мүше. д) Бір ғана ойды білдіріп, бір ғана интонациямен айтылатын сөйлем. е) Құрамындағы жай сөйлемдердің алғашқысы тиянақсыз болып, соңғысына бағына байланысқан құрмалас сөйлемнің түрі. Мағыналық жағынан салалас құрмалас сөйлем неше түрге бөлінеді? а) 6 в) 3 с) 4 д) 5 е) 2 Кезектес салалас құрмалас сөйлемді тап. а) Жаңбыр жауып, күн суық болды. в) Дәулеткерей Шығайұлы – күйші, композитор. с) Ресейде ән өнерін зерттеу, ХҮІІ ғасырда басталып, ХҮІІІ-ХІХ ғ. кең өріс алды. д) Оны бірде мұз айдынында көрсек, бірде еңбек даласында көрдік. е) Домбыра - өзіндік сипаты бар аспап. Салалас құрмалас сөйлемнің қай түрі жалғаулықсыз жасалады? а) ыңғайлас; в) кезектес; с) түсіндірмелі; д) талғаулықты; е) қарсылықты. -са, -се жұрнақтары арқылы жасалатын сабақтас құрмаластың түрін көрсет. а) қарсылықты бағыныңқы; в) мезгіл бағыныңқы; с) мақсат бағыныңқы; д) қимыл-сын бағыныңқы; е) шартты бағыныңқы. Сабақтас құрмалас мағынасына қарай нешеге бөлінеді? а) 2 в) 3 с) 6 д) 5 е) 4 Ыбырайдың әкесі ерте қайтыс болғандықтан, ол атасы Балқожа бидің тәрбиесінде өсті. Сабақтас құрмалас сөйлемнің түрін ажырат. а) мақсат бағыныңқы; в) мезгіл бағыныңқы; с) қарсылықты бағыныңқы; д) себеп бағыныңқы; е) шартты бағыныңқы. Салалас құрмалас сөйлемнің жасалу жолы: а) толымды, толымсыз; в) жалаң, жайылма; с) жалғаулықты жалғаулықсыз; д) дара, күрделі; е) жақты, жақсыз. Кісі елінде сұлтан болғанша, өз еліңде ұлтан бол. Құрмалас сөйлемнің қай түрі? а) сабақтас; в) аралас; с) салалас; д) жай сөйлем; е) толымсыз сөйлем. Ыңғайлас салалас құрмалас сөйлемнің жалғаулықтарын тап. а) біресе, кейде, бірде; в) бірақ, алайда, дегенмен; с) және, -да,-де; д) сондықтан, өйткені, себебі; е) не, немесе, әлде. –у үшін, -мақ, - мек жұрнақтары сабақтас құрмаластың қай түріне жатады? а) себеп бағыныңқы; в) мақсат бағыныңқы; с) қарсылықты бағыныңқы; д); қимыл-сын бағыныңқы; е) шартты бағыныңқы. Құрмалас сөйлемнің құрамындағы жай сөйлемдері арқылы берілген істің, оқиғаның кезектесіп келуін білдіретін түрін ... дейді. а) кезектес салалас; в) түсіндірмелі салалас; с) ыңғайлас салалас; д) талғаулықты салалас; е) қарсылықты салалас. Мағыналық жағынан сабақтас құрмалас сөйлем неше түрге бөлінеді? а) 6 в) 3 с) 4 д) 5 е) 2 Салалас құрмалас сөйлем дегеніміз не? а) Қимыл, іс-әрекеттің иесін білдіреді. в) Екі немесе бірнеше жай сөйлемнен құралып, күрделі ойды білдіретін сөйлем. с) Құрамындағы жай сөйлемнің баяндауыштары тиянақты болып, өзара тең дәрежеде байланысқан құрмалас сөйлемнің түрі. д) Бір ғана ойды білдіріп, бір ғана интонациямен айтылатын сөйлем. е) Құрамындағы жай сөйлемдердің алғашқысы тиянақсыз болып, соңғысына бағына байланысқан құрмалас сөйлемнің түрі. Ыбырай Орынборда жетіжылдық мектепті бітіріп, атасы Балқожа бидің хатшысы болды. Сабақтас құрмалас сөйлемнің қай түрі? а) шартты бағыныңқы; в) қарсылықты бағыныңқы; с) мақсат бағыныңқы; д) қимыл-сын бағыныңқы; е) мезгіл бағыныңқы. Сөйлемдер арасынан талғаулы салалас құрмаласты көрсет. а) Әке көрген оқ жонар, шеше көрген тон пішер. в) Бұл істің шындығын не көзімен көрген айтар, немесе құлағымен естігенін айтар. с) Қаз дауысты Қазыбек би – шешендік сөздің майталманы. д) Сақталған қалалар: Түркістан, Тараз. е) Бұл қала ерекше гүлденіп, Иасы деп аталады. Сабақтас құрмалас сөйлемді тап. а) Бұл мұражай үйінде жазушының өзінің даусы жазылған күйтабақтар мен таспалар бар. в) А.Байтұрсынов 1891 жылы мектепті бітіргендіктен, Орынборға оқуға келеді. с) Шоқанның зерттеушілік қабілеті оқып жүргенде оянған. д) Шешендік өнердің тілі ойлы, мағыналы, дәлелді болып келеді. е) «Бұған не болды екен?» деп таңданды. Ханмен бірлесе отырып, бүкіл хандықты сұлтандар басқарған. Сабақтас құрмалас сөйлемнің бағыныңқы сыңарынан басыңқы сыңарына қойылатын сұрақты тап. а) қайткенде? в) қашан? с) қайтсе де? д) қайтіп? е) неге? ..., себебі ... . Көп нүктенің орнына себеп-салдар жалғаулықты салалас құрмалас сөйлемді тауып жаз. а) «Отан» деген сөзді күнде естиміз, Отан дегеніміз адамның туып-өскен жері. в) Сын түзелмей, мін түзелмейді. с) Сәуле де бір орнында қозғалмай тұр. д) Күн сәулесі кеткендіктен, үйдің іші күңгірт. е) Ынтымақ болса, береке болады. Қашан? Қашаннан бері? Қашанға шейін? деген сұрақтар сабақтас құрмаластың қай түріне жатады? а) шартты бағыныңқы; в) мезгіл бағыныңқы; с) мақсат бағыныңқы; д) қимыл-сын бағыныңқы; е) қарсылықты бағыныңқы. Кілттер Қазақстан
Жауаптары
Фонетика
Зат есім
Синтаксис
Рекомендации по казахскому языку и литературе Последовательно реализовывать сознательно – коммуникативный принцип обучения; Обеспечить преемственность и непрерывность образования на всех возрастных уровнях; Пройти курсы повышения квалификации при ИПК и ПРО учителям предметникам, работающих в 11 классах; С целью выявления базовых знаний педагогов организовать тестирование учителей по тестовикам учащихся; Организовать для педагогов творческую группу для обновления предметных знаний , организовываются на базе школ, где учителя показали высокий результат (CШ№122, СШ№2, СШ№3, СШ№1); Активный обмен мнениями всех учителей казахского языка и литературы по подготовке к ЕНТ с целью повышения профессионального уровня педагога и качества знаний учащихся; Организовать в течение года проведение семинаров, круглых столов по подготовке к ЕНТ; Работа над самообразованием с целью ознакомления и изучения новых педагогических технологий для последовательного внедрения в практическую деятельность. Обращая внимание на разрешение западающих вопросов: Антонимы, синонимы, омонимы, и тд.; Создать атмосферу ответственности за конечные результаты труда; Предусмотреть планомерную подготовку к ЕНТ в содержании учебного материала и тематическом планировании, использовать разнообразные методы при подготовке учащихся к ЕНТ; реализация поставленных задач через содержание, формы и методы работы; Выявление недостатков и проблем в деятельности учителя, определение факторов, повлиявших на достижение конечного результата; Целенаправленность, комплексность, аргументированность выбора ключевых направлений в деятельности учителя в новом учебном году по подготовке к ЕНТ; Изучение инновационной деятельности опытных учителей; Участие в любых мероприятиях, позволяющих обмениваться опытом; Для выявления теоретических и практических знаний учащихся использовать систему зачетов по изученным темам; Использовать индивидуальные и дифференцированные задания с учетом подготовленности учащихся. Бағдарлама
ӘБ тақырыбы: 12 жылдық оқытуға көшу жағдайында қазақ тілі мен әдебиеті мұғалімдерінің кәсіби біліктілігін қалыптастыру. ӘБ міндеттері: Қазақ тілі мен әдебиет сабақтарында ақпараттық технологияларды қолдану; Алдыңғы қатарлы педагогикалық тәжірибенің жетістігін қолдану; Барлық сабақтарда жоғары әдістемелік деңгейді қамтамасыз ету жолымен қазақ тілі мен әдебиетін жүргізудің сапасын арттыру. Қазақ тілі мен әдебиеті мұғалімдері қалалық әдістемелік бірлестігінің қызмет жүйесі. Әдістемелік қызметін басқару органдары мен білім беру мекемелері арасындағы қарым – қатынасты жетілдіру әдістемелік,оқыту мазмұнымен басқару ықпалын толықтыруға негізделеді.Білімді дамытатын мемлекеттік бағдарламаны табысты іске асыру әкімшілік ықпал жасау және мониторинг нәтижесін анықтау арқылы ғана емес, педагогтармен әдістемелік жұмысты жетілдіру кезінде де мүмкін екені анық. Қазақ тілі мен әдебиеті мұғалімдерінің қалалық әдістемелік бірлестігі туралы Ережесіне сәйкес, педагогтардың кәсіби біліктілігін қалыптастыру жолымен оқушылардың білім сапасын арттыру мақсатында жұмыс істейді.2006-2007 оқу жылында қазақ тілі мен әдебиеті мұғалімдерінің қалалық әдістемелік бірлестігі «12 жылдық оқытуға көшу жағдайында қазақ тілі мен әдебиеті мұғалімдерінің кәсіби біліктілігін қалыптастыру» бойынша зерттеушілік жұмыс атқарды.Әдістемелік бірлестігінің қызметі келесі міндеттерді орындауға бағытталған; Қазақ тілі мен әдебиеті мұғалімдерінің шығармашылық тобын құру; Жаңартпашылық және педагогикалық технологиялар жұмысына мұғалімдерді оқыту,желіде кәсіби жұмыс істеуге мұғалімдерді дайындау; Педагогтардың кәсіби біліктілігін қалыптастыру жолымен қазақ тілінің жүргізу сапасын арттыру; Қазақ тілі мен әдебиеті мұғалімдері әдістемелік бірлестік қызметінің негізгі принциптері: идеологиялық бағыт көкейтестік ғылымилық жүйелік сабақтастық, үздіксіздік шығармашылық мінез жеделдік, жұмылғыштық, икемдік Қалалық әдістемелік бірлестігі педагогтың кәсіби біліктілігін арттыру үшін жағдай жасайды.Білім сапасын арттыру бойынша қалалық әдістемелік бірлестік қызметінің негізгі бағыттары: білім беру - педагогикалық шеберлікті арттыру үшін жағдай жасау талдау – оқу, білім беру әрекетін мұғалімнің талдай білуі зерттеушілік – басқа педагогтардың кәсіби қалыптасуын, педагогикалық ғылымды зерттеу сарапшылық – мұғалім әрекетін бағалау ұйымдастырушы – педагогикалық- кадрлар мүмкіндігін талдау кеңес берушілік –мотивациялық – педагогтар қызметін ынталандыру. Қалалық әдістемелік бірлестік қызметі мұғалімнің кәсіби біліктілігін қалыптастыруға бағытталған. Педагог үлгісі. 
Жоспарланған нәтижелер алуын қамтамасыз ететін жағдайлар: Үнемі мұғалім кәсіби біліктілігінің дамуы Білім прцесіне қатысушылардың оның сапасына мотивациясы Аралық бақылау жүйесі Алдыңғы педагогикалық тәжірибе «жинағының» болуы Оқушының жекелік және денсаулық есебін жүргізу Білім беру процесінің және тұрақты, жекелік, ұжымдық нәтижелер рефлексиясы Инфрақұрылыммен байланыс (әлеуметтік, мәдениеттілік,экономикалық аспектілер) Қазақ тілі мен әдебиеті мұғалімдері әдістемелік бірлестік жұмысының негізгі формалары: Тәжірибелік жұмыс және ғылыми зерттеулер: -Экспериментті алаң; -Зерттеу проблемасы бойынша теориялық материалды зерттеу; -Ғылыми – практикалық конференцияға, семинарға қатысу; -Авторлық материалдарды өндеу. Әдістемелік құжаттаманы өңдеу: -Әдістемелік ұсыныстар; -Сауалнамалар; -Ережелер (байқау, сайыс көрме, шығармашылық жұмыстар туралы) -Диагностика әдістері; Мұғалімдер біліктілігін арттыру: әдістемелік тақырып бойынша жұмыс; біліктілікті арттыру курсы; проблемалық семинарлар;
дөңгелек үстелде; жекеше кеңестер; ашық сабақтар; өзара қатынасу; ғылыми, методикалық әдебиеттермен жұмыс; қамқоршылық; кәсіби шеберлік сайыстарда қатысу. 4.Жаңартпашылық педагогикалық тәжірибені қорыту және тарату. * шығармашылық топта жұмыс; * шығармашылықпен немесе жеке жаңартпашылықпен жұмыс істейтін мұғалмнің материалын жүйелеу және қорыту; презентациялар, білім рпоцесінде жаңартпашылық жұмыстарды қолдану және тарату; шебер- сыныптар; әдістемелік күндер; Мұғалімнің кәсіби жетіктігін көтеру,оның кәсіби мүлтіксіздікке іштей қалыптасуын шығармашылық қолдану арқылы өзін білдіруге талаптанады. Қазақ тілі мен әдебиеті жас мұғалімдерінің кәсіби педагогикалық біліктіліктерін мүлтіксіздіктену барысында модульдік оқыту технологиясын қолдану мақсатымен Жас мұғалім мектебінің жұмысы ұйымдастырылды.Оның тақырыбы:қазақ тілінің білім сапасын көтеру үшін модульдік оқыту технологиясын қолдану.ЖММ негізгі бағыттары: педагогикадан және психологиядан тартымды тақырыптар бойынша әдебиеттерді оқу; жас мұғалімдердің практикалық қызметіндегі қиыншылықтарды айқындау; жас мұғалімдерге методикалық көмек көрсету; тәжірибеге педагогикалық жаңартпашылықтарды енгізу және меңгеру. Қазақ әдебиетін оқыту барысында жаңартпашылық технологияларды белсенді енгізу мақсатында педагогикалық озық тәжірибе мектебінің жұмысы ұйымдсатырылды.Оның тақырыбы: қазақ әдебиетін оқытуда жаңартпашылық технологияларды қолдану- мұғалімнің педагогикалық біліктілігінің құралы болып саналады.ОТМ негізгі бағыттары: педагогикадан, психологиядан тартымды тақырыптар бойынша әдебиеттерді оқу; ең тәжірбиелі педагогтардың жұмыстарын анықтау және оқу; мұғалім – шебер жұмысымен танысу. Бүгінгі мұғалімдер 12-жылдық білімге дайындықты беттеді.Осы бойынша біліктіліктің жаңа бағыттары жасалған, жаңа сабақ қарастырылуда, оқушылырдың біліктіліктерін қалыптасуға мақсатталған; дидактикалық базамен сыныптың оқу ортасы жаңартылуда.Сабақтың негізі оқушылардың тұлғалық дамуынан құрылады, оның теориялық білімі мен практикалық дағдылары қалыптасады.Қазақ тілі мен әдебиеті мұғалімдері сабақтағы негізгі әрекеттерді қарастыруда.Оқушының себеп жүйесі бұрыштың басында тұрады «Не үшін оқу керек?» Осының бәрі оқудың дағдыларын дамытуға және сақтауға көмектеседі, оқушының жеке білімін қамтамасыз ету. Соңғы нәтижеге бағдар- біліктіліктің қалыптасуы мұғалімдерге оқу процесін болжауға,оның нәтижесі, жетістіктері балалардың дамуыны көмектеседі. Қазақ тілі мен әдебиеті сабақтарындаағы жаңа технологиялар бүгін 12-жылдық білім мәселелерімен байланысты.Бүгін ерекше өзекті, ықшам технологиясы(оқу процесінің бөлшектеріне әсер етеді ) сонымен қатар жүйелі технологиялар,олар оқу құралының мазмұнын, түрін, әдістерін басында өзгертеді.Қазақ тілі мен әдебиеті сабақтарында пайдалы дербес бағдарлы оқыту технологиясы, модульдік оқыту, сын ойлары оқу және жазу арқылы дамуы. Мұғалімнің педагогикалық жетісктігі кәсіби шеберлі сайыстарда дамиды.Қалалық ӘБ қызметі қазақ тілі мен әдебиеті мұғалімдерінің біліктілігін көтеру, оны қалалық және облыстық сайыстардағы қатысу нәтижелер бойынша анықтауға болады: Қазақ тілі мен әдебиеті бойынша оқушылардың терең білімдерімен қамтамасыз етуде оларды қалалық ғылыми - практикалық жұмыстарға дайындауда мақсатты жұмыстар жүргізілуде, ОҒҚ-ның нәтижесі бойынша келесі мұғалімдерді атап кетуге болады: Бекентаева А.К(№13 НМ), Алдикенова А.А(СМГ), Баймұханбетова О.С(ЖМГ), Мұқашева Б.Ж(СМГ), Ташетова Ж,Х(№7 ОМ), Тұрғынғожина Р.Т.(СМГ), Шожанова Р.Е.(ГМГ), Ибраева Б.Г.(№9 ОМ), Кежебаева Ж.К. (№2 ОМ),Маликова А.М.(№20 ОМ), Шынболатова К.Б.»№20 ОМ), Жайлыбаева Н.А. (№23 ОМ), Мырзағалиева А.Б.(№7 ОМ). Қазақ тілі мен әдебиеті мұғалімдерінің әдістемелік бірлестігінің жұмысы мұғалімдердің кәсіби біліктілігін жетілдіруге бағытталған, бұл оқушылардың білім сапасының жоғарлауына, жалпы және пәндік біліктілігін қалыптастыруына себеп болады. Рахметкалиева Б.Қ.,С.Мәуленов ат.. гимназияның директор орынбасары Жаңа формациядағы мұғалімге қойылатын талаптар Ең басты мәселенің бірі - Қазақстан Республикасының 50 бәсекелестікке дайын мемлекеттер қатарына кіру стратегиясы болып табылады. Н.Назарбаев басты міндеттердің бірі ретінде білім саласының реформалық өзгеруін талап етті. Ал нақты айтатын болсақ - жаңа формациядағы педагогты дайындау. Ол дегеніміз барлық мұғалімдердің жұмысын өмірдің талабына сай өзгерту. Сол себептен Республикамызда концепциялық құжаттар қабылданды, соның ішінде Қазақстан Республикасының Білім дамыту концепциясы 2015 жылға дейін және Қазақстан Республикасының Білім дамыту бағдарламасы 2010 жылға дейін және Қазақстан Республикасының педагогикалық Білім концепциясы. Міне осы құжаттарда мұғалімнің жаңа статусы айқындалған. Бұл жаңа негіздемемен толықтырылып отыр. Мұғалімнің негізгі мақсаты- сабақ үрдісін ұйымдастыру ғана емес, жаңа технологияларды қолдану ғана емес, керісінше ол оқушылардың шығармашылық ойлау қабілетін дамыта отырып, өздік танымдық біліктілігінің дамуын ұйымдастыру. Міне осы-мұғалімнің іс-әрекетінің негізгі қағидасы болып табылады. Демек, қазіргі таңда мұғалім менеджер ретінде болуға тиісті. Педагогикалық Білім концепциясында «мұғалім өз пәнін міндетті түрде терең білуге тиісті, бірақ сонымен қатар оқу үрдісіне қатысатын мүмкіндіктердің өз орнын біліп оны уақытында бағыттап, нәтижеге жетелеп, дер кезінде түзетулер енгізе алатын құзіретті тұлға болуы керек» делінген. Құзіретті мұғалім дегеніміз : адамның өз мамандығы бойынша әлеуметтік және кәсіби пісіп жетілуі. Биылғы шыққан 12 жылдық мектеп педагогінің кәсіби құзіреттілік талаптарында былай делінген: Мұғалім. Психологияны, педагогиканы, тәрбиелеу теориясын, педагогикалық технологияларды, құқықтық нормаларды білуге міндетті. Мұғалім не істей білуі керек: мемлекеттік стандартты сараптап, өз іс-әрекетіне сәйкес қолдана білу; өз жұмысында басқару функциясын орындай білу (сыныпты, оқу үрдісін басқару т.б.) кәсіби мониторингтің нәтижелерін қолдану педагогикалық технологияларды сабақ үрдісінде қолдана білу мемлекеттік тілді және шетел тілін кәсіби деңгейіне сәйкес қажетті қолдана білу Міне осыдан мұғалімнің құзіреттілігі көрінеді. Ал енді біздің гимназия мұғалімдерінің іс-әрекетіне тоқталатын болсақ, біз осы деңгейге сай келеміз бе деген сауал туындайды. Сонымен 7 мұғалім шығармашылық деңгеймен жұмыс істейді. Сын тұрғысынан ойлау стратегиясымен жұмыс істейтін мұғалімдер саны–6 Деңгейлеп саралап оқыту технологиясымен –1 Сабақ үрдісінде осы аталған педагогикалық технологияларды өзінің әдістемелік тақырыбымен ұштастыра отырып жүйелі жұмыс жасаса ,білім сапасын дамытуға әбден мүмкіндік бар. Оны әр пән бойынша мына көрсеткіштерден көруге болады. Қазақ тілі пәні мұғалімдері сын тұрғысынан ойлау стратегиясын қолданудың нәтижесінде 76%-ға білім сапасын көтеріп отыр. Ғылыми жоба жұмыстарымен айналысып, оқушыларды ғылыми жоба дайындауға бейімдеп жүрген мұғалімдеріміз де бар. Мұқашева Бизада Жақсылыққызының әдістемелік тақырыбы «Сегіз қырлы бір сырлы. Иса Байзақов.», Тұрғынғожина Руза Төкенқызы «Қазақ ұлттық тақырыптарының өміршеңдігі». Осы бағытта бұл мұғалімдер сыныппен мынадай жұмыс жүргізіп отыр: Ғылыми ізденіске бағыттады, шығармашылық тақырыптар берді, мониторинг жүргізді, нәтижесінде қаншама жұмыс жүргізді. Енді сатылап көрейік:
мұғалім әдебиетті сараптады, ізденді; оқушылардың арасынан шығармашылыққа жақын балаларды таңдап алды, біліктілік қабілетін байқау арқылы жұмыс жүргізді.Өздік мониторинг жасады. Осы екі сатыда мұғалім өзі өсті және оқушыларды да шығармашылыққа тартты. Келесі сатысы ол оқушылардың тақырыптарын нақтылау, басшылық жүргізу, уақытында түзету жұмыстарын жүргізіп отыру. Егер мұғалім коррекциялық жұмысын уақытында жүргізіп отырса, бұл– педагогикалық- ізденістік шығармашылық жұмысы болып саналады. Осы істелген барлық жұмысын жүйелі түрде әдістемелік құрал ретінде, тәжірибесі ретінде ұсынуға болады. Бұл- жұмыстың нәтижесі болып саналады және аттестациялық деңгейін өсіреді. Ал оқу үрдісінде оқушылардың білім сапасының өсуіне әсерін тигізеді. Мұғалімнің әдістемелік тақырыбы оқушылардың білім сапасын көтеруге, дамытуға бағытталуы керек. Соңында сол әдістемелік тақырыптың нәтижесін көруіміз керек. Егер біз мұғалім мен оқушының деңгейі бірге өсу керек деп айтатын болсақ, мұғалімнің тақырыбында өздік кәсіби дамуы басты болу керек, сонда оқушыларды да шығармашылық даму деңгейіне тартады. Әдістемелік тақырыпты таңдаған уақытта, оның тиімділігі жағына көңіл бөлуіміз керек. Сондықтан тақырыптарымызды сыни-сараптамалық жағынан қарастырып, шығармашылық деңгейде алуымыз қажет. Бүгінгі оқу үрдісінің оқушының қызықтырмаунының басты себебі: оқу-үрдісіндегі жасандылық, 45 минуттық көз бояушылық, дайын сұрақ пен дайын жауап шеңберіндегі мұғалім мен оқушы қызметі, олардың арасындағы формальді қатынас. Мұғалім оқушыдан білім мазмұнынына қатысты тосын сұрақтар алатындай дәрежеде оқу-үрдісін ұйымдастыра білсе, бұл сұрақтың жауабын өзім білмей қалуым мүмкін деген үреймен емес, бұл сұрақтарға «оригинал» жауаптарды аламын деген сеніммен оқушыларды жетелей білсе, мұғалім беделі, құзырлылығы, мұғалімнің өзіне деген, өз оқушыларына деген сенімі арта түсері қақ. Тұлғаны тұлға ғана тәрбиелей алады. Бүгінгі қоғамға жаттанды кітап сөзімен тақылдап тұрған оқушы емес, өмірден алған өзіндік тәжірибесімен білім мазмұнын толықтыра алатын оқушы қажет. Баланың оқулықта берілген мәтінмен немесе басқа да ақпараттарымен арасындағы байланысты орнату, мәтіндегі ойды бала ойымен толықтыру, баланың өмірден алған өзіндік тәжірибесін білім мазмұнына ендіру, тек баламен бетпе-бет, бір емес, бірнеше 45 минуттарды бірге өткізетін мұғалімнің ісі, әр түрлі әдіс-тәсілдерді пайдалана отырып, оқушы қызметін жандандыру. «Қазақстан Республикасында білімді дамытудың 2005-2010 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасында» мұғалімдердің біліктілігін арттыруды жаңа мазмұн мен жаңаша оқыту үлгілеріне көшіру – педагогикалық мамандардың кәсіби дайындығы мен шығармашылық шеберлігін дамытудың негізгі факторы ретінде қарастырылады. ХХІ ғасыр өркениеттің алға басуымен сипаттталатын болса, ол әр адамның жеке тұлғаның шығармашылық деңгейімен анықталады. Көптеген зерттеушілердің өркениеттің өзін әр адамдағы шығармашылықтың болуымен байланыстыруы осыдан. Белгілінің шегарасынан тыс ойлай алатын, мәселені шешудің өзіндік, соны жолын таба білетін, заман талаптарына орай өзін саналы түрде өзгерте алатын шығармашыл адамдар қазіргі білімнің идеалы, мұраты. Бұл жағдай білім беру саласының алдына іргелі міндеттер жүктеп, білім сапасын шығармашылық тұрғыда арттырудың жаңа қосымша көздерін іздеуге ынталандыруда. Шығармашылық жолы – ол үміттер мен күдіктер, жеңілістер мен жеңістер жолы. Осы жолдан өзіне сабақ ала алу, жетер биігін белгілей білу, өзінің жетістіктері мен кемшін тұстарын талдай алу – мұғалімнің шығармашылығын дамытудағы стратегиялық бағыттары болып табылады. 6 «А» сыныбы Сабақтың тақырыбы : С.Сейфуллин « Тұлпарым» өлеңі Мақсаты : 1. Ақынның өмірі , шығармашылығынан жалпы мәлімет бере отырып , өлеңнің тақырыбын идеясын ашуға жағдай жасау. 2.Оқушыныңы іздемпаздық қасиеттерін дамытып , қалыптастыра отырып , ойлау , сөйлеу , есте сақтау қабілеттерін дамыту.Білім , білік дағдыларын арттыру. 3.Отансүйгіштікке , сыйластыққа ең бастысы адамгершілікке баулу. Түрі: Жаңа сабақты игеру . Әдіс- тәсілдері : сұрақ - жауап , баяндау , суреттеу , топпен жұмыс . Көрнекіліктер : интерактивтік тақта , маркер , плакат , портрет , қосымша материалдар . Пәнаралық байланыс : Тарих , география , қазақ тілі . Пайдаланған әдебиеттер : 1.Қазақ әдебиетіне арналған хрестоматия (3-кітап ) С.Т Елікбаев 2. Тарихи тұлғалар 3. Б.Кенжебаев « Жылдар жеңісі» Сабақтың барысы : 1. Ұйымдастыру кезеңі. (1 мин) 2.Үй жұмысын тексеру . « Сыр сандық» өлеңін жатқа айту . Өлеңді құрылысына қарай талдау.( 5 мин) 3. Жаңа сабақты игеру. Ой қызығушылығын ояту кезеңі : Кластер құрыңдар С.Сейфуллин кім? (2мин)
1- топ « Ақынның өмірбаяны» 2- топ « Ақынның шығармалары» 3- топ « Ақынның достары , қоршаған ортасы» (10 мин) Суреттеу : Сонымен оқушылар «С.Сейфуллин кім ?» кластердегі білетіңдеріне не қосамыз ? Кластерді аяқтау , толықтыру .(3 мин) Тұлпарым өлеңін талдау . Балалар ,ақын «Тұлпарым» өлеңінде не туралы жазғанын өзімізше ойланып , елестетіп , қиялдап көрейік . (3 мин) Өлеңді талдау : - мәнерлеп оқу ( бірнеше оқушы ) ; - мазмұнына қарай баяндау ; - өз ойларын қосып әңгімелеу ; (5мин) Сұрақ - жауап : Слайдағы сұрақ тапсырмаларға жауап беріп көріңдер. (5 мин) Талдауға талап болсын ! 1. Өлең жолдарынан септік жалғауларының ең көп түрін анықтаңдар . 2 Әркім өз қалаулары бойынша өлеңнің бір шумағын құрылысына қарай талдайды.(5 мин)
Үйге : І .Жансүгіров « Әнші» поэмасын оқу , қосымша деректер қарастыру.  жүктеу 2,13 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|
рсетілетін қызмет
халықаралық қаржы
Астана халықаралық
қызмет регламенті
бекіту туралы
туралы ережені
орталығы туралы
субсидиялау мемлекеттік
кеңес туралы
ніндегі кеңес
орталығын басқару
қаржы орталығын
қаржы орталығы
құрамын бекіту
неркәсіптік кешен
міндетті құпия
болуына ерікті
тексерілу мемлекеттік
медициналық тексерілу
құпия медициналық
ерікті анонимді
Бастауыш тәлім
қатысуға жолдамалар
қызметшілері арасындағы
академиялық демалыс
алушыларға академиялық
білім алушыларға
ұйымдарында білім
туралы хабарландыру
конкурс туралы
мемлекеттік қызметшілері
мемлекеттік әкімшілік
органдардың мемлекеттік
мемлекеттік органдардың
барлық мемлекеттік
арналған барлық
орналасуға арналған
лауазымына орналасуға
әкімшілік лауазымына
инфекцияның болуына
жәрдемдесудің белсенді
шараларына қатысуға
саласындағы дайындаушы
ленген қосылған
шегінде бюджетке
салығы шегінде
есептелген қосылған
ұйымдарға есептелген
дайындаушы ұйымдарға
кешен саласындағы
сомасын субсидиялау