28
оқушылары мен педагогтарына арналған оқыту семинарларының көмегі көп.
Бұл семинартренингтерде оқушылар топтаса отырып, ұсынылған практикалық
жұмыстардың негізінде шағын жоба қорғап, зерттеужобалау әрекетін жүргізуді
үйренеді. Мысалы, биологиядан жүргізген практикалық жұмыстар бойынша
қорытынды сессияда оқушылар өз ізденісінің нәтижесінде мынандай
жобаларды:
«Бөлме өсімдіктері» − газет формасында;
-
«Дене жарақаттанғанда көрсетілетін алғашқы жәрдем және оның түрлері»
− баяндама формасында қорғау;
«Генетикалық аурулардың тұқымқуалау белгілері»− атты топтама жасау;
«Шөл даланың падишасыТораңғыл» −сахналық көрініс қою арқылы
зерттеу жұмыстарын жасауға болады.
Инновациялық әдістер мен интерактивті жаңа педагогикалық
технологияларды тиімді пайдалану – бүгінгі білім беру үрдісінің талабы.
Мысалы, «Жердегі өсімдіктер әлемі көптүрлілігінің тарихи дамуы», «Табиғи
бірлестіктер» − атты тараулардағы практикалық жұмыстарын электрондық
презентациялар, Кирилл және Мифодидің электрондық зертханасын пайдалау
арқылы орындауға болады.
Ресурстық орталықтардағы биология пәнінен әрбір зертханалық және
практикалық жұмыстардың мазмұнын жоспарлағанда бағдарламаға сәйкес
тәжірибелік дағдылардың түрі ескеріледі. Қолмен ұстап, көзбен көрген заттар
есте ұзақ сақталады. Мәселен, бөлме өсімдіктерін күтіп баптауда өсімдік
топырағын дұрыс таңдап алу, тыңайтқы беру, суару әдістерін оқушы меңгере
отырып, есіне са
қтайды. Қоршаған ортаны аялау, қамқор болу сезімдерін
дамытады.
Тыныс алу жаттығуларымен басталған практикалық сабақ оқушылардың
қызығушылығын оятуға бірденбір себеп болады. Ойашар с
әтінде топпен
практикалық жұмыс ұйымдастырылып, оқушыларға таңдауға берілген тыныс
алу жолдарын және тыныс алу мүшелерін өз топтарында талдайды. Мағынаны
тану сатысында о
қушылар үйде қайталауға берген «Тыныс алу» тарауын
жанжақты талдайды. Келесі сатыда Кубизм стратегиясымен жұмыс жасай
отырып:
-
Тыныс алудың маңызы, тыныс алу мүшелері: ауа тасмалдайтын жолдар
және өкпе туралы мәлімет береді.
Тыныс алу жолдарына сипаттама береді.
Сопақша мидағы тыныс алу орталығының ролін суреттейді.
Тыныс алу мүшелерінің аурулары: тұмау, өкпе, туберкулезі – ауа арқылы
берілетін аурулар жайында ақпарат береді.
Жасанды тыныс алдыру ж
әне жүрекке тікелей емес массаж жасауды
сипаттайды.
Осылайша оқушылар тыныс алу жүйесінің маңы зын ескере отырып,
тірішікте таза ауаның маңызын бағалауға үйренеді. Ауаны ластайтын түрлі
факторлар жайында пікір алмасады.
Осы сабақ үлгісінен сын тұрғысынан ойлау стратегиялары арқылы
оқушылардың қалай әлеуметтеніп, қандай құзіреттілікке ие болатынын
29
көруімізге болады:
1.
Ұжымдық жұмыс істеу қабілеті;
2.
Креативтілік;
3.
Әр түрлі көзқарасқа құрметпен қарау;
4.
Логикалықсараптамалық ойлау;
5.
Өзінөзі бағалау қасиеті;
6.
Көшбасшылық құзырлығы.
Сонымен қатар білім беруде оқушыларды әлеуметтендіру мақсатында
құзіреттілікке ба
ғытталған өзіндік жұмыстарды ұйымдастыру тиімді.
Оқушылардың ойлау үрдісінің нақтылығын, тереңдігін анықтау үшін олардың
белсенді ісәрекетімен бірге өз бетінше жұмысын ұйымдастыру:
1)
тапсырмада қойған мәселені саналы түрде ақылойы мен күшжігері н
жұмылдыра отырып шешуге және өз жұмысының нәтижесін көрсетуге;
2)
сабаққа ынталарын, қызығушылығын арттыруға;
3)
ешкімнің көмегінсіз дербес ізденуге жетелейді.
Мұндай құзіреттілікке бағытталған өзіндік тапсырмаларды практикалық
жұмыстарды жүргізу барысында немесе практикалық жұмыстарға сүйене
отырып ұсынуға болады. Мысалы, «Жердегі өсімдіктер әлемі көптүрлілігінің
тарихи дамуы», «Таби
ғи бірлестіктер» тарауына берілген практикалық
жұмыстардың негізінде «Тораңғы− шөл даланың падишасы» тақырыбына
зерттеу жобалау жұмысын жүргізуге болады.
Міне, осылайша жобалау әрекеттерін іздену, ақпарат жинау интерьвю алу
және т.б. өз бетімен жұмыс істеу арқылы оқушының әлеуметтенуі жүзеге
асырылады:
1.
ақпарат көздерімен жұмыс істеу дағдысы;
2.
интервью алып, респондент сөзін анализдеу;
3.
сауалнама құру және қортындысын тұжырымдау;
4.
жаңа ортаны зерттеу, іздену әрекеттері;
5.
қоршаған ортамен қарымқатынас құру;
6.
өз шешімін қабылдау менеджменті;
7.
жұрт алдында сөйлеу әдебі;
8.
жинақтаған білімін қолдану.
Қазіргі таңда педагогикалық мақсаты – жастардың алдына қойған
міндеттерді өз бетінше шеше алу қаблеттілігі болып табылатын «құзыреттілік
тәсіл» жүзеге асырылады. Сондықтан ресурстық орталықтарда оқушыларға
пәндік және әлеуметтік жұмыстар, эксперименттік –зерттеу, жобалаушылық іс-
әрекеттері, іскерлік ж
әне ұйымдастырушылық ойындар, сонымен қатар
кеңестер мен портфолио бойынша өзіндік жұмыстар, рефлексивті мәтін жазу
ұсынылады.
Білім беру үрдісінде оқушылардың зерттеу мәдениеті мен түйінді
құзіреттілігін дамытатын педагогикалық іс-әрекеттердің қолданылуы маңызды
саналады. Жобалау-зерттеу іс-әрекеті қолданбалы және таңдамалы курстар
негізінде кезе
ң -кезеңмен ұйымдастырылады. Осы орайда, ресурстық
орталықтарда оқушылардың биология пәні бойынша практикалық
жұмыстарынан жинақтаған базалық білімі негізінде зерттеу - жобалау
