Банк және банктен тыс мекемелер несиелерінің есебі тәжірибееееее

Еңбекақы есебі

Еңбекақы кәсіпорын қызметкерлері үшін маңызды ынта және еңбек төлемінің нышаны болып табылғандықтан ұдайы өндірістік және уәждемелік қызмет атқарады.

Еңбекақы төлеудің ақшалай және заттай нышандары бар. Еңбекақы төлеу негізгі және қосымша түрлерге бөлінеді. Негізгі еңбекақыға мынадай төлемдер жатады:

- мерзімділік, үдемелі және кесімді еңбекақы төлеу кезінде орындалған жұмыстың сапасы және мөлшері үшін, пайдаланылған уақыт үшін төлемдер;

- еңбектің қалыпты жағдайынан ауытқуымен байланысты төлемдер, яғни мерзімнен тыс жұмыстар үшін, түнгі уақыттарға, мереке күндерде және т.б күндерде жұмыс жасағаны үшін төленетін төлемдер;

- қызметкердің кесірінсіз тоқтап қалулар үшін төлемдер;

- сыйлықтар, сыйлықақылы үстемелер және т.б.

Қосымша еңбекақыға ұжымдық келісім шарттарда және еңбек туралы заңдарда қарастырылған, жұмыс жасалмаған уақыттар үшін төлемдер жатады:

- демалыс уақыттарына ақы төлеу;

- мемлекеттік және қоғамдық міндеттерді орындаған уақыттары үшін ақы төлеу;

- кішкентай балалары бар аналарға жұмыстағы үзілістері үшін ақы төлеу;

- жасөспірімдерге белгіленген жеңілдік сағаттарға ақы төлеу.

Өнеркәсіп кәсіпорындарында тарифтік жүйені қолдану.

Жұмыстың негізгі түрлерінің толық сипаттамасынан тұратын және өнеркәсіптің әрбір саласын құрастырылған тарифтік біліктілік анықтамасының негізінде жүргізіледі. Анықтаманы және оның қолданылу тәртібін Қазақстан Республикасының Үкіметі бекітеді.

Тарифтік мөлшерлеме – бұл жұмыс уақытының бірлігі үшін, (сағат, күн, ай) біліктіліктің айқын күрделілігінде еңбек нормасын орындаған қызметкердің еңбекақысының белгіленген мөлшері.

Тарифтік тор – бұл разрядтардың және оған меншіктелінген тарифтік коэффициенттердің арақатынас мәкілі. Тарифтік тордағы разрядтардың саны және тарифтік коэффиценттер арасындағы алшақтықтар әртүрлі және олар өнеркәсіптің әр түрлі саласында орын иемденген нақты ерекшеліктермен және бөлінісінің дәрежесімен анықталған.

Лауазымды жалақы қызметкерлердің атқаратын қызметтеріне байланысты бекітілген еңбекақының абсолюттік мөлшері.

- қызметкерді босату кезінде жұмыстан шығардағы жәрдемақыны төлеу.

Кәсіпорында еңбекақыны төлеуді ұйымдастыру үш өзара байланысты және өзара тәуелді элементтермен анықталады:

- тарифтік жүйе;

- еңбекті нормалау;

- еңбекақы төлеудің нышаны.

Тарифтік жүйе әр түрлі топтағы және категориядағы қызметкерлердің еңбектерінің сапалық сипаттамасына тәуелді олардың еңбекақыларын саралауды және реттеуді жүзеге асыра алу мүмкіндігін қамтамассыз ететін норматифтердің жиынтығын көрсетеді.

Тарифтік жүйеге:

- сағатына немесе күніне еңбекақы мөлшерін анықтайтын тарифтік жүйе;

- еңбекақы төлеудегі жұмыстың және жұмысшылардың әр түрлі разряд арасындағы арақатнастарын көрсететін тарифтік тор;

- тарифтік тормен сәйкес жұмысшылардың және жұмыстың разрядтарын анықтауға болатын тарифтік біліктілік анықтамалар кіреді.

Жұмысты тарифтеу – бұл еңбек түрлерінің күрделілігіне тәуелді еңбек түрлерін біліктілік категориясына немесе тарифтік разрядқа жатқызу.

Тарифтік разряд қызметкердің біліктілігін және еңбек күрделілігін қамтып көрсететін шама және тарифтік разряд әр өндірістік операцияларда, әр жұмыста қолданылады.

Еңбекті тарифтеу және тарифтелуразрядының қызметкерлерге иемденіп кетуі қызметкердің біліктілігіне, ұсынылған талаптарымен көрсетілген.

Қызметкерлердің құрамы мен жұмыс уақытын пайдалану есебі
«Қазақстан Республикасы Еңбек туралы» Заңының 45-бабына сәйкес қызметкер жеке еңбек келісімшартындағы еңбек міндеттерін орындайтын уақыт жұмыс уақыты деп саналады. Жұмыс уақытының қалыпты ұзақтығы аптасына 40 сағаттан аспауы керек. Жеке еңбек келісімшартында тараптардың келісімі бойынша жұмыс уақытының ұзақтығын кеміту қарастырылуы мүмкін. Жеке категориядағы қызметкерлер үшін заңда жұмыс уақытының ұзақтығын кеміту қарастырылған («Қазақстан Республикасы Еңбек туралы» Заңының 46-бабы, 1-тармағы). Барлық категориядағы жұмыс істеушілердің жұмыс уақытын пайдалану есебі жұмысшылар мен қызметкерлердің белгіленген жұмыс режимін қадағалауға, атқарылған жұмыс уақыты туралы ақпаратты алуға, еңбекақылық есеп айырысу, сондай-ақ еңбек бойынша статистикалық есепті жасауға арналған «Жұмыс уақытының табелінде» (Т-13 формасы) жазылады. Қызметкерлердің өнімділігі мен жұмыс уақытының орындалу есебі үшін жұмыс уақытының есеп табелі (Т-13, Т-13а формасы) қолданылады. Бұл табельдің бланкілері компьютерлік техника құралының көмегімен бөлек толтырылған деректемелер арқылы жасалуы мүмкін. Мұндай деректемелерге мыналар жатады: кәсіпорын, цех (бөлім) құрылымдық бөлімшелері, қызметкердің аты жөні, әкесінің аты, кәсібі (қызметі), табель нөмірі және т.б. Бұндай жағдайда табель формасы қабылданған технологиялық өңделген деректерге сәйкес өзгертіледі.

Табель әр айдың 1-ші күнінен бастап жүргізіледі, оны жүргізуге уәкілетті тұлғаға бір данадан беріледі. Табельді тиісінше ресімдегеннен кейін оны кәсіпорын қызметкерлерінің еңбекақысын есептеуі үшін бухгалтерияға тапсырылады. Табельдік нөмір кәсіпорында тәртіпке келтірілген сериялық жүйе бойынша тұтас белгіленеді, әрбір өндірістік бөлімдеріне тиесілі өздерінің нөмірлер сериясы таратылады. Табельде еңбекақыны төлеу формасына қарамастан барлық қызметкерледің аты-жөні енгізіледі. Табельде жұмыс уақытын пайдалану есебі қызметкердің жұмысқа келгенін, келмегенін тіркеп отыру арқылы (күн сайын) тіркеу әдісімен, не қызметкердің жұмыс уақытында жұмысқа келмегенін (жұмыстың болмай қалуы, қызметкердің жұмысқа келе алмауы, кешігуі, мерзімнен тыс келуі) тіркеу долымен жүргізіледі. Табельдік есепті жүргізу әдісі кәсіпорынның ыңғайына қарай іріктеледі.Табельге қызметкердің жұмысқа келмеу себебін немесе жұмыс уақытын толық істемеу себебін, мезгілден тыс жұмыс істеу туралы және қалыпты жұмыс уақытында жұмыста болмау себептері тиісінше ресімделген құжаттар (еңбекке жарамсыздығын растайтын қағаз, мемлекеттік немесе қоғамдық жұмыстарды орындағаны туралы анықтама және т.б.) негізінде белгіленеді. Мезгілден тыс жұмысқа кеткен уақыт есебі бұл жұмысты орындаған тұлға тізімінде жүргізіледі. Тізімдерді құрылымдық бөлім бастығы жасайды және оған қол қояды. Соның мезгілден тыс істелінген жұмыс сағаттарының сапасы туралы басшы белгі соғады. Тізім негізіндегі мұндай белгілеу табельге енгізіледі. Егер жұмыс уақытында істелінетін жұмыс болмай қалса, осының салдарынан бос өткен жұмыс уақыты да табельге жазылады. Табельге бұл деректер құрылымдық бөлімше басшысы жұмыс болмай қалу себебінен бос өткізілген жұмыс уақыты туралы жазылған құжат негізінде енгізіледі.

Сондай-ақ табельдік есепте табельдік таңбаны қолданып, карточкалық әдіспен – бақыланған сағаттарды пайдалану арқылы; рұқсаттамалық әдіспен – тапсыру және беру жолымен, бақылау – рұқсаттамамлық құрылғының көмегімен және т.б. жүргізуге болады. Қызметкердің жұмысқа келмей қалуын және кешігуін табельде сотқа, әскери комиссариатқа шақырылғаны туралы анықтама, уақытша еңбекке жарамсыздығы туралы және басқа да бухгалтерияға тапсыратын құжаттар негізінде белгілейді.Қызметкерлердің жеке құрамы туралы есепті кадр бөлімі немесе арнайы тағайындалған тұлға жүргізеді. Жұмысқа қабылданаған әрбір қызметкерге жеке карточка толтырылып, оған өзінің жеке табельдік нөмірі жазылады. Бұйрық негізінде немесе кәсіпорын басшысының өкімімен бухгалтерия әрбір қызметкерге дербес шот ашады. Онда қызметкердің анықтамалық деректері көрсетіледі, тапқан табысы мен еңбекақысынан ұсталған сома туралы барлық мағлұматтар жазылады. Өнім өндіру есебі өндірілген өнім саны, аяқталмаған өндіріс және жіберілген ақау; әрбір қызметкердің атқарған жұмысына қарай еңбекақы мөлшерін дұрыс әрі уақытылы анықтау; өңдеуге жіберілген жартылай өңдеген өнім және материалдар санымен өндірілген өнімнің сәйкестігін бақылау; өндірістегі тораптар мен агрегаттардағы детальдар қозғалысын бақылау туралы нақты және уақытылы деректермен қамтамасыз ету үшін жүргізіледі.

Еңбекақы төлеу жүйесі, өнім сапасын бақылау, есепті компьютерлендіру деңгейі және басқа ерекшеліктерді қолдану барысындағы өндірістің ұйымдастыру мен сипатына қарай есеп бастапқы құжаттардың (атқарылған жұмыстың жүктелімі, бағдарламалық құжат, өнімділік туралы рапорты және т.б.) әр түрлі есептік әдістері мен формалары қолданылады. Есепті оңайлату мақсатында көп күндік бастапқы құжаттар қолданылуы мүмкін. Өндірістің жаппай-тасқынды жағдайында өнімділік дайын өнімдерді қабылдау бойынша ескеріледі. Әр бригада мүшелерінің өндірген өнімі мастер немесе бригадир толтырған өнімділік туралы рапорт негізінде есептеледі. Бұл рапорттардың негізінде бригада мүшелерінің еңбекақысы есептеледі. Бригаданың өнімділігі туралы рапорт (Т-17 формасы) оны дайындау бойынша бағалауы көрсетілген бірлік үшін өндірілген өнімнің нақты түріне жазылады. Рапортта бір ай ішінде немесе басқа мерзімде күн сайын әзірленген детальдардың соңы операциямен қабылданған бригаданың өнімділігі көрсетіледі. Соңғы операция бойынша қабылданған өнім арқылы анықталатын еңбекақы жұмысшылардың разряды мен істеген уақытына сәйкес бригада мүшелеріне таратылады. Бригаданың өнімділігі туралы рапорт (Т-17а формасы) аяқталмаған өндірістегі шикізаттың өндіріс қажетінен артық жиналып қалуы болмаған жағдайда қолданылады. Рапортты айдың басындағы және соңындағы операциялық шикізаттың өндіріс қажетінен артық жиналып қалған қалдықтарын алу жолымен бақыланатын бригада өнімділігінің күн сайынғы жеке есебі үшін пайдаланылады.

. 14-Тақырып: «Меншікті капитал есебі».