Тәжірибелік сабаққа әзірленуге қажетті әдістемелік нұсқау

1. 
   Шаруашылық операцияға қатысушы шоттарды анықтау;
   
2. 
   Анықталған шоттардың активті не пассивті екендігін анықтау;
   
3. 
   Шоттағы өзгеріс сипатын анықтау (көбеюін, азаюын);
   
4. 
   Анықталған өзгеріс түрін шоттардың дебеті мен кредитіне тіркеу арқылы бухгалтерлік өткізбе құру.
   

Бірінші сатыда әр түрлі шаруашылық фактілері (іскерлік мәліметтер) құжатталады.

Екінші сатыда – есеп деректері жіктеліп және оларды бухгалтерлік есепшоттарында, бухгалтерлік есептеу тіркелімінде бас кітапта көрсету жолымен біріктіріп жазады.

Үшінші сатыда мазмұнына қарай бухгалтерлік есептің мемлекеттік жүйесінің талабына сай бухгалтерлік қорытынды есеп жасалады.

Төртінші бухгалтерлік есеп үрдісінің қорытындылама сатысында ұйымның шаруашылық қызметіне талдау жүргізіліп, оның нәтижесі кәсіпорын әкімшілігінің өз қызметіне баға беруі мен алдағы уақытта орындалатын жұмыстары туралы шешімдер қабылдауы үшін пайдаланылады.

Бухгалтерлік қорытынды есеп берудің мақсаты бұл есепті пайдаланушыларға кәсіпорынның мүлкі мен қаржылық жағдайы және олардың қозғалысы туралы, сондай-ақ кәсіпорынның шаруашылық қызметінің қаржылық нәтижелері туралық әрі ақиқат ақпарат беруден тұрады. Ұйым туралы ақпаратқа мүдделі жеке немесе заңды тұлғалар осы кәсіпорынның бухгалтерлік қорытынды есебін пайдаланушы болып саналады.

Кәсіпорынның бухгалтерлік қорытынды есебін пайдаланушылардың барлығы бухгалтерлік есептің халықаралық стандартына сәйкес ілгеріде айтып өткеніміздей үш топқа біріктіріледі.

Бірінші топқа – осы ұйымда қызмет атқаратын адамдар, яғни жұмысшылар мен қызметкерлер жатады. Оларды осы шаруашылықтың экономикалық тұрақтылығы мен табыстылығы туралы ақпараттар қызықтырады. Сонымен қатар олар өздерінің жұмыс орындарының сақталуы, сондай-ақ уақытымен еңбекақы және басқа да жәрдемақы, сыйақы алуы үшін мүдделі болып табылады.

Екінші топқа – осы ұйымда жұмыс істемейтін, бірақ оның қаржылық жағдайын тікелей ынталылар, мүдделілер құрайды. Бұл топқа кәсіпорынның инвесторларын, несие беруші банк және басқа да мекемелерін, жабдықтаушы-мердігерлерін және басқаларды жатқызуға болады.

Үшінші топқа – кәсіпорынның қаржылық жағдайына жанама мүдделілерге қор биржалары, салық комитеті, жоспарлауды жүзеге асырушы органдар және басқа да заңды тұлғалар жатады. Олар ұйымның бухгалтерлік қорытынды есебін пайдалану арқылы елдегі адамдардың орташа еңбекақысын және басқа да статистикалық көрсеткіштерді есептеп отырады. Осыларды ескере келсек, кәсіпорындардың бухгалтерлік қорытынды есеп мәліметтері тек қана бір кәсіпорынның экономикасын көтеру үшін ғана емес, сонымен қатар елдің және сол елдегі халықтың әлеуметтік жағдайын жақсарту үшін қажет.