Сабақ Пәні: Информатика. Тақырыбы: Компьютернің құрылғылары

Кампьютерлердің негізгі құрылғылары.

• Жаңа сабақты түсіндіру жоспары:

• Кампьютерлердің негізгі құрылғылары.
• Кампьютерлердің қосымша құрылғылары.

• Стол үсті компьютерлері (desktop)

• жүйелік блок

• дыбыс колонкалары дыбыс шығару үшін

• принтер
• ақпаратты қағазға басып шығару үшін

• тінтүір басқару үшін

• сканер
• суреттерді енгізу үшін

• монитор
• ақпаратты экранға шығару үшін

• пернетақта мәтін енгізу үшін

• Ноутбуктер (лэптоптар)

• өлшемі шағын және салмағы жеңіл
• аккумулятормен (3-5 сағатқа дейін) немесе желімен жұмыс істеу мүмкіндігі
• мобильділік

• бағасы қымбат
• қысқартылған пернетақта
• жетілдіруге келмейді (upgrade)
• өнімділігі төмен
• дыбыс және кескінді көрсету қызметінің нашарлығы
• физикалық зақымдарға, соққыларға икемділігі …

• ҚДК, коммуникатор, смартфондар

• Мобильді навигатор (ҚДК + GPS)

• ҚДК = қалталық ДК

• смартфон
• (телефон + ҚДК)

• коммуникатор (ҚДК + ұялы байланыс)

Компьютер құрылғылары

• Тақырып 1. Жүйелік блок

• Жүйелік блок

• қоректендіру блогі

• Бейне карта

• порттар

• ұлғайту тесіктері

• аналық плата

• процессор

• жеделжад

• Қатқыл диск

• Дискеталарға арналған дискжетек

• СD (DVD) дискжетектері

• Жүйелік блок

• Процессор (CPU = Central Processing Unit) – мәліметтерді өңдеп, компьютердің барлық
• құрылғыларын басқаратын микросхема
• АЛҚ – арифметикалық-логикалық құрылғы БҚ – басқару құрылғысы
• Ішкі жад
• Винчестер (ҚМД = қатқыл магнитті диск).
• Дискжетектер – дисклерден ақпаратты оқуға және жазуға
• арналған құрылғылар.
• Порттар – сыртқы құралғыларды қосуға қажетті шұңғыл тесіктер.

• Жүйелік блок: контроллер

• Контроллер – бұл сыртқы құрылғының жұмысын басқаратын электронды схема:
• видеокарта (монитор)
• желілік карта (желі)
• дискжетек контроллері (дискжетек)

• Жүйелік блок: процессорлар

• Pentium, Pentium-II,
• Pentium-III, Pentium 4
• Celeron (тұрмыста)
• Xeon (серверлерге)
• Pentium M (ноутбуктер үшін)
• Pentium D, Core 2 Duo (2 ядро)
• Core 2 Quad (4 ядро)

• Intel Pentium 4 3.0G 800MHz/1M

• тактілік жиілігі 3 ГГц

• шинаның жиілігі 800 МГц

• кэш-жад
• 1 Мб

• K7, Athlon XP, Duron
• Athlon 64
• Sempron (тұрмыстық компьютерлер мен ноутбуктер үшін)
• Turion (ноутбуктер үшін)
• Opteron (серверлер үшін)
• Athlon 64 X2 (2 ядро)

• Компьютер жады

• Жүйелік блок: жад

• SIMM, DIMM SDRAM, DDR, DDR2, DDR3

• Оперативті жад
• ЖЖҚ = жедел(оперативті) жадтайтын құрылғы
• RAM = random access memory (ерікті таңдау мүмкіндігі)
• 128 Мб-тан жоғары

• Тұрақты жад
• ТЖҚ = тұрақты жадтайтын құрылғы
• ROM = read only memory (тек қана оқу)
• 64 Кб – BIOS микросхемасы (берілген компьютерді баптау)

• Жүйелік блок: жад

• Жедел жад

• Тұрақты
• жад

• Жүйелік блок: кэш-жад

• Кэш-жад (cache – жасырын қойма, қор) – жылдам әрекет ететін жад, процессор мен ЖЖҚ-ның ортасында орналасады.

• Кемшілігі – процессордың тактілік жиілігі ЖЖҚ-ның тактілік жиілігімен салыстырғанда әлдеқайда жоғары, сондықтан процессор қажетті мәліметтерді кейде «күтіп» қалады.

• кэш-жад

• ЖЖҚ

• ЖЖҚ-дан оқу – әуелі кэштен. Егер қажетті ұяшық кэште орналасқан болса, кэштен алынады (шапшаң).

• баяу

• шапшаң

• Жүйелік блок: кэш-жад

• егер бір ұяшық бірнеше рет қолданылса, компьютердің жұмыс істеу жылдамдығы артады

• егер әртүрлі ұяшықтар қолданылатын болса, жылдамдық азаяды

• Көпсатылы кэштеу:

• процессор

• ядро

• ЖЖҚ

• L1

• L2

• 64 Кб

• 128 Кб…4Мб

• L1 L2-ден жылдам!

• Жүйелік блок: дискжетектер

• иілгіш магниттік дисклерге арналған дискжетек
• айналу жылдамдығы 300 айн/мин
• мәліметтерді оқу-жазу жылдамдығы 63 Кб/сек

• дискжетек CD-RW 52  32  52
• оқу CD-ROM 52-ке дейін (52150 Кб/сек)
• жазу CD-RW 32-ке дейін
• жазу CD-R 52-ке дейін

• 52x

• комбо-жетек
• оқу және жазу CD-ROM, CD-R, CD-RW
• оқу DVD-ROM

• дискжетек DVD-RW
• CD-дің оқу және жазуы 52-ке дейін
• жазу DVD-RW, DVD+RW 8-ке дейін (8  9 150 Кб/сек)
• жазу DVD-R, DVD+R 18-ке дейін

• Жүйелік блок: порттар

• Қоректендіру блогын қосып/өшіру

• PS/2 порттары

• параллель
• порт

• тізбектей жалғасқан порт

• USB порты

• ток көзі 220 В

• сызықты
• кіру тесігі

• RJ-45 желісі

• VGA порты

• Құрамдас орналастырылған құрылғылар (жүйелік тақшада )

• Видеоадаптер
• Дыбыстық карта
• Желілік карта

• бөлек сатып алудың қажеті жоқ
• қарапайым міндеттерді орындау сапасының жоғарылығы

• бөлек сатылатындарға қарағанда сапасы төмен болады (жылдамдығы, түстердің сапасы, қанықтылығы)

• Видеосигналдарға арналған порттар

• VGA порты (аналогтік)

• DVI порты (сандық)

• Видеокарта

• Монитор

• Проектор

• Жүйелік блок: порттар

• Тізбектей жалғасқан порт (COM1, COM2, …) 115 Кбит/с-ке дейін
• жылдамдығы баяу құрылғылар: модем, тышқан

• 1 0 1 1 0 1 0 1 0 0 1 0 1 1 0

• Параллельді порт (LPT1, Centronics) 2 Мб/с-ке дейін
• принтер

• 1 0 1 1 0 1 0 1 0 0 1 0 1 1 0

• 1 0 1 1 101 0 1 0 0 1 0 1 1 0

• 1 0 1 1 0 1 0 1 0 0 1 0 1 1 0

• 1 0 1 1 0 1 0 1 1 1 1 0 1 1 0

• 1 0 0 0 1 0 1 0 0 1 0 1 1 0

• 1 0 1 1 0 1 0 1 0 0 1 0 1 1 0

• 1 0 1 1 0 1 0 1 0 0 1 0 1 1 0

• 1 0 1 1 0 1 0 1 0 0 1 0 1 1 0

• Жүйелік блок: USB порттары

• USB порты (Universal Serial Bus)
• USB 1.1 – 12 Мбит/c-ке дейін, USB 2.0 – 480 Мбит/c-ке дейін
• принтер, сканер, тышқан, …

• жылдамдығы жоғары
• «жүре» қосу
• бір портқа бірнеше бірнеше құрылғыны қосуға болады (хабтар арқылы)

• Жүйелік блок: порттар

• IEEE1394 порты (FireWire) 1600 Мбит/c-ке дейін

• Инфрақызыл порт IrDA (Infrared Data Association) 4 Мб/с-ке
• дейін

• Ноутбукке құрамдас орналастырылады

• сыртқы адаптер (USB)

• жарыс

• к

• *

• т

• а

• п

• қ

• ы

• р

• *

• м

• і

Жауабын тап

• Алғашқы есептеу құрылғысы

• Адам мен монитор арасындағы қарым-қатынас

• Монитор мен көздің арақашықтығы

• Принтер түрлері

• Компьютердің негізгі құралдарын ата

• Есептер панеліндегі пуск батырмасын басқанда не шығады?

• Компьютер құрылғылары нешеге бөлінеді?

• Ең бірінші программа құрған оқымысты

• саусақ

• интерфейс

• 60-70 см

• Лазерлік, сия бүріккіш, матрицалық

• Жүйелік блок, монитор, пернетақта

• Бас меню

• Екіге: негізгі және қосымша

• Ада Лавлейс

«Ғажайып алаң»

• Бұл турда әр сайыскер жеке - жеке әртүрлі тақырыптан таңдап өзі жауап береді.
• 1-тақырып: Дербес компьютер.
• 10 – Компьютердегі мәліметтерді сақтайтын негізгі құрылғы қалай аталады? (қатты диск)
• 20 – Компьютердің қандай құрылғысында информация өңделеді? (процессор)
• 30 – Мультимедия дегеніміз не? (дыбыстық,музыкалық, графикалық және видео инф. бірігуі)
• 2-тақырып: Windows ОЖ
• 10 – ОЖ дегеніміз не? (басқарушы және қолданбалы программа)
• 20 – Экранның фонын өзгерту
• 30 – ОЖ сыртқы құрылғылармен байланысын қамтамасыз ететін программалар (драйверлер)
• 3-тақырып: MS Office
• 10 – Құжатты сақтау
• 20 – Құжатты баспаға шығару
• 30 – MS Office пакетіне кіретін программаларды ата
• 4-тақырып: Жалпы
• 10 – Электронды поштамен жұмыс істейтін программа (e-mail)
• 20 – 1Г байт информация мынағын тең (1024 Мбайт)
• 30 – Билл Гейтс (MS фирмасының иегері) алғашқы программасын неше жаста құрды? (13)

Кім жүйрік

• Компьютер жанындағы өсімдік (кактус).
• Баспаға шығару құрылғысы (принтер).
• Жалпы желіге қосылу үшін не керек? (модем).
• Калькулятордың неше түрі бар? (2).
• Ақпарат (информация) қай тілден шыққан? (латын).
• Вирусқа қарсы программа (антивурустық пр).
• Дыбыс шығару құрылғысы(колонка).
• Бос орын қалтыру пернесі (пробел)

Кім жүйрік

• Дыбыс жазу құрылғысы (микрофон).
• Вирус деген не? (комп бүлд. арн.программа).
• Ақапаратты компьютерға енгізу құрылғысы (пернетақта).
• Winzip, winrar қандай программа (архиватор).
• Бос орын қалтыру пернесі (пробел).
• Монитор, пернетақта, жүйелік блок қандай құрылғылар? (негізгі)
• Адамның денсаулыққа зиянды компьютер құрылғысы(монитор)
• Өшірілген файлдар қай папкада сақталады?(корзинада)
• Бас әріпті шығару үшін сол әріппен бірге қандай пернені басу керек? (Shift)

• Сабақты бекіту

• Компьютер дегеніміз?
• Ақпарат тасымалдаушылар?

• Тапсырма. Сіздің алдыңызда 10 файл тұр. Екі файлдың ішінде адамның тарихы, әдет-ғұрпы, мінез-құлқы баяндалған. Осы файлдарды табыңыз. Бір файлды таңдап, оны түсіндіріңіз.

• Суретшілер жарысы

• Тапсырма
• Қаламды парақтың бетінен алмай және бір сызылған жерді қайталап сызбай мына фигураларды сал:

• Ребустарды шеш

• %, , C 2 , , ,

• , П ,,

• ,,

• процессор

• дисплей

• шина

• А

• Т

• Т

• Е

• С

• Қ

• Ұ

• Т

• А

• С

• ОЙЛАН, ТАП

• Р

• Р

• 1. Талдауға қажет ақпаратты жалпы не деп атайды?
• а) шығаруға арналған тамақ
• б) ойлануға арналған азық
• в) миға тамақтану
• г) қорек

• Сен білесің бе?

• 2. Компьютерлік тілде адамды не деп атайды?
• а) Пайдаланушы
• б) Клиент
• в) Пациент
• г) Тапсырыс беруші

• 3. Қай өлшем бірлік информатика саласынан болып келеді?
• а) Киловатт
• б) Килобайт
• в) Килобар
• г) Киловольт

• 4. Компьютердің миы
• а) Программа
• б) Жүйелік блок
• в) Код
• г) Процессор

• б) ойлануға арналған азық

• а) Пайдаланушы

• б) Килобайт

• г) Процессор

• 5. Компьютердің ішкі құрылғыларын не деп атайды??
• а) Интерьер
• б) Архитектура
• в) Анатомия
• г) Қаймақ

• 6. Компьютер жадысы не үшін арналмаған?
• а) Ақпаратты жазуға
• б) Ақпаратты сақтауға
• в) Ақпаратты шығаруға
• г) Ақпаратты өңдеуге

• 7. Дербес компьютердің ең маңызды құрылғысы?
• а) Қорек блок
• б) Жүйелік блок
• в) Асхана
• г) Интернет-кафе

• 8. Компьютер тышқаны қай жерде тұрады?
• а) Торда
• б) Аквариумде
• в) Клемшеде
• г) Тышқан аулағышта

• б) Архитектура

• г) Ақпаратты өңдеуге

• б) Жүйелік блок

• в) клемшеде

Сөз жұмбақ

• Интерактивті ...
• Жалпы желіге қосылуға арналған құрылғы
• Дыбыс шығару құрылғысы
• Ақпаратты бейнелейтін құрылғы
• Бит, ..., Кбайт, Мбайт, Гбайт, Теробайт
• Мәтіналғы (орысша)
• Ең кіші өлшем бірлік
• Тінтуірдің басқаша атауы
• 13 жасында программа жазған адам
• Тінтуірдің басқаша атауы

• 11. Пернетақтадағы батырманың басқаша атауы
• 12. Интернетпен жұмыс істеуге арналған программа
• 13. Сызба (орысша)
• 14. Компьютер ауруы
• 15. Белгілі атпен сақталған ақпарат
• 16. Меню (қазақша)
• 17. Құжаттың көлемін өзгерту
• 18. Қағазға шығаратын модем

Сөз жұмбақ

Қорытындылау

• Қандай графикалық ақпараттарды білесің?
• Графикалық редактор дегеніміз не?
• Компьютерлік графика дегеніміз не?
• Қандай компьютерлік графика түрлерін білесің?
• Пиксель дегеніміз не?
• Фракталдық графика дегеніміз не?
• Қандай графикалық редакторларды білесің?

• Үйге тапсырма: 7.1 Графикалық ақпаратты ұсыну. Суреттер салып келу

Үй тапсырмасы

• Оқулықтан 69-74 беттерді оқып келу.
• Принтердің түрлері және айырмашылықтары.

Сабақ аяқталды

• Сабақ аяқталды
• Сабаққа белсенді қатысқандарың үшін сіздерге көп

• Сабақ аяқталды.

• Назарларыңызға рахмет!