Сабақ: 1 Күні: Тақырыбы: Кіріспе

1. 
   «Адам.Қоғам.Құқық» оқулығының авторлары К.Жүкешев, Ғ.Сапарғалиев, Г.Асанбеков 2013 жылы «Мектеп» баспасынан шыққан.
   
2. 
   Оқулық ІІІ тараудан, 32 тақырыптан тұрады.
   

1. 
   Әлемдегі адам
   
   • 
     Адам мәселесі, өмірінің ерекшеліктері, мәдениетпен және табиғатпен байланысы, өзара қарым-қатынасы, ұжым түріндегі айрықшылығы туралы.
     
2. 
   Қоғам: оның қызмет етуінің негізгі салалары мен заңдылықтары
   
   • 
     Қоғам жайлы жалпы түсінік, негізгі салалары: экономикалық, әлеуметтік, саяси, рухани; мемлекет және оның қоғамдағы рөлі, азаматтық қоғам, діннің қоғамда алатын орны.
     
3. 
   Адамның өміріндегі құқық
   
   • 
     Құқық ұғымы, құқықбұзушылық пен жауапкершілік, конституция, мемлекеттік биліктің конституциялық органдары, құқық салалары: азаматтық, әкімшілік, қылмыстық.
     

1. 
   «Қоғам» дегенде ойымызға не оралады?
   
2. 
   Адамның қоғамда алатын орны қандай?
   
3. 
   Біз қандай қоғамда өмір сүріп жатырмыз?
   
4. 
   Құқық адамдарға не үшін қажет?
   

1. 
   Адам мәселесі
   
2. 
   Адам ұғымы
   
3. 
   Адам бойындағы табиғи және әлеуметтік нышандар
   

Адам мәселесімен: антропология, социология, этнология, педагогика, анатомия,физиология, психология ғылымдары айналысады. Соның нәтижесінде адам мәселесі қазіргі ғылымда жан-жақты, біршама толық зерттелген тақырып деуге болады. Өйтсе де адам, қоғам, табиғат және олардың өзара байланысы мәселелері — қанша зерттесе де таусылмайтын, бір қырынан кейін екінші кыры көрініс беретін, бір құпиясын ашсаң, екіншісі алдыңнан көлденең тартылатын, сырлы да ғажап дүние. Осы бір тылсым дүниеге сапарымызды адамның табиғаты туралы бүгінгі ғылымның қол жеткізген тұжырымдарын саралаудан бастайық.

Адами сипаттарды меңгере отырып, сәби мәдениеттің болмысымен қауышады. Бұл қауышуда адамдардың сезімдері мен дүниеге қатынастары — көру, есту, иіскеу, сезіну, түйсіну, ойлау, елестету, толқу, тілек, қызмет, махаббат, бір сөзбен айтқанда, оның даралығының барлық тетіктері қатысады.

1. 
   Адамның және жануарлардың бойындағы биологиялық нышандарды салыстырыңдар.
   
2. 
   Адамның бойындағы әлеуметтік нышандарға сипаттама беріңдер.
   

3. 
   Дүниетаным ұғымы
   
4. 
   Дүниетаным мәні, маңызы, қалыптастыру
   

1. 
   Дүниетаным - жеке адамның, әлеуметтік топтың, таптың немесе тұтас қоғам қызметінің бағытын және шындыққа деген қатынасын айқындайтын принциптердің, көзқарастардың мақсат-мұраттар мен сенімдердің жүйесі. Дүниетаным қалыптасуына саяси, адамгершілік және эстетикалық көзқарастар көп әсер етеді. Дүниетаным - адамдар мен табиғатқа, жалпы құндылықтарға, моральдық ережелерге жеке тұлғаның жалпы қатынасын білдіретін негізгі сенім, қалып, таным немесе қоғам мүшелерімен ортақ көзқарас қалыптастырып, қоршаған ортамен қатынас қалыптастырудағы негізгі өлшем. Ол - адамның дүниені ақиқатпен теориялық және тәжірибелік жағынан бірлікте тану мақсатындағы рухани-тәжірибелік әдіс. Дүниетанымда тұтас адамзат әлемінің үлгісі сияқты мәдениет категорияларының жүйесі көрініс тапқан.
   

1. 
   Дүниетаным қоғамдық және жеке адам санасының ұйтқысы болып табылады. Дүниетанымды қалыптастыру – тек жеке тұлғаның ғана емес, сонымен қатар белгілі бір әлеуметтік топтың, қоғамдық таптың жетілуінің елеулі көрсеткіші.
   
• 
  Дүниетанымның ақпаратты-бейнелі кызметтері қоршаған ортадағы оқиғалар мен құбылыстарды қабылдау тәсіліне және оның адам санасында бейнеленуіне байланысты. Дүниетаным призма рөлін атқарады, яғни барлық сыртқы әсерлер сыну арқылы өтеді.
  
• 
  Дүниетанымның бағдарлы-реттеуші қызметі адамның тәртібі мен іс-әрекеті арқылы онын санасымен, көзқарасын және сенімін анықтауға байланысты болып келеді. Егер адамда сол және одан басқа да дүниетаным қалыптасса, онда ол адамда тұрақты көзқарас пен сенім жинақталады, яғни ол олардын іс-әрекеттері мен қылықтарын анықтайды.
  
• 
  Дүниетанымның бағалау кызметі адамды қоршаған орта құбылыстарын, оның өз көзқарастары мен сенімдерін бағалаудан шығады немесе басқаша айтқанда өз дүниетанымы болады.
  

5. 
   Дүниетаным ұғымын қалай түсінесің?
   
6. 
   Адамның дүниеге көзқарасын қалай қалыптастыра аламыз?
   
7. 
   «Дүниені тану үшін бірінші өзіңнен баста» дегенді қалай түсінесің?
   

1. 
   Дүниетаным ұғымы
   
2. 
   Дүниетаным мәні, маңызы, қалыптастыру
   

1. 
   Мифология
   
2. 
   Дін
   
3. 
   Философия
   

Д
үниетанымның тарихи типтерi:

1. 
   Мифология –адамзаттың рухани мәдениетiнiң ең көне формасы. Мифтiң негiзгi қызметi- дүние қайдан пайда болғанын түсiндiру,этикалық және эстетикалық түсiнiктер арқылы белгiлi бiр мораль нормалары менқұндылықтар жүйесiн орнықтыру.(мыс.Сфинкс туралы миф табиғаттың құпиясын бiлдiредi; Кентаврлар-адамның хайуаннаң жаралғаның бiлдiредi, Прометей-оттың пайда болуы, Икар-аспанға ұшу ұмтылысын бiлдiредi, Сизиф-өмiрдiн мәнiң түсiну әрекетi). Мифтердi тек ертегiлер,аңыздар деп түсiнген дұрыс емес, өйткенi миф бұл индивидтiң қоршаған әлемдi игеруi,адамдардың табюиғаттаң және әлеуметтiк ортадан болмыстан тәуелдiлiгi және мифтерде дiннiң, философияның, ғылымның бастамалары бар.Мифтердiң дiннен айырмашылығы сенiмге ғана емес, ақыл –ойғада,парасаттылыққа да сүйену.
   
2. 
   Дiн-рухани мәдениеттiң бөлiгi,ең тұжырымды түрде Құдай мен адамның арақатынасы,адамның танымнаң тыс күштердi мойындау және соған илану деп анықтауға болады (дiн-алғашқы қауымда пайда болды-тотемизм, фетишизм, анимизм; ұлттық, мемлекеттiкдiндер - индуизм, иудаизм; әлемдiк дiндер-буддизм, христиан, ислам). Дiн құлшылық жолындағылар мен Құдiрет арасындағы бiр байланыстың барлығына деген сенiмге негiзделедi және ол сенiм белгiлi бiр дiни iлiм түрiнде тұжырымдалып, тұрмыста дiни салттар мен ғұрыптар түрiнде көрiнiс тауып, арнаулы дiни институттармен атқарылады (шiркеу, мешiт, әр түрлi секталар т.б.). Алғашқы дiни жүйесi политеистiк болды-пантеон құдайларының болуы, кейiн мемлекеттiк билiктiн бiр ортаға жиналуымен байланысты монотеизм-бiр құдайға сену келедi.
   
3. 
   Философия(б.д.д.6-5ғғ) Үндiстанда,Қытайда,Мысырда,Грек елiнде пайда болды.Бұл терминды алғашқы қолданған антик философы,математигi Пифагор,ол оны «даналыққа құштарлық» деп түсiндi. Бұл сөздiн тiркесiндегi «құштарлық» белгiлi бiр нәрсеге тандануды, өзiңнен жоғары тұрған сезiмiңмен мойындауды және басқа осындай әсерлердi бiiлдiрумен қатар, «өзге» үшiн «өзiңдi ұмыту», өзiңнен бас тарту сезiмiн де аңғартады.Осылай зерделеудiң нәтижесiнен мынадай түйiн келiп шығады: философия-адамның өзiнiң шенберiнен шығуға мүмкiндiк беретiн рухани форма.
   

Мына сөздерді сәйкесінше кестеге толтырып жаз:

Сабақтың тақырыбы: 1. Философия ұғымы

Сабақтың мақсаты: Философия сөзіне анықтама беру.

Сабақтың міндеттері:

• 
  «Әлем эволюциясы» ұғымына қысқаша түсінік бере отырып, философиялық танымның ерекшелігіне, негізгі мәселелеріне, материализм мен идеализмнің айырмашылықтарын анықтау.
  
• 
  Қоғамдық көзқарасы дұрыс қалыптасқан, белсенділігі жоғары жеке тұлға қалыптастыру.
  
• 
  Оқушылардың дүниеге көзқарасын қалыптастыруда ізденімпаздыққа баулу.
  

Әдісі: пікір алмасу

Көрнекілік: суреттер

Сабақтың барысы:

І.Ұйымдастыру кезеңі

• 
  Оқу құралын тексеріп түгелдеу
  
• 
  Әнұран орындау, «Хабар»
  
• 
  Оқушылар зейінін сабаққа аудару
  

• 
  Адамның жануарлардан мәнді айырмашылығы неде?
  
• 
  Қазіргі кезеңдегі экологиялық дағдарыстың себебі адамның табиғатқа қатысты менмендік көзқараспен өктемдік жүргізуде тырысуынан болып жатыр деген пікірлерді жиі естуге болады. Бұған қалай қарайсыңдар?
  
• 
  Адам өмірінің мән-мағынасы туралы не ойлайсыңдар?
  
• 
  Адам мәселесіне қатысты түрлі көзқарастарға қысқаша сипаттама беріңдер
  
• 
  Адамның шығу тегіне қатысты материалистік және идеалистік көзқарастардың қайсысын жақтайтындарыңды айтыңдар.
  

1. 
   «Табиғат», «Әлем», «Дүние» ұғымдары
   
2. 
   Дүниеніңғылыми және философиялық суреттемесі
   
3. 
   Философияның негізгі суреттемесі. Материализм және иеализм. Монизм және дуализм.
   
4. 
   Философия пәні және оның салалары
   

• 
  «Әлем эволюциясы» ұғымына қысқаша сипаттама беріңдер
  
• 
  Философиялық танымның ерекшелігі неде?
  
• 
  Философияның негізгі мәселесін атаңдар
  
• 
  «Материализм» және «идеализм» ұғымдырын салыстыра отырып, олардың қарама-қарсы мазмұндарын анықтаңдар
  
• 
  Төмендегі кестені толтырыңдар
  

Бағалау:

Сабақтың тақырыбы: 2. Философия ой-сапа мектебі

Сабақтың мақсаты: философия мектептеріне өз үлестерін қосқан ғұламалар жайлы мағлұмат беру.

Сабақтың міндеттері:

• 
  Философиядағы «материя», қозғалыстың философиялық мәніқозғалыс және оның мәні, шексіз және мәңгілік дүние ұғымдары туралы түсінік беру.
  
• 
  Оқушылардың коммуникативтік қабілеттерін шыңдау.
  
• 
  Қоғамдық көзқарасы дұрыс қалыптасқан, көзі ашық, көкірегі ояу, ұлтжанды білімді азамат тәрбиелеу.
  

Әдісі: әңгіме

Көрнекілік: кітап, нақыл сөздер

Сабақтың барысы:

І.Ұйымдастыру кезеңі

• 
  Оқу құралын тексеріп түгелдеу
  
• 
  Әнұран орындау, «Хабар»
  
• 
  Оқушылар зейінін сабаққа аудару
  

1. 
   «Табиғат», «Әлем», «Дүние» ұғымдары
   
2. 
   Дүниеніңғылыми және философиялық суреттемесі
   
3. 
   Философияның негізгі суреттемесі. Материализм және иеализм. Монизм және дуализм.
   
4. 
   Философия пәні және оның салалары
   

1. 
   Философиядағы «материя» ұғымы
   

• 
  Левкипп
  
• 
  Демокрит
  
• 
  Ленин
  

2. 
   Қозғалыстың философиялық мәніҚозғалыс және оның түрлері
   
3. 
   Шексіз және мәңгілік дүние
   

• 
  Кеңістік-материяның объектівтік, яғни адам сана-сезіміне тәуелсіз өмір сүру формасы
  

Кеңістіктің екі тұғырнамасы мен оның сипаттамалары

• 
  «Қозғалыс» ұғымының философиялық мәні неде?
  
• 
  Қозғалыстың түрлерін атай отырып, оны белгілі ұстанымдар бойынша топқа бөліңдер
  
• 
  А.Эйнштейннің салыстырмалық теориясының қағидаларына қалай қарайсыңдар, олар сендердің көкейлеріңе қона ма?