Сабақтың жоспарланған кезеңдері_
Сабақтағы жоспарланған іс-әрекет
Ресурстар
Сабактың басы
(МК,¥) 1-тапсырма. Ақпарат іздеу, талқылау.
- Кавказ жөнінде естігенің бар ма?
- Кавказ деген сөз нені білдіреді?
- Қандай Кавказ халықтарын білесің?
- Кавказ халықтарына қандай мінез-күлық тэн?
- Олардың қонақжайлылығы, еңбекқорлығы, батырлығы туралы естігенің бар ма?_
Оқулық
Нота хрестоматиясы Аудио-бейне хрестоматия Интернет қоры
Сабактың ортасы
(МК,Ө) Кавказ халықтары М. Кавказ - таудың аты жэне Каспий мен Қара теңіз арасында қоныстанған үлкен ел.
Оның шыңдары биік, таулары асқақ. Біздің Алатау, Алтай тауларына ұқсайды. Табиғаты өте эсем. Онда эртүрлі үлт өмір сүреді, эрқайсысының өз мэдениеті, эдет-ғүрпы, дэстүрі бар. Кавказ халқының музыкасы терең ойлы эрі карқынды. Қазақстандағы кавказдықтар өз асыл мүраларын сақтап, үрпақтан үрпаққа жеткізіп келеді.
Кавказ халқы - көпүлтты. Олардың өмір-салты, мэдениеті бір-біріне жақын. Музыкалық дэстүрі бойынша да коп үқсастығы бар.
Төменде берілген сөздерден Кавказ халқының үлттық атауларын тауып, торкөздерге жаз.
|
3
|
е
|
Р
|
б
|
а
|
й
|
ж
|
а
|
н
|
|
|
|
|
К
|
а
|
б
|
а
|
Р
|
Д
|
и
|
н
|
|
|
|
|
|
|
|
б
|
а
|
л
|
к
|
а
|
Р
|
|
|
|
|
|
г
|
Р
|
У
|
3
|
и
|
н
|
|
|
|
|
|
о
|
с
|
е
|
т
|
и
|
н
|
|
и
|
н
|
г
|
У
|
ш
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
а
|
Р
|
м
|
я
|
н
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
ш
|
е
|
ш
|
е
|
н
|
|
|
|
|
|
Оқулық
Нота хрестоматиясы
Аудио-бейне
хрестоматия
Интернет цоры:
1. Хор «Басиани» (Грузия). «Гандаган». Choir "Basiani" (Georgia)
https ://www.youtube.c om/w atch? v=g3 gllCj-wfo;
2. Грузинская лезгинка! Шокирует Bcexhttps ://www.youtu be. corn/watch?v=t9iX 1 РгоЗА;
3. Asiq ӘИ - Yandirdi yandirdi - Sevimli §ou 23.12.2013; https://www.youtube.c
|
|
|
Эзербайжан, молдаван, ирандық, грузин, пэкстандық, армян, балкар, шешен, испан, кабардин, ингуш, осетин.
|
|
om/watch?v=LUdTacE yaFk;
4. Веселая песенка для малышей: Цып Цып мои цыплятки: https://www.youtube.c om/watch?v=LUdTacE yaFk
|
(Т) Сүрацтар:
- Кавказ халқының үлттық дэстүр мен мәдениетінде көп ұқсастықтар бар. Олар халық эндерін орындауды, билеуді, музыкалық аспаптарда ойнауды жақсы көре ме? Мысалдар келтір.
- Олардың музыкасы қандай? Ырғақты, қарқынды, ширақ, көркем, отты ма, элде жай, нэзік, биязы ма?
- Осы жэне жоғарыда берілген сүрақтарды өз тобыңмен таныстырылымға дайындық жасау кезінде пайдалан.
(МК,¥) Грузин халқының музыкасы эзербайжан мен армян халықтарының музыкасынан өзгеше. Ежелден грузин музыкасы көпдауысты. Хор музыкасы тек бірыңғай ерлердің немесе бірыңғай эйелдердің орындауында айтылады. Аралас хор болмаған. Әдетте грузин эні үш дауысқа бөлініп айтылады. Грузин халық музыкасының тағы бір ерекшелігі: грузин эндері көбінесе сүйемелдеумен орындалады. Зурна -үш ішекті пандури жэне төрт ішекті чонгури деп аталатын халық аспаптары бар. Түсінік:
Грузиннің хальщ әні үш дауысқа болініп орындалады.
2-тапсырма. Музыка тындау, талдау.
«Лезгинка» - грузин халцының биі, үзінді - тыңдау, кору.
М. Грузин халқының «Лезгинка» биі копшілікке жақсы таныс. Оның билеушілерді қыздыра ойналатын ырғағы тыңдаушыларды бейжай қалдырмайды.
- «Лезгинка» биінің ерекшелігі неде?
- Бишілер қандай коңіл күйде билейді деп ойлайсыңдар?
- Бүл биді танымал деп санауға бола ма?
«Гандагани» - аджар халцының әні, үзінді - тындау, кору.
М. Аджария - Грузия еліндегі ең шырайлы жерлердің бірі. Ол Қара теңіз жағалауында орналасқан. Грузин халқы христиан болса, аджарлықтар - мүсылмандар. Олардың тол тілі - мемлекеттік грузин тілі. (TV1K. Т.Ө) 3-тапсырма. Ақпаоат іздеу, талкылау.
- Бейнежазбаны қарап кор. Әнді қандай хор орындайды: ерлер, эйелдер немесе аралас хор?
- Әншілер хорды неше дауыста (біреу, бірнеше) орындайды?
- Олар қандай халық аспаптарымен оз шығармаларын сүйемелдейді? Ақпарат ізде, тобыңмен талқыла.
|
|
халық эні
|
народная песня
|
folk song
|
|
халық биі
|
народный танец
|
folk dance
|
М. Эзербайжан халқы - оте өнерлі халық. Әндері эсем сазды. Негізінен, олар грузин халқы сияқты емес, энді бір дауыспен айтады. Әуенін нақышпен, эсерлей отырып, түрлі
|
|
бояулармен орындайды. Әнді бұлай орындау эркімнің қолынан келе бермейді. Әзербайжан халқы эншілерін ашуг деп атайды. Ашуг - ақын, композитор, орындаушы. Ол эннің сөзі мен эуенін шығарады, билеп жүріп, аспаппен орындайды. Аспап саз деп аталады.
Бүрын эзербайжан халқы ашугтарды «Ел анасы» деп атаған. Себебі, олар халықтың мүддесін, бостандықты қорғаған, туған еліне сүйіспеншілігін жырлаған. Ашугтар шығармашылығында тарихи-батырлық, эпикалық дастандар үлкен орын алады. Мысалы, біздің қазақ жырауларының дэстүрінде бар «Көрұғлы» жырында жэне эзербайжан «Көрүғлы» дастанында көне заманда халықты қорғаған батырдың қаһармандығы туралы жырланған.
(Т) 4-тапсыома. Музыка тыңдаү, талдау.
«Эзербайжан ашугтардың өнері» үзінді — тындау, көру.
Сүрацтар мен тапсырмалар:
- Ашугтар мен қазақ жырауларының өнерін салыстыр. ¥қсастықтар мен айырмашылықтарын тап.
- Ашугтар өз орындауын қандай музыкалык аспаптармен сүйемелдейді?
- Сен, мысалы, ашуг болсаң, қандай мэселелер туралы жырлайтын едің?
Эзербайжан халқының музыкалық аспаптары
|
|
|
(оқулықтан немесе интернеттен көру)
М. Эзербайжан халқы жэне кэсіби композиторлары балаларға арнап көптеген эдемі эндер шығарған. Соның бірі - «Шөжелерім» эні. Бүл эн біздің елімізде кең тараған жэне барлық жастағы балалардың ең сүйікті эндерінің бірі ретінде жиі орындалып жүр.
(МК,¥/Т) 5-тапсырма. Ән уйренү, орындаү.
«Шөжелерім» (энін жазган: Г. Гусейнли,
өлеңін жазган: Т. Мутпалибов, аударган: М. Әлімбаев)
Түсінік:
Ашуг эзербайжан халқында «ақын», «композитор»,
«орындаушы» деген мағынаны білдіреді.
Дастан - музыкалық-поэтикалық жанр.
Ашугтар дастанда батырлардың жауынгерлік ерлігін, тарихи
маңызды оқиғаларды, халықтың тіршілігін жырлайды.
|
|
ашуг
|
ашуг
|
ashough
|
|
дастан
|
дастан
|
dastan
|
|
|
Сабақтың соңы
|
(Ө) Орындау. Бағалау.
|
Оқулық
|
|
|
Оқушылардың «Шөжелерім» энін эртүрлі көңіл күйде
|
Нота хрестоматиясы
|
|
|
орындау сапасын бағалау, түсініктерін тындау.
|
Аудио-бейне
|
|
|
Рефлексия:
|
хрестоматия
|
|
|
Мен не білдім?
|
Интернет қоры
|
|
|
Бүгін мен не үйрендім?
|
|
|
|
Мен үшін қандай тапсырма қиын болды?
|
|
|
|
Ал қай тапсырманы мен оңай орындадым?
|
|
|
Саралау -
Оқушыларға қалай көбірек қолдау көрсетуді жоспарлайсыз? Қабілеті жоғары оқушыларға қандай міндет қоюды жоспарлап отырсыз?
|
Бағалау -
Оқушылардың материалды меңгеру деңгейін қалай тексеруді жоспарлайсыз?
|
Денсаулық және қауіпсіздік техникасының сақталуы
|
Мүғалім кейбір қабілеті төмендеу оқушыларға көмек ретінде музыкалық үлгілер жэне аудио-бейне таспалары бар қарапайым тапсырмаларды үсынады. Қабілеті жоғары оқушыларға проблемалық, шығармашылық ойлау мен музыкалық эрекеттерін дамытатын тапсырмаларды үсына алады.
|
Бақылау;
Бағалау критерийлері мен дескрип-торлар бойынша;
Ән орындау жэне музыканы тал-дау кезінде оқушылар бірін-бірі өзара бағалайды.
|
Денсаулық сақтау технологиялары
Сергіту сэттері мен белсенді іс-эрекет түрлері
|
|
Достарыңызбен бөлісу: |
