С. Есқараев атындағы №27 орта мектептің физика пәнінің мұғалімі Әменова Тұңғышкүл Cабақтың тақырыбы

Негізгі тапсырма жазылған қағаздар әр топқа бөлініп беріледі. Әр топ оқушысы берілген тапсырма мәтінімен танысады.

Сіз, күйлі - қуаттысыз ба?

Энергия – қандай ұғым?

Механикалық күй дегеніміз не?

Механикалық энергия дегеніміз не?

Механикалық энергияның қандай түрлері бар?

ІІІ топ тапсырмасы

Толық механикалық энергия деп нені айтамыз?

Энергияның сақталу заңының мәнісі неде?

Әр топтан оқушы өз білімін ортаға салып, топ ішінде толық әңгіме құрастыру.

Механикада дененің механикалық күйі сөз болады. Оны көрсету үшін 2 мәселеге тоқталуымыз керек:

1. дененің берілген уақыт мезетіндегі орны

2. дененің қалай қозғалатынын сипаттай алуымыз керек.

Олай болса, бұл - нүктенің қайыбір уақыт мезетіндегі координаталары мен жылдамдығын көрсету деген сөз. Бұлар күй параметрлеріне жатады.

Дененің немесе нүктенің механикалық күйін сипаттайтын шама - механикалық энергия деп аталады.

Энергияның өлшем бірлігі – (Е) Джоуль(Дж)

Қозғалыстағы дененің энергиясы-кинетикалық энергия деп аталады.

Денелердің өзара әрекеттесуіне немесе дене бөлшктерінің өз ара орналасуына байланысты энергия-потенциялық энергия деп аталады.

Бір – бірімен өзара әрекеттесетін денелердің әр кинетикалық, әрі потенциялық энергиясы болады. Мұндай денелер тұйық жүйе деп аталады. Соқтығысқан шарлардың, «ЖЖС-Жер», серіппеге ілінген жүктің тербелісі, жоғары лақтырылған шардың жоғары-төмен қозғалуы кезіндегі энергияның түрленуін мысалға қарастыруға болады( сурет бойынша).

Жүйенің толық энергиясы тұрақты болады.

Е_толық= Е_k+ E_p=const
Энергияның сақталу заңы былай тұжырымдалады: табиғаттағы энергия жоғалып кетпейді, жоқтан пайда болмайды, ол тек бір түрден екінші түрге ауысады.

Қорыта айтқанда, механикалық жұмыс- ол энергия өзгерісі, ал кез келген энергиясы бар дене жұмыс істей алмайды. Ол жұмыс істеу үшін, энергия өзгеруі қажет.

ІV. Білімді бекітуге арналған тапсырмалар:

Кинетикалық энергия дегеніміз не?

Потенциалдық энергия дегеніміз не?

Дененің толық механикалық энергиясы дегеніміз не ?

Энергияның сақталу заңы қалай тұжырымдалады?

Анықтама кестесі.

1.Массасы 2 кг денені 100 м биіктікке көтерген кездегі дененің потенциялдық энергиясы? (2 кДж)

2.Массасы 40 кг дене қозғалып келе жатыр оның жылдамдығы 2м/с. Кинетикалық энергиясы неге тең? (80 дж)

3.Массасы 2 кг дене 3 м/с жылдамдықпен қозғала отырып,оның кинетикалық энергиясы неге тең? (9Дж)

4.Дене массасы 2 кг дене 5 м/с жылдамдықпен қозғала келеді.Оның импульсі? (10 кг м/с )

5.Денені 5 с кезінде 7 Н күшпен әсер еткенде Дене қандай импульс алады? (35 Н*с)

1. Жер  бетінен  3,5 м  биіктікке  көтерілген  массасы  6 кг  дененің  потенциалдық  энергиясын  анықтаңыз.

2. 9 м/с  жылдамдықпен  қозғалатын  6 кг  дененің  кинетикалық  энергиясы неге  тең ?

II-деңгей.

1. Қатаңдығы  10 ⁴ Н/м  серіппе  3 см-ге  сығылғанда оның потенциалдық  энергиясы  қалай  өзгереді ?

2. “Союз” сериялы ғарышкеменің массасы 6т болса, оның орбита бойымен 

8 м/с жылдамдықпен қозғалғандағы кинетикалық энергиясы қандай?

Массасы 2кг жүкті 1 м биіктікке көтеру үшін F күші 78,5 Дж жұмыс жасайды.Жүк қандай үдеумен көтерілген.

Семантикалық карта

№	Сұрақ	Кинетикалық энергия	Потенциалдық энергия	Серпімді деформацияланған дененің потенцалдық энергиясы	Дене импульсі	Күш импульсі
1	Қозғалып келе жатқан дене энергиясы қалай аталады?	+
2		+
3			+
4	Еп=Rx2/2			+
5	Р=mv				+
6	P=FΔt					+
7	Денелердің өзара әрекеттесуіне немесе дене бөлшктерінің өз ара орналасуына байланысты энергия-		+

VІ. Үйге тапсырма беру §22.23.19-жаттығу 1,4 20-жаттығу 2,4 3- кестені толтыру