С. А. Козлова, Т. А. Куликова

328 
өздері жататын жыныс өкілдеріне еліктеген. Г.В. Плеханов ұл-
балалар және қыз-балалардың түрлі ойындары олардың 
жыныстық түйсіктерімен анықталады деп есептеген өзінің 
замандасы неміс психологы К.Гросқа қарсылық білдіре отырып, 
әлеуметтік себептерін, атап айтқанда қоғамда ересек 
адамдардың жыныстық белгісі бойынша еңбекті бөлуді алға 
тартады. 
Г.В. Плеханов пікірлері ғалымдардың жаңа буындарының 
еңбектерінде, ең алдымен «баланың келесі еңбек қызметін 
алдын алатын ойын қызметі әрқашан болды ма?» деген сұрақ 
толғандырған психолог және педагогтардың еңбектерінде 
жалғасын тапты.
Д.Б. Эльконин этнографиялық материалды талдау негізінде 
рөлдік ойындардың тарихи пайда болу және дамуы туралы 
болжам ұсынған. Оның пікірінше, адамзат қоғамының тіршілік 
ету таңында балалар ойыны болмаған. Еңбектің өзінің және оған 
қажетті құрал-саймандардың қарапайымдылығына қарап, 
балалар ересектердің жұмысына өте ерте қатысқан (жемістер, 
тамырсабақтарды жинау, балық аулау және т.б.). 
Еңбек құралдарын күрделендіру, терімшіліктен аңшылыққа, 
мал шаруашылығына, егіншілікке біртіндеп өту қоғамда 
баланың орнының өзгеруіне алып келді: балдырған ересектердің 
жұмысына тікелей қатыса алмайды, себебі ол дағды, білім, 
тәсілқойлық, ептілікті және т.б. талап етті. Ересектер еңбек 
әрекеттерінде (садақ, найза, арқан) балалардың жаттығулары 
үшін ойыншықтар жасай бастады. Баланың еңбек құралдарын 
қолдануға қажетті дағды және машықтарды игеретін ойын 
жаттығулар пайда болды, себебі ойыншықтар олардың үлгісі 
болды (кішкентай садақтан нысанаға тиюге болады, кішкентай 
кетпенмен – жерді қопсытуға). 
Одан кейін түрлі кәсіптердің пайда болуымен, техника, 
еңбектің күрделі құралдарының дамуымен ойыншықтар 
олардың үлгілері болудан қалды. Олардың сыртқы түрі еңбек 
құралдарын еске түсіргенімен, қызметі жағынан олай болмады 

жүктеу 4,62 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: