Республикасында

 
105 
 
жылғы  ІІ  тоқсанмен  салыстырғанда  –  10  пайыздық  тармаққа  азайып  (-5%)-ды 
құрады.   
Өткен  тоқсанмен  салыстырғанда  сұраныстың  өсуі  кен  өндіру  және  өңдеу 
өнеркәсібі  кәсіпорындарында  байқалған,  сол  уақытта  электр  энергиясын,  газ 
бен  суды  өндіру  және  бөлу  кәсіпорындарында  олардың  өнімдеріне  сұраныс 
азайған.  Сұраныс  деңгейіне  келсек,  онда  кәсіпорындар  респонденттерінің 
жартысынан азында (53%) ол өткен тоқсанмен салыстырғанда өзгеріссіз қалды 
(2009  жылғы  ІІІ  тоқсанда  –  51%).  Сұраныстың  қалыпты  деңгейі  сақталған 
кәсіпорындардың көп саны өңдеу және электр энергиясын, газ бен суды өндіру 
және бөлу өнеркәсібінде байқалады.  
Кәсіпорындар  бойынша  өнім  шығаруды  бағалаудың  өзгеру  балансы  2009 
жылғы  ІІІ  тоқсанда  (-5)%  құрады,  бұл  2009  жылғы  ІІ  тоқсанда  алынған 
көрсеткіштен 32 пайыздық тармаққа көп және 2008 жылғы ІІ тоқсанда алынған 
көрсеткіштен 6 пайыздық тармаққа аз. 
Мұның  өзінде  2009  жылғы  І  тоқсанмен  салыстырғанда  өнім  шығарудың 
өсуін кен өндіру және өңдеу өнеркәсібі кәсіпорындарының басшыларының көбі 
белгіледі.  
2009  жылғы  ІІ  тоқсанда  2008  жылғы  ІІ  тоқсанмен  салыстырғанда  жеке 
алынған  барлық  салаларда  да,  тұтастай  өнеркәсіпте  де  негізгі  капиталға  және 
жабдықтарға  салынған  инвестициялардың  азаюы  байқалды.  Респонденттердің 
жартысынан астамы (66%) негізгі капиталға және жабдықтарға инвестициялар 
үшін  қаржыландыру  көздерінің  жетіспеушілігін,  13%-нан  астамы  – 
коммерциялық  кредиттің  жоғарғы  пайызын,  7%-ы  –  инвестициялық  жобаның 
жоғарғы құнын белгіледі. Сонымен қатар, респонденттердің (31%)-ы өздерінің 
кәсіпорындарында  инвестициялық  қызметті  шектейтін  факторлар  жоқ  екенін 
айқылдалды. 
2009  жылғы  ІІ  тоқсанда  кәсіпорындардың  көбінде  (68%)  жұмыспен 
қамтылғандар  саны  іс  жүзінде  өзгеріссіз  қалды.  2009  жылғы  ІІ  тоқсанда 
жұмыспен  қамтылғандар  санын  бағалаудың  өзгеру  балансы  (-13)%  құрады, 
2008  жылғы  ІІ  тоқсанда  ол  (+11)%  болған.  2008  жылғы  сәйкес  тоқсанмен 
салыстырғанда  жұмыспен  қамтылғандар  санының  азаюы  өнеркәсіптің  барлық 
салаларында тіркелген (Кесте 16). 
Кәсіпкерлік.  Кәсіпкерлердің  көпшілігі  белсенді  қызмет  жүргізуде.  2009 
жылдың  III  тоқсанында  кәсіпорындардың  16%-ы  қайта  өңдеу  өнеркәсібімен, 
соның  ішінде  алыс-беріс  жағдайларында  (4%),  бөлшек  сауда  (13%)  және 
агросервис кәсіпорындарымен (9%) тікелей байланыста болды.  
Осы  уақытта,  кәсіпорындардың  үштен  бірінен  азы  (34%)  жергілікті 
көтерме  саудадағы  азық-түлік  нарықтарына  кепілдік  шығулары,  5%  -ында  өз 
дүкендері,  дүңгіршек  және  жаймалары  бар.  Мұның  өзінде,  олардың 
материалдық-техникалық 
ресурстарды 
және 
қызмет 
көрсетулерді 
жеткізушілерді  іріктеп  алуға  мүмкіндігі  бар  және  олар  ауыл  шаруашылығы 
өнімдерін  және  басқа  да  өнімдерді  өткізуге  шетел  фирмаларымен  және 
серіктестерімен шарт жасасқаны (1%). 
 

 
106 
 
Кесте 16 
2009 жылғы  II тоқсандағы шаруашылықтардың сауда - делдалдық 
байланыстары 
(зерттелген шаруашылықтардың санына, %-бен) 
 
Шаруашылықтардың үлес салмағы 
бар 
тікелей  байланыстарда 
болатын  
Жерг
і-
лікті 
көте
рме 
сауд
а 
азық
-
түлік 
рыно
-
гына 
кепіл
-дік 
шығ
у-
лары  
өз 
дүке
н-
дері, 
дүңгі
р-
шек 
және 
жай
ма-
лары  
а/ш-ғы 
өнімдерін 
және басқа 
да өнім-
дерді 
өткізуге 
шетел 
фирмасы 
мен және 
серіктес-
терімен 
шарттар  
Мате- 
риалды
қ-техн-
лық 
ресурст
ы, 
қызмет 
көрсет
у-ді 
жет-
кізуші-
лерді 
іріктеп 
алу 
мүм-
кіндігі  
қай
та 
өңд
еу 
кәсі
по- 
рын
да- 
ры
мен  
оның 
ішін
де 
алыс
-
беріс 
жағд
ай-
лары
нда 
бөл
шек 
сау
да 
кәсі
пор
ыда
ры
мен  
агро- 
серв
ис 
кәсіп
-
орын
да- 
рыме
н  
Ауыл 
шаруашылығы  
кәсіпорындары  
34 
6 
1 
19 
16 
4 
13 
9 
Өзге де 
құралымдар 
30 
3 
2 
12 
10 
2 
10 
5 
 
Қазақстандағы  банктер  «Даму  -  Өндіріс»  қайта  қаржыландыру 
бағдарламасы  аясында  жеке  кәсіпкерлік  субъектілерінің  26  495  млн.  теңгені 
құрайтын  194  жобасын  қайта  қаржыландырып,  нәтижесінде  5  074  жұмыс 
орындары құрылды.  
Бағдарламаның  мақсаты:  өңдеуші  салаларда  жұмыс  істеп  жүрген  жеке 
кәсіпкерлік  (ЖК)  субъектілері  үшін  орын  алған  кредит  ресурстарының 
тапшылығын мына міндеттерді іске асыру:  

 
ЖК субъектілері үшін кредит ресурстарының құнын төмендету;  

 
жеке  қаржы  институттарының  қаражатын  тарта  отырып,  ЖК 
субъектілерінің басым көпшілігін қамту;  

 
ЖК  субъектілерінің  қолданыстағы  қарыздарын  қайта  қаржыландыру 
жолымен олардың қарыз жүктемелерін төмендету;  

 
107 
 

 
ЕДБ  ұйымдық-техникалық  мүмкіндіктерін  тарту  жолымен  ЖК 
субъектілері  үшін  кредит  ресурстарының  қол  жетімділігі  мен  жеделдігін 
арттыру арқылы еңсеруді көздейді.  
2009  ж.  қазан  айынан  бастап  жүзеге  асырылып  жатқан  Бағдарламаның 
шарттарына  сәйкес,  кәсіпкерлерді  қолдау  өңдеуші  өнеркәсіптегі  жеке 
кәсіпкерлік  субъектілерінің  (ЖКС)  банктерден  бұрын  алынған  кредиттерін 
жылдығы  8%  мөлшерлеме  бойынша  қайта  қаржыландыру  арқылы  жүзеге 
асырылуда.  «Стрессті  активтер  қоры»  АҚ  (САҚ)  жалпы  сомасы  17,64 
млрд.теңге  болатын  депозиттерді  «БТА  Банк»  АҚ,  «Казкоммерцбанк»  АҚ, 
«Халық Банк» АҚ, «Альянс Банк» АҚ мен «Темірбанк» АҚ орналастырып, өз 
кезегінде аталған банктер бағдарламаға жалпы сомасы 7,2 млрд. теңгеден астам 
өз  қаражатымен  қатысуға  келісім  берген  болатын.  Нақты  банк  үшін  депозит 
сомасы  өңдеуші  өнеркәсіптегі  ЖКС-не  берілген  кредит  бойынша  банк 
портфелінің мөлшерін есепке ала отырып, анықталды (Кесте 17).  
 
Кесте 17 
ЖКС-не берілген кредит бойынша банк портфелінің мөлшері 
 
№  ЕДБ 
Бағдарлама 
бойынша 
сомасы 
(ЕДБ 
қаражатын 
ескере 
отырып), 
млн. теңге 
Жобалар 
саны 
Сомасы 
млн. 
теңге 
Игеру 
пайызы, 
% 
Құрылған 
жұмыс 
орындары 
1 
«Қазақстан  Халық 
Банкі» АҚ 
2857,1 
14 
2 882,8  101% 
276 
2 
«Казкоммерцбанк» 
АҚ 
5200 
33 
5 200,0  100% 
195 
3 
«Темiрбанк» АҚ 
2857,1 
34 
2 950,7  103% 
300 
4 
«БТА Банк» АҚ 
11428,6 
84 
12 
493,4 
109% 
1664 
5 
«Альянс Банк» АҚ  2857,1 
29 
2 968,2  104% 
2639 
 
Барлығы  
25 200 
194 
26 
495,0 
105% 
5074 
 
Бағдарлама  аясында  аймақтық  тұрғыда  ең  көп  қайта  қаржыландыру 
сомасы Алматы қ. – 6,8 млрд. теңге (20 қарыз алушы), Қарағанды облысында – 
3,9 млрд. теңге (27 қарыз алушы) және Ақтөбе облысында – 3,3 млрд. теңге (15 
қарыз алушы) байқалады. Ең аз берілген сома Жамбыл облысында – 153,8 млн. 
теңге  (6  қарыз  алушы),  Қызылорда  облысында  –  279,2  млн.  теңге  (6  қарыз 
алушы ), Маңғыстау облысында – 318,4 млн. теңге (5 қарыз алушы) байқалады .